Uzayda serbest düşüş - Matt J. Carlson

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/free-falling-in-outer-space-matt-j-carlson

Eğer Dünya'nın etrafında dolaşsaydınız, lunapark trenindeki büyük dalıştan önce midenizin hissettiğinden çok da farklı olmayan bir his deneyimlerdiniz. Sör Isaac Newton'dan biraz yardım alarak, Matt J. Carlson bir astronota etki eden basit güçleri ve neden bunu evde denememeniz gerektiğini açıklıyor.

Ders: Matt J. Carlson, animasyon: Josh Harris.

Hiç yüzme havuzunda rahat ve sıcacık

sürüklenirken şöyle düşündünüz mü?

"Adamım, astronot olmak harika olurdu!

Uzayda uçarsın, Dünya'ya bakarsın
ve bu gibi şeyler.

Çok harika olurdu!"

Aslında böyle değil.

Eğer uzaydaysanız,
Dünya'yı dolaşıyorsunuz:

Buna serbest düşüş denir.

Aslında Dünya'ya doğru düşüyorsunuz.

Bir anlığına şunu düşünün:
Eğer bir lunapark treninde

tepeye çıkıyorsanız,
bu hissi hissedersiniz, yani, "Vay be!"

Yalnızca Dünya'yı dolaştığınız

zaman boyunca bunu yapıyorsunuz,

iki, üç, dört saat, gün.

Ne kadarsa, değil mi?

Turlama nasıl işler?

Isaac Newton'dan bir sayfaya bakalm.

Bu fikri, küçük bir akıl deneyi vardı:

Bir top alırsınız,

bir tepenin tepesine koyarsınız.

Eğer topu atarsanız,

biraz uzağa gider.

Ama daha hızlı atarsanız,

Dünya'nın eğimini biraz geçecek şekilde

inecek kadar uzağa iner.

Gerçekten çok ama çok hızlı
attığınızı düşünün,

Dünya'nın çevresinde dolanır

ve geri dönerdi -- bom! -- ve sizi
arkadan vururdu veya böyle bir şey.

Şimdi geriye doğru gidelim
ve sizi Dünya'nın

Kuzey Kutbu üzerinde bir uyduya koyalım

ve kuzeyin yukarıda olduğunu düşünün.

Düşüp Dünya'ya çarpacaksınız.

Ama yanlarda aslında
daha hızlı düşüyorsunuz.

Yani düşerseniz,

yanlış düşeceksiniz.

Dünya'nın kenarına doğru
kayacaksınız, düşerek

ve orada Dünya sizi yanlardan
geriye doğru çekiyor.

Yani geriye çekiyor ve siz düşüyorsunuz

ve Dünya'yı yine kaçırıyorsunuz,
şimdi de Dünya'nın altındasınız.

Dünya sizi kendine çekecek ama
hâlâ yanlarda hareket ediyorsunuz.

Yani tekrar Dünya'yı kaçıracaksınız.

Şimdi Dünya'nın diğer tarafındasınız,
yukarı hareket ediyorsunuz

ve Dünya sizi kenarlara çekiyor.

Yani kenarlara düşeceksiniz

ama yukarı hareket edip
hedefi kaçıracaksınız.

Şimdi tekrar Dünya'nın tepesindesiniz,
Kuzey Kutup üzerinde

yandan gidiyorsunuz ve düşüyorsunuz

ve evet -- tahmin ettiniz.

Kaçırmaya devam edeceksiniz,
çünkü çok hızlı hareket ediyorsunuz.

Astronotlar bu şekilde Dünya'yı dolanıyor.

Dünya'ya doğru düşüyorlar

ama her zaman kaçırıyorlar
ve bu yüzden hep düşüyorlar.

Düşüyor gibi hissediyorlar,
yani bunu umursamamanız lazım.

Yani teknik olarak, yeteri kadar
hızlı koşup tökezlerseniz,

Dünya'yı kaçırabilirdiniz.

Ama büyük bir sorun var.

Önce saniyede sekiz
kilometre ile gideceksiniz.

Bu saatte 28.968 km,

Mach 23'ün üzerinde!

İkinci sorun:

Bu kadar hızlı gidiyorsanız,

evet, Dünya'yı dolaşıp geldiğiniz
yere geri dönersiniz

ama yolda çok hava var,

çok az insan ve cisim.

Yani atmosfer sürtünmesinden yanardınız.

Yani bunu tavsiye etmem.