Powstanie dramatu jako formy sztuki literackiej - Mindy Ploeckelmann

Zobacz całą lekcję pod adresem: http://ed.ted.com/lessons/the-emergence-of-drama-as-a-literary-art-mindy-ploeckelmann
Stojąc przed problemem analfabetyzmu wśród plebejuszy, angielscy duchowni stworzyli w XI wieku sztuki głoszące Słowo Boże. Ostatecznie przedstawienia te przeniosły się z kościołów na ulice. Mindy Ploeckelmann śledzi rozwój dramatu począwszy od misterium, poprzez moralitet, kończąc na Szekspirze.
Lekcja: Mindy Ploeckelmann, animacja: Johnny Chew.

W XI i XII wieku

większość plebsu w Anglii
była analfabetami.

Skoro nie mogli przeczytać Biblii,

duchowni wpadli na pomysłowe rozwiązanie:

tworzyli sztuki na podstawie
biblijnych przypowieści,

aby nawet nieumiejący czytać
mogli poznać te historie.

Były one nazywane misteriami,

gdyż wyjawiały tajemnice Słowa Bożego.

W tym samym czasie

duchowieństwo tworzyło sztuki
o świętych Kościoła,

zwane miraklami.

Początkowo to duchowni
odgrywali sceny z Biblii

na schodach przed katedrą.

Widownia reagowała tak entuzjastycznie,
że musieli się przenieść

na ulice dookoła rynku.

Dzięki wybudowaniu wozów,
na których wystawiano sztuki

i ustawieniu ich w szeregu,

mogli wystawiać cykle opowieści,

które zabierały widza

od Księgi Rodzaju do Apokalipsy św.
Jana.

Te ruchome platformy,
zwane "pageant",

wyglądały jak ogromne skrzynie na kółkach.

Każda składała się z dwóch kondygnacji.

Część spodnia, oddzielona zasłoną,

przeznaczona była na kostiumy,
rekwizyty i dekoracje.

Górna platforma pełniła rolę sceny.

Widzowie gromadzili się
w różnych punktach miasta,

a platformy jeździły dookoła,

dopóki mieszkańcy
nie zobaczyli całego cyklu.

Wkrótce nie wystarczali już

aktorzy spośród duchowieństwa.

Zatem pod koniec XIII wieku

różnym gildiom powierzono odpowiedzialność

za odegranie poszczególnych części cyklu.

Zadania te miały odzwierciedlać

zawody zrzeszone w danej gildii.

Przykładowo gildia stolarzy
mogła przygotować

historię Arki Noego,

gildia piekarzy mogła wystawić
Ostatnią Wieczerzę.

Możecie sobie wyobrazić Ukrzyżowanie

wystawione przez gildię rzeźników?

Dokładnie. Bez duchowieństwa

sztuki zaczęły się różnić

od typowych historii biblijnych.

Pod koniec XIV wieku
powstała nowa forma dramatu,

zwana moralitetem.

Wiara, prawda,

miłosierdzie i dobre uczynki

zostały postaciami scenicznymi.

Jednocześnie cechy przeciwne:

kłamstwo,

pożądliwość,

ciało doczesne,

i diabeł

zostały antagonistami.

Moralitety były alegoriami,

w których postacie walczyły
o kontrolę nad duszą.

Publiczność uwielbiała
niemoralnych bohaterów,

a gapiów zachęcano
do interakcji z aktorami.

Powszechne było
rzucanie zepsutym jedzeniem,

a nawet przepychanki widzów.

Postać diabła

często wałęsała się wśród tłumu

i ciągnęła zaskoczonych widzów

do piekła ukazywanego jako smocza paszcza.

Moralne historie biblijne
przekształciły się

w nieokrzesane
i niekiedy komiczne opowieści.

Duchowieństwo zamierzało
ostrzegać przed zepsuciem.

Paradoksalnie, moralitety sprawiły,

że występki
stały się atrakcyjniejsze od cnót.

Od połowy XV wieku

Kościół zaczął zakazywać
tych przedstawień.

Prawa miejskie wymagały,

żeby teatry budować poza murami.

Jeden z pierwszych takich teatrów
wyglądał jak większa ruchoma platforma

wyposażona w kondygnacje siedzeń

okrążające trawiastą przestrzeń
przed sceną.

Brzmi znajomo?

Młody William Szekspir

rozwijał swoje umiejętności
właśnie w tym teatrze,

który w końcu nazwano "The Globe".

Po moralitecie nastał czas
renesansowych dramatopisarzy

inspirowanych walką wewnętrzną

i sumieniem człowieka.

I tak, w skrócie, wyłonił się dramat

jako forma literacka.