Lesley Hazleton: Dyshimi si pjese thelbesore e besimit

Kur Lesley Hazleton po shkruante biografine e profetit Muhamed, ate e goditi nje fakt: Naten kur Muhamedi u lajmerua per ekzistencen e Kuranit, sipas te shkrimeve te vjetra, ai fillimisht perjetoi dyshim, habi, madje edhe frike. E megjithate, kjo eksperience u shnderrua ne themelin e besimit te tij. Hazleton na fton te vleresojme dyshimin dhe pikepyetjet si themele te besimit - dhe si arme kunder fondamentalizmit te cdo lloji.

Te shkruash nje biografi eshte e cuditshme.

Eshte si te udhetosh ne token e huaj

te jetes se nje personi,

eshte nje udhetim, nje eksplorim qe mund te te shpjere

ne vende qe nuk ke enderruar ndonjehere te shkosh,

e qe edhe me pas nuk beson se ke qene,

sidomos, nese je hebre agnostike si une

e nese jeta qe ti po eksploron

eshte ajo e Muhamedit.

Per shembull, pese vjet me pare,

zgjohesha cdo mengjes ne Siatellin e mjegullt

me nje pyetje pergjigjen e se ciles e mendoja te pamundur:

Cfare ndodhi ne te vertete

ate nate ne shkretetire,

ne ate vend ne anen tjeter te botes, aq vite me pare?

Pra, cfare ndodhi

ne ate mbremje te vitit 610

kur Muhamedi u lajmerua per here te pare per ekzistencen e Kuranit

ne ate mal afer qytetit te Mekes?

Ky eshte momenti mistik me i rendesishem i Islamit,

dhe duke qene i tille,

ai e hedh poshte analizen empirike.

E megjithate kjo pyetje nuk me linte rehat.

Isha plotesisht e vetedijshme se per nje laike si puna ime

fakti i thjeshte se po e ngrija kete pyetje

mund te merrej si kutspa (paturpesi).

(Te qeshura)

Dhe une e pranoj akuzen,

sepse cdo lloj eksplorimi, si fizik ashtu edhe intelektual,

eshte ne nje fare menyre nje thyerje,

nje shkelje kufiri.

E megjithate, disa kufinj jane me te gjere se te tjeret.

Keshtu, takimi i nje njeriu me Zotin,

sic tregojne Myslimanet per Muhamedin,

per njeriun racional nuk eshte fakt,

por nje sajese e paramenduar.

Une, si te gjithe ne, preferoj te mendoj se jam nje njeri racional.

Kjo ndoshta shpjegon faktin se, kur u hodha nje sy te dhenave me te hershme

qe kemi nga ajo nate,

me shume me habiti jo ajo qe ndodhi

por ajo qe nuk ndodhi.

Muhamedi nuk zbriti nga mali duke pluskuar

apo duket ecur ne ajer.

Ai nuk vrapoi teposhte duke thirrur "Haleluja!"

apo "Faleminderit Zot!".

Ai nuk rrezatonte drite e lumturi.

Nuk pati kore engjejsh,

muzike, ngazellim apo ekstaze,

ate nuk e rrethoi ndonje aureole e florinjte,

ai nuk mori persiper rolin absolut dhe te parapergatitur per te

si lajmetar i Zotit.

Duke qene se asnje nga keto nuk ndodhi

eshte e lehte t'a kundershtosh,

t'a hedhesh historine poshte si te pavertete.

Ndodhi e kunderta.

Nga vete fjalet e tij,

ne fillim ai ishte i bindur

se ajo qe kishte ndodhur nuk mund te ishte e vertete.

Ne rastin me te mire, mendoi, do kishte qene ndonje halucinacion...

ndoshta nje mashtrim i syrit e i veshit,

ose ndoshta mendja i kishte punuar nje rreng.

Ne rastin me te keq

do kishte qene ndonje xhind qe kishte hyre brenda tij,

nje shpirt qe donte t'a mashtronte,

ndoshta me qellimin per t'i marre jeten.

Ne fakt, ai ishte kaq i sigurt se kishte qene

i poseduar nga nje xhind,

saqe kur pa se ishte ende gjalle,

gjeja e pare qe deshiroi ishte t'i jepte fund vete asaj qe kishte filluar xhindi,

te hidhej nga maja me e larte

per t'i shpetuar tmerrit qe kishte perjetuar

duke i dhene fund asaj eksperience.

Keshtu, njeriu qe fluturoi teposhte malit ate nate

nuk dridhej nga lumturia

por nga nje frike e madhe primitive.

Ai ndihej i pushtuar jo nga besimi i madh, por nga dyshimi.

Dhe frika nga ky corientim,

shkaterrimi i gjithckaje te njohur,

krijimi i kontaktit me dicka

qe i tejkalonte njohurite njerezore,

mund te quhet thjesht surprize e tmerrshme.

Kjo mund te jete pak e veshtire te kuptohet

duke qene se ne e perdorim fjalen "surprizuese"

per te pershkruar nje aplikacion te ri apo nje video virale.

Pervec rastit te ndonje termeti te forte,

ne jemi te mbrojtur nga surprizat e verteta.

Mbyllim dyert dhe ulemi galic,

te bindur se kemi gjithcka nen kontroll,

ose te pakten, duke shpresuar se e kemi.

Perpiqemi ne cdo menyre per te mos u kujtuar

se jo gjithmone e kemi kete kontroll,

dhe se nuk mund te japim nje shpjegim per gjithcka.

Pavaresisht nese je racional apo mistik,

pavaresisht nese mendon se fjalet qe Muhamedi degjoi ate nate

vinin nga brenda apo jashte tij,

ajo qe eshte e qarte eshte se ai i degjoi ato,

dhe ato ushtruan nje force qe shkundi

perceptimin e tij te vetes dhe te botes ku jetonte

dhe transformuan kete njeri modest

ne nje avokat radikalist te drejtesise shoqerore dhe ekonomike.

Frika ishte pergjigja e vetme e arsyeshme,

pergjigja e vetme njerezore qe mund te pritej.

Per disa madje teper njerezore,

si psh per teologet konservative myslimane qe pohojne se

fakti qe ai tentoi te vriste veten

nuk duhet te permendet, pavaresisht

se ai permendet ne biografike e para islamike.

Ata kembengulin se ai nuk dyshoi

per asnje moment, e jo me te deshperohej.

Duke kerkuar perfeksionin, ata nuk pranojne te tolerojne

imperfeksionin njerezor.

Ne fund te fundit, pse nuk qenka dyshimi perfekt?

Teksa lexoja ato shkrime te vjetra, kuptova se ishte

pikerisht dyshimi i Muhamedit ai qe e beri ate me te gjalle ne syte e mi,

qe me lejoi te filloja te shihja plotesine e tij,

duke i dhene atij plotesine e nje njeriu real.

E sa me shume qe mendoja per kete,

aq me shume kuptim gjeja ne dyshimin e tij,

sepse dyshimi eshte pjese e pandashme e besimit.

Nese ne pamje te pare kjo ide ju duket befasuese,

atehere mendoni se dyshimi, sic tha nje here Graham Grini,

eshte ne zemer te ceshtjes.

Nese evitohet cdo lloj dyshimi, ajo qe mbetet nuk eshte besim,

por nje bindje absolute dhe e pashpirt.

Ti ndihesh i sigurt se zoteron te Verteten...

pashmangshmerisht e shkruar me V te madhe...

dhe kjo shume shpejt shnderrohet

ne dogmatizem dhe drejtesi,

pra ne krenarine e papermbajtur dhe mendjemadhe

e te pasurit te drejte.

Me pak fjale, shnderrohet ne arrogance fondamentalistesh.

Eshte me siguri nje prej ironive te historise

fakti qe nje nga sloganet e fondamentalisteve myslymane

eshte i njejte me ate qe perdornin fondamentalistet e krishtere

te njohur si kryqetare:

"infidel" qe nga latinishtja do te thote "i pafe".

Ky rast eshte dyfish ironik, duke qene se ky absolutizem

eshte e kunderta e besimit.

Ata ne te vertete jane te pafe.

Ashtu si fondamentalistet e gjithe ekstrakteve fetare,

ata nuk bejne pyetje, por thjesht pergjigjen.

Ata kane gjetur antihelmin perfekt kunder mendimit

dhe strehen ideale larg kerkesave te veshtira te besimit te vertete.

Ata nuk duhet te luftojne per te sic beri Jakobi

duke u zene gjate gjithe nates me engjellin,

apo sic beri Jezusi gjate 40 diteve te tij mes shkretetires,

apo sic beri Muhamendi, jo vetem gjate asaj nate ne mal,

por gjate gjithe viteve qe kaloi si profet,

me Kuranin qe vazhdimisht e nxiste te mos binte ne deshperim,

duke denuar keshtu te gjithe ata qe me ze te larte deklarojne

se dine gjithcka qe duhet ditur

dhe se ata e vetem ata kane te drejte.

E megjithate, ne, maxhoranca teper e heshtur,

ia kemi lene skenen publike minoritetit ekstremist.

Kemi lejuar qe judaizmi te perfaqesohet

nga pushtuesit e dhunshem te Bregut Perendimor,

qe krishterimi te perfaqesohet nga hipokritet homofobike,

dhe bigotet misogjenike,

dhe islamizmi te perfaqesohet nga vetevrasesit me bomba.

Dhe kemi pranuar te jemi te verber ndaj faktit se

pavaresisht nese ata deklarojne se jane te Krishtere,

Hebre apo Myslymane,

militantet ekstremiste nuk bejne pjese ne grupet e mesiperme.

Ata bejne pjese ne nje kult te vetin, jane vellezer gjaku

te perlyer nga gjaku i te tjereve.

Ky nuk quhet besim.

Quhet fanatizem, dhe ne nuk duhet t'i ngaterrojme me keto dy terma.

Duhet te pranojme se besimi i vertete nuk jep pergjigje te lehta.

Eshte i veshtire dhe kokeforte.

Perfshin perpjekje te vazhdueshme,

pyetje te perseritura per ate qe mendojme se dime,

lufte te vazhdueshme me ceshtjet dhe idete tona.

Ecen dore per dore me dyshimin,

ne nje bisede qe nuk perfundon kurre,

madje ndonjehere duke e kundershtuar ate hapur.

Dhe eshte pikerisht kjo kundershti e hapur, arsyeja pse nje laike si une,

mundet ende te besoje.

Per shembull, une kam besimin se paqa ne Lindjen e Mesme

eshte e mundshme, pavaresisht provave te pafundme

qe provojne te kunderten.

Une nuk e jam e bindur per kete.

Madje ndoshta nuk mund te them as qe besoj se do te ndodhe.

Une duhet te kem besim,

pra, t'i perkushtohem kesaj ideje.

Dhe une e bej kete pikerisht per shkak te tundimit

qe me shtyn te ngre duart lart dhe te dorezohem

duke u terhequr ne heshtje.

Sepse deshperimi eshte si nje parashikim qe del i sakte.

Nese ne e quajme dicka te pamundur,

atehere sjellja jone do t'a beje ate te pamundur.

Ndersa une refuzoj te jetoj ne kete menyre.

Ne fakt shumica jone e ben kete,

pavaresisht nese jemi laike apo besimtare,

diku mes te dyjave apo pertej tyre,

ajo qe na nxit perpara eshte se, pavaresisht dyshimeve,

madje edhe fale tyre,

ne nuk pranojme t'i dorezohemi nihilizmit dhe deshperimit.

Ne kembengulim ne besimin qe kemi tek e ardhmja

dhe tek njeri-tjetri.

Quajeni po te doni naivitet.

Nese duhet t'i vini nje emer quajeni idealizem i pamundur.

Por nje gje eshte e sigurte:

Quajeni njerezore.

A do te kishte mundur Muhamedi t'a ndryshonte ne menyre kaq radikale boten e tij

po te mos kishte pasur kete besim, po te mos kishte refuzuar

te dorezohej perpara arrogances se bindjeve te mendje-ngushteve?

Une mendoj se jo.

Pasi i bera atij shoqeri si shkrimtare

gjate pese viteve te kaluara, shoh se

ai thjesht do te befasohej

nga militantet fondamentaliste qe pretendojne se flasin

dhe veprojne sot ne emer te tij ne Lindjen e Mesme apo diku tjeter.

Ai do te tronditej nga shtypja e gjysmes se popullesise

per shkak te gjinise.

Ai do te lendohej nga ndarja e hidhur e sekteve.

Ai do t'a quante terrorizmin me emrin qe meriton,

jo vetem si krim por si nje maskim te shemtuar

te gjithcka qe ai besonte dhe per te cilen luftoi.

Ai do te thoshte ate qe thuhet ne Kuran: Ai qe merr nje jete,

i merr jeten gjithe njerezimit.

Ai qe shpeton nje jete, i shpeton jeten gjithe njerezimit.

Dhe ai do t'i perkushtohej plotesisht

procesit te veshtire dhe plot pengesa te vendosjes se paqes.

Faleminderit.

(duartrokitje)

Faleminderit. (duartrokitje)