Zerat ne koken time

Për të gjithë, Eleanor Longden ishte si çdo nxënës tjetër, duke shkuar në kolegj me pranverën në hapin e saj dhe pa asnjë kokecarje në botë. Kjo, deri në momentin kur zërat në kokën e saj filluan të flasin. Fillimisht te padëmshëm, këto transmetime të brendshme u bëne gjithnjë e më antagoniste dhe diktatoriale, duke e kthyer jetën e saj në një makth të vërtete. Diagnostifkuar me skizofreni, marre ilace, dhe përfundimisht fshire nga një sistem që nuk e di se si ta ndihmoje, Longden tregon historinë e saj tronditese te nje udhetimi shumëvjeçar në shëndetin mendor, duke pohuar se ishte nepermjet të mësuarit si ti dëgjoje ato zera se si ajo mundi te mbijetonte.

Dita kur u largova për herë të parë nga shtëpia

për të shkuar në universitet ishte një ditë e shenuar

mbushur me shpresë dhe optimizëm.

Kisha dalë mirë në shkollë. Pritej shumë nga une,

dhe me gëzim të madh hyra në jetën studentore

të leksioneve, festave dhe vjedhjeve të koneve të trafikut.

Tani pamja e jashtme, sigurisht, mund të mashtrojë

dhe deri në një pikë, ky njëri i levizshëm, energjik

mes leksionesh dhe vjedhje të koneve te trafikut ishte një lustër,

megjithatë e punuar mirë dhe bindëse.

Ne brendësi, unë isha thellësisht e palumtur, e pasigurt

dhe krejtësisht e frikësuar --

e frikësuar nga njerëzit e tjerë, nga e ardhmja, nga dështimi

dhe nga boshllëku që ndjeja brenda meje.

Por isha e afte ta fshihja ate, dhe nga jashte

dukesha si dikush që kish gjithcka per te shpresuar

dhe aspiruar.

Kjo fantazi e pacenueshmerise ishte kaq e plote

aq sa mashtrova veten time,

dhe sapo mbaroi semestri i parë dhe filloi i dyti

nuk kishte mundësi që dikush të kishte parashikuar

atë që do të ndodhte.

Po dilja nga një seminar kur filloi,

po kendoja nen ze, duke germuar canten

sikurse kisha bere dhe qindra here te tjera,

kur degjova nje ze qe thote qetesisht,

"Ajo po largohet nga dhoma."

Hodha syte perreth por nuk pashe asnjeri,

por qartesia dhe vendosmeria e atij komenti

ishte e pagabueshme.

Duke u dridhur, i lashe librat te shkallet dhe vrapova per ne shtepi,

dhe ja tek e degjova serish.

"Ajo po hap deren."

Ky ishte fillimi. Zeri kishte ardhur.

Dhe zeri vazhdonte te kembengulte,

dite e me pas jave, ne vazhdimesi,

duke treguar c'do gje qe beja ne vete te trete.

"Ajo po shkon ne biblioteke."

"Ajo po shkon ne leksion."

Ishte neutrale, pasive dhe pas pak kohesh,

cuditerisht shoqeruese dhe siguruese,

ndonese vereja se qetesia e jashtme ndonjehere ndryshonte

dhe rastiste te pasqyronte emocionet e mia te pashprehura.

Nqse isha e nevrikosur dhe perpiqesha ta fshihja,

gje qe e beja shpesh, duke qene mesuar te fsheh ate qe ndiej,

atehere zeri do te tingellonte i frustruar.

Ne te kundert, nuk ishte as shqetesues e as e lige,

por edhe ne ate pike ishte e qarte

qe kishte dicka per te me komunikuar

rreth emocioneve, mbi te gjitha emocionet

qe ishin te largeta dhe te paarrira.

Ishte pikerisht atehere kur bera nje gabim fatal,

i tregova nje mikes rreth zerave, dhe ajo u tmerrua.

Nje proces kufizuez kish nisur,

te kuptuarit qe njerezit normal nuk degjonin zera

dhe fakti qe une nisa te besoj qe dicka me te vertete nuk shkonte mire.

Kjo frike dhe ky mosbesim ishte infektuese.

Cuditerisht zeri nisi te mos dukej me aq beninj,

dhe kur ajo kembenguli qe te merrja trajtim mjekesor,

une rashe dakort, c'ka nenkuptoi

gabimin tim numer dy.

Harxhova ca kohe duke i treguar mjekut te Universitetit

rreth atij c'ka une dalloj si problem real:

ankth, besim i ulet ne vetvete, frike per te ardhmen,

dhe ajo cka kisha perballe ishte nje indiference e merzitshme

deri kur une permenda 'zeri',

ne ate pike ai leshoi stilolapsin, u rrotullua

dhe nisi te me pyes me interes te vertete.

Dhe qe te jem e sinqerte, isha e deshperuar per interes dhe ndihme,

dhe nisa ti tregoj gjithcka rreth komentuesit te cuditshem.

Dhe gjithnje shpresoja, qe zeri te thoshte,

"Ajo po i ben gropen vetes."

Me pas me referuan nje psikiater, i cili sikunder mjeku

hodhi nje veshtrim te venger prezences se zerit,

duke e interpretuar gjithcka thoja

nepermjet nje lupe cmendurie.

Per shembull, une isha pjese e nje stacioni televiziv studentor

qe paraqiste lajmet e kampusit,

dhe gjate nje takimi qe po zgjaste me shume se parashikuar,

thash, "me fal doktor, por me duhet te shkoj,

jap lajmet ne oren 6-te."

Tashme eshte e shenuar ne raportin tim mjeksor qe Eleonor

ka deluzione qe eshte spikere lajmesh ne televizion.

Ne kete pike ndodhi qe ngjarjet

filluan te me parakalonin shume shpejt.

Me pas me shtruan ne spital, hera e pare nga ato dhjetra qe do ndiqnin,

dhe me pas diagnostifikimi me skizofreni,

cka e ndoqi pas nje ndjesi toksike dhe sfilitese

turpi, deshperimi dhe perhumbje

rreth vetes dhe te ardhmes sime.

Por te qenit i inkurajuar per ta pare zerin

jo si nje eksperience por simptome,

frika dhe rezistenca ndaj te ciles nisi te intensifikohej.

Kjo do te thote qe te marresh nje

qendrim agresiv ndaj mendjes tende,

nje lloj lufte civile psikike,

cka shkaktoi numrin e zerave te rritej

duke u bere gjithnje me kercenues dhe rezistente.

Pa shprese dhe pa ndihme, nisa te mbyllesha

ne te frikshmen boten time te brendshme

ne te cilen zerat ishin te destinuar te beheshin

ndjekesit dhe njekohesisht shoqeruesit e mi.

Me thane per shembull, qe nese provoja se ja vleja ndihmen e tyre,

atehere ata do te me ndihmonin te ndryshoja jeten

e te kthehesha si me pare,

dhe nje sere detyrash te cuditshme me jepeshin,

nje pune herkuliane.

Nisi fillimisht me gjera te vogla, per shembull,

shkul tre fije floku,

po sa vinte e behej me ekstreme,

duke me dhene komanda qe te lendoja veten,

nje detyre mjaft drastike:

"E sheh ate profesorin atje?

Po ate goten me uje?

Atehere, zbraze goten mbi profesorin ne sy te studenteve te tjere."

Gje c'ka bera, dhe s'ka nevoje te them

qe kjo me pezulloi nga fakulteti.

Nje rreth vicioz frike, shmangie,

mosbesimi dhe keqkuptimi ishte formuar tashme,

dhe kjo ishte nje beteje ne te cilen ndjehesha e pafuqishme

dhe e paafte te krijoja paqe a ribashkim.

Dy vjet me pas, perkeqesimi ishte dramatik.

Kisha te gjithe repertorin e shfrenuar:

zera te frikshem, imazhe grotekse,

iluzione te cuditshme, te pakapshme.

Gjendja e shendetit tim mendor ka qene nje katalist

per diskriminim, abuzim verbal,

sulm fizik dhe seksual,

dhe me eshte thene nga mjeket e mi,

"Eleonor, me mire po te kishe patur kancer,

sepse kanceri eshte me i lehte per tu sheruar se skizofrenia."

Me kane diagnostifikuar, dhene ilace dhe nxjerre nga spitali,

dhe isha kaq e cfilitur nga zerat

saqe tentova te hapja nje vrime ne koke

ne menyre qe ti nxirrja qe aty.

Tani, tek kthej koken pas tek ato vite deshperimi te jetes sime,

kam ndjesine se dikush ka vdekur ne ate vend,

por njekohesisht, dikush tjeter ka shpetuar.

Nje njeri i perhumbur dhe i thyer nisi ate udhetim,

por personi qe doli ne siperfaqe ishte nje e mbijetuar

e cila do te behej ai njeri

qe une kisha lindur per te qene.

Shume njerez, pergjate jetes sime, me kane lenduar,

dhe une i kujtoj mjaft mire te gjithe,

por keto memorje sa vine e zbehen

tek i krahasoj me njerezit te cilet me kane ndihmuar.

Te tjeret si une qe kane mbijetuar, ata zera-degjuesit e tjere,

shoket dhe bashkepunuesit;

nena qe nuk hoqi dore kurre prej meje,

e cila e dinte qe nje dite une do te rikthehesha tek ajo

dhe qe do te me priste sado e gjate pritja;

doktori qe punoi me mua vetem per pak

por qe perforcoi besimin qe permiresimi

jo vetem ish i mundur, por i pashmangshem,

dhe gjate periudhave te renies sime,

i tha familjes sime, "mos u dorezoni.

Besoj se Eleonor mund t'ja dale mbane kesaj.

Ndonjehere bie bore deri ne maj, por

vera vjen gjithesesi ne menyre te pashmangshme."

14 minuta nuk jane mjaftueshem per ti

njohur meritat e duhura te gjithe atyre njerezve te mire

te cilet luftuan me mua dhe per mua

dhe priten qe une te kthehesha

nga agonia dhe vetmia e vendit ku ndodhesha.

Por sebashku, ne krijuam nje perzierje kurajo,

kreativiteti, integriteti dhe besimi te patundur

qe kjo qenia ime e bere grimcash mund te behej njesh dhe te sherohej.

Mendoja se ata njerez me kishin shpetuar,

por ajo c'ka di tani eshte qe ata bene dicka shume me teper

te rendesishme, ato me fuqizuan mua

per te shpetuar veten,

dhe me e rendesishmja ata me ndihmuan te kuptoj

ate qe kam dyshuar gjithnje:

qe zerat e mi ishin nje pergjigje kuptimplote

te eventeve traumatike te jetes, vecanerisht gjate femijerise,

dhe si te tille nuk ishin armiqte e mi

por nje burim per te kuptuar problemet e mia emocionale qe duheshin zgjidhur.

Si fillim, kjo ishte mjaft e veshtire per tu besuar,

dhe jo pak si rrjedhoje e agresivitetit te zerave

dhe kercenimit te tyre, keshtuqe nje hap i rendesishem

ishte te mesoja se si te ndaja nje kuptim metaforik

nga ajo c'ka me pare e merrja si te vertete te mireqene.

Per shembull, zerat qe kercenonin se do te sulmonin shtepine time

mesova ti interpretoj si ndjenja ime e frikes

dhe pasigurise ne bote, dhe jo nje rrezik eminent.

Ne fillim i besoja atyre.

Mbaj mend, pershembull qe nje nate kam bere roje

para dhomes se prinderve per ti mbrojtur ata

nga ajo cka mendoja si nje kercenim i mirefillte nga zerat.

Si rrjedhoje e faktit qe kisha probleme serioze me vete-demtimin,

shumica e objekteve me teh ne shtepi ishin fshehur

kshqe perfundova e armatosur me nje pirun plastik,

dhe u ula jashte dhomes

duke pritur qe te hidhesha ne veprim sapo te ndodhte dicka.

ishte pak a shume, "Mos u ngaterro me mua.

Kam nje pirun plastik, nuk e sheh?"

Strategjike.

Por nje pergjigje e mevonshme e shume me e frytshme,

do te ishte te shkaterroje mesazhin pas fjaleve,

ne menyre qe kur zerat te me thone te mos largohen nga shtepia,

pastaj do mund ti falenderoj qe me lajmeruan

rreth pasigurise qe ndjeva--

pasi po te isha e vetedijshme per te, do te mund te beja dicka pozitive per te--

por me duhej te siguroja ata dhe veten qe ishim te sigurt

dhe nuk kishim asnje arsye per te qene te frikesuar.

Do ti vendosja kufij zerave,

dhe te perpiqesha te komunikoja me to ne nje menyre qe te ishte e kuptueshme

por me respekt, duke vendosur nje proces te ngadalte

komunikimi dhe bashkepunimi

ne te cilen mund te mesonim te punonim se bashku dhe ndihmonim njeri-tjetrin.

Pergjate gjithe ketij procesi, ajo c'ka do kuptoja eshte se

secili ze ishte ngushtesisht i lidhur

me disa aspekte te vetes sime, dhe secili prej tyre

mbante peshen e emocioneve qe nuk kam patur kurre mundesi

ti procesoj a zgjidh,

memorje traumash seksuale dhe abuzimeve,

inatit, turpit, ndjenjes se faijt, ndjenjes se inferioritetit.

Zerat zevendesuan kete dhembje

dhe i dhane ze asaj,

ndoshta nje nga zbulimet me te medha

ishte te kuptoja qe nje nga zerat me te dhunshem dhe agresiv,

faktikisht perfaqesonte ate pjese timen

qe ishte lenduar me se shumti,

dhe si te tille,

kerkonin perkujdesjen dhe miresine me te madhe.

E pajisur me kete njohuri qe me ne fund

do mundja ta beja bashke veten time,

ku cdo fragment perfaqesohet nga nje ze i ndryshem,

duke hequr dore gradualisht nga ilacet,

dhe rikthimin te psikiatria, por kete here nga ana tjeter.

10 vjet pas ardhjes se "zerit te pare" une me ne fund u diplomova,

kete here me diplomen me te larte ne psikologji

qe universiteti kish dhene ndonjehere, dhe nje vit me pas,

me masterin me te larte, qe duhet ta pranojme

nuk eshte dhe aq keq per nje grua te cmendur.

Ne fakt, ishte nje nga zerat ne koken time qe me dha pergjigjet

gjate provimit, qe teknikisht mund te quhet si kopjim.

(Te qeshura)

Dhe te them te drejten, disa here me pelqente vemendja e tyre.

Sic ka thene Oscar Wilde, "E vetmja gje me e keqe se

kur flitet per ty, eshte te mos folurit fare".

Gjithashtu te ben shume te afte per pergjime,

sepse je ne gjendje te degjosh dy biseda ne te njejten kohe.

Pra, nuk eshte shume keq.

Kam punuar neper qendra te shendetit mendor,

kam mbajtur fjale ne konferenca,

kam publikuar kapituj librash dhe artikuj akademike,

dhe kam argumentuar, dhe vazhdoj ta bej,

rendesine e konceptit te meposhtem:

qe nje pyetje e rendesishme ne psikiatri

nuk duhet te jete se cfare ka qe nuk shkon me ty

por me teper cfare te ka ndodhur ty.

Dhe gjate gjithe kohes qe degjoja zerat,

me te cilet me ne fund mesova te jetoj ne paqe dhe respekt

dhe te cilet ne fund reflektuan nje sens ne rritje

kompasioni, vetepranie dhe respekti ndaj vetes.

Dhe me kujtohet momenti me i prekshem dhe i mrekullueshem

tek po ndihmoja nje grua te re qe ishte e traumatizuar nga zerat,

u bera e vetedijshme plotesisht qe, per here te pare,

une nuk po ndjehesha me ashtu

por qe me ne fund isha ne gjendje te ndihmoja dike tjeter qe ishte.

Tani jam shume krenare qe jam pjese e intervoice,

trupi organizativ i levizjes nderkombetare "Degjimi i zerave",

nje iniciative e frymezuar nga puna e profesorit Marius Romme

dhe Dr. Sandra Escher,

qe e kane evidentuar degjimin e zerave si nje strategji mbijetese,

nje veprim i kthjellet ne nje situate cmendurie,

jo si nje simptome skizofrenie per ta duruar,

por nje eksperience komplekse, kuptimplote

per tu eksploruar.

Sebashku kemi menduar dhe krijuar nje shoqeri

qe i kupton dhe respekton te degjuarin e zerave,

dhe mbeshtet nevojat e individeve qe degjojne zera,

dhe i vlereson si qytetare me te drejta te plota.

Kjo lloj shoqerie jo vetem qe eshte e mundshme,

por eshte duke u formuar.

Per te parafrazuar Chavez, kur nje ndryshim social fillon,

ai nuk mund te kthehet mbrapsht.

Ju nuk mund ta poshteroni njeriun qe ndien krenari.

Nuk mund ti shtypesh njerezit

te cilet nuk jane me te frikesuar.

Per mua, arritjet e levizjes "Degjimi i Zerave"

jane nje kujtese qe ndjeshmeria, shoqeria,

drejtesia dhe respekti jane me shume se fjale;

jane bindje dhe besim,

dhe se besimi ka fuqine e te ndryshuarit te botes.

Ne 20 vitet e fundit, levizja "Degjimi i Zerave"

ka krijuar nje rrjet

ne 26 vende ne pese kontinente,

qe punojne bashke per te promovuar dinjitet, solidaritet

dhe fuqizim te njerezve me shqetesime mendore,

per te krijuar nje gjuhe te re dhe praktikim shprese,

ku, ne qendren e se ciles, ndodhet nje besim i palekundur

ne fuqine e individit.

Sikunder ka thene Peter Levine, kafsha njeri

eshte nje qenie unike

e paisur me nje kapacitet instiktiv per tu sheruar

dhe me shpirtin intelektual per ta shfrytezuar kete kapacitet te lindur.

Ne kete kuader, per anetaret e shoqerise,

nuk ka nder a privilegj me te madh

sesa te shpejtosh kete proces sherimi tek dikush,

te jesh deshmitar, te zgjasesh doren,

te ndash peshen e dhimbjes se dikujt,

dhe te mbash shpresen per permiresimin e tyre.

Dhe sikunder per mbijetuesit e situatave stresante dhe te veshtira,

ne nuk duhet ta jetojme jeten tone pergjithnje

te shenjuar nga gjerat e keqija dhe demshme qe na kane ngjare.

Ne jemi unik. Jemi te pazëvendësueshëm.

Ajo c'ka kemi perbrenda nuk mundet kurre te kolonizohet,

shtremberohet ose te na largohet.

Drita nuk fiket kurre.

Dhe si nje doktor i mrekullueshem me tha dikur,

"Mos me thuaj se cfare kane thene te tjeret per ty.

Me thuaj ti rreth vetes."

Faleminderit.

(Duartrokitje)