0:00:00.000,0:00:06.000
Te shkruash nje biografi eshte e cuditshme.

0:00:06.000,0:00:08.000
Eshte si te udhetosh ne token e huaj

0:00:08.000,0:00:12.000
te jetes se nje personi,

0:00:12.000,0:00:14.000
eshte nje udhetim, nje eksplorim qe mund te te shpjere

0:00:14.000,0:00:17.000
ne vende qe nuk ke enderruar ndonjehere te shkosh,

0:00:17.000,0:00:19.000
e qe edhe me pas nuk beson se ke qene,

0:00:19.000,0:00:22.000
sidomos, nese je hebre agnostike si une

0:00:22.000,0:00:24.000
e nese jeta qe ti po eksploron

0:00:24.000,0:00:29.000
eshte ajo e Muhamedit.

0:00:29.000,0:00:32.000
Per shembull, pese vjet me pare,

0:00:32.000,0:00:35.000
zgjohesha cdo mengjes ne Siatellin e mjegullt

0:00:35.000,0:00:38.000
me nje pyetje pergjigjen e se ciles e mendoja te pamundur:

0:00:38.000,0:00:42.000
Cfare ndodhi ne te vertete

0:00:42.000,0:00:43.000
ate nate ne shkretetire,

0:00:43.000,0:00:47.000
ne ate vend ne anen tjeter te botes, aq vite me pare?

0:00:47.000,0:00:48.000
Pra, cfare ndodhi

0:00:48.000,0:00:51.000
ne ate mbremje te vitit 610

0:00:51.000,0:00:54.000
kur Muhamedi u lajmerua per here te pare per ekzistencen e Kuranit

0:00:54.000,0:00:59.000
ne ate mal afer qytetit te Mekes?

0:00:59.000,0:01:03.000
Ky eshte momenti mistik me i rendesishem i Islamit,

0:01:03.000,0:01:05.000
dhe duke qene i tille,

0:01:05.000,0:01:08.000
ai e hedh poshte analizen empirike.

0:01:08.000,0:01:12.000
E megjithate kjo pyetje nuk me linte rehat.

0:01:12.000,0:01:15.000
Isha plotesisht e vetedijshme se per nje laike si puna ime

0:01:15.000,0:01:17.000
fakti i thjeshte se po e ngrija kete pyetje

0:01:17.000,0:01:20.000
mund te merrej si kutspa (paturpesi).

0:01:20.000,0:01:23.000
(Te qeshura)

0:01:23.000,0:01:25.000
Dhe une e pranoj akuzen,

0:01:25.000,0:01:29.000
sepse cdo lloj eksplorimi, si fizik ashtu edhe intelektual,

0:01:29.000,0:01:33.000
eshte ne nje fare menyre nje thyerje,

0:01:33.000,0:01:37.000
nje shkelje kufiri.

0:01:37.000,0:01:43.000
E megjithate, disa kufinj jane me te gjere se te tjeret.

0:01:43.000,0:01:46.000
Keshtu, takimi i nje njeriu me Zotin,

0:01:46.000,0:01:49.000
sic tregojne Myslimanet per Muhamedin,

0:01:49.000,0:01:52.000
per njeriun racional nuk eshte fakt,

0:01:52.000,0:01:53.000
por nje sajese e paramenduar.

0:01:53.000,0:01:57.000
Une, si te gjithe ne, preferoj te mendoj se jam nje njeri racional.

0:01:57.000,0:02:00.000
Kjo ndoshta shpjegon faktin se, kur u hodha nje sy te dhenave me te hershme

0:02:00.000,0:02:02.000
qe kemi nga ajo nate,

0:02:02.000,0:02:05.000
me shume me habiti jo ajo qe ndodhi

0:02:05.000,0:02:10.000
por ajo qe nuk ndodhi.

0:02:10.000,0:02:13.000
Muhamedi nuk zbriti nga mali duke pluskuar

0:02:13.000,0:02:16.000
apo duket ecur ne ajer.

0:02:16.000,0:02:19.000
Ai nuk vrapoi teposhte duke thirrur "Haleluja!"

0:02:19.000,0:02:21.000
apo "Faleminderit Zot!".

0:02:21.000,0:02:25.000
Ai nuk rrezatonte drite e lumturi.

0:02:25.000,0:02:26.000
Nuk pati kore engjejsh,

0:02:26.000,0:02:30.000
muzike, ngazellim apo ekstaze,

0:02:30.000,0:02:33.000
ate nuk e rrethoi ndonje aureole e florinjte,

0:02:33.000,0:02:38.000
ai nuk mori persiper rolin absolut dhe te parapergatitur per te

0:02:38.000,0:02:41.000
si lajmetar i Zotit.

0:02:41.000,0:02:44.000
Duke qene se asnje nga keto nuk ndodhi

0:02:44.000,0:02:46.000
eshte e lehte t'a kundershtosh,

0:02:46.000,0:02:51.000
t'a hedhesh historine poshte si te pavertete.

0:02:51.000,0:02:54.000
Ndodhi e kunderta.

0:02:54.000,0:02:58.000
Nga vete fjalet e tij,

0:02:58.000,0:03:00.000
ne fillim ai ishte i bindur

0:03:00.000,0:03:06.000
se ajo qe kishte ndodhur nuk mund te ishte e vertete.

0:03:06.000,0:03:08.000
Ne rastin me te mire, mendoi, do kishte qene ndonje halucinacion...

0:03:08.000,0:03:10.000
ndoshta nje mashtrim i syrit e i veshit,

0:03:10.000,0:03:12.000
ose ndoshta mendja i kishte punuar nje rreng.

0:03:12.000,0:03:15.000
Ne rastin me te keq

0:03:15.000,0:03:17.000
do kishte qene ndonje xhind qe kishte hyre brenda tij,

0:03:17.000,0:03:19.000
nje shpirt qe donte t'a mashtronte,

0:03:19.000,0:03:22.000
ndoshta me qellimin per t'i marre jeten.

0:03:22.000,0:03:25.000
Ne fakt, ai ishte kaq i sigurt se kishte qene

0:03:25.000,0:03:26.000
i poseduar nga nje xhind,

0:03:26.000,0:03:28.000
saqe kur pa se ishte ende gjalle,

0:03:28.000,0:03:33.000
gjeja e pare qe deshiroi ishte t'i jepte fund vete asaj qe kishte filluar xhindi,

0:03:33.000,0:03:36.000
te hidhej nga maja me e larte

0:03:36.000,0:03:40.000
per t'i shpetuar tmerrit qe kishte perjetuar

0:03:40.000,0:03:47.000
duke i dhene fund asaj eksperience.

0:03:47.000,0:03:50.000
Keshtu, njeriu qe fluturoi teposhte malit ate nate

0:03:50.000,0:03:52.000
nuk dridhej nga lumturia

0:03:52.000,0:03:57.000
por nga nje frike e madhe primitive.

0:03:57.000,0:04:03.000
Ai ndihej i pushtuar jo nga besimi i madh, por nga dyshimi.

0:04:03.000,0:04:06.000
Dhe frika nga ky corientim,

0:04:06.000,0:04:08.000
shkaterrimi i gjithckaje te njohur,

0:04:08.000,0:04:12.000
krijimi i kontaktit me dicka

0:04:12.000,0:04:15.000
qe i tejkalonte njohurite njerezore,

0:04:15.000,0:04:22.000
mund te quhet thjesht surprize e tmerrshme.

0:04:22.000,0:04:25.000
Kjo mund te jete pak e veshtire te kuptohet

0:04:25.000,0:04:27.000
duke qene se ne e perdorim fjalen "surprizuese"

0:04:27.000,0:04:32.000
per te pershkruar nje aplikacion te ri apo nje video virale.

0:04:32.000,0:04:35.000
Pervec rastit te ndonje termeti te forte,

0:04:35.000,0:04:37.000
ne jemi te mbrojtur nga surprizat e verteta.

0:04:37.000,0:04:39.000
Mbyllim dyert dhe ulemi galic,

0:04:39.000,0:04:42.000
te bindur se kemi gjithcka nen kontroll,

0:04:42.000,0:04:45.000
ose te pakten, duke shpresuar se e kemi.

0:04:45.000,0:04:47.000
Perpiqemi ne cdo menyre per te mos u kujtuar

0:04:47.000,0:04:49.000
se jo gjithmone e kemi kete kontroll,

0:04:49.000,0:04:52.000
dhe se nuk mund te japim nje shpjegim per gjithcka.

0:04:52.000,0:04:56.000
Pavaresisht nese je racional apo mistik,

0:04:56.000,0:04:58.000
pavaresisht nese mendon se fjalet qe Muhamedi degjoi ate nate

0:04:58.000,0:05:03.000
vinin nga brenda apo jashte tij,

0:05:03.000,0:05:07.000
ajo qe eshte e qarte eshte se ai i degjoi ato,

0:05:07.000,0:05:10.000
dhe ato ushtruan nje force qe shkundi

0:05:10.000,0:05:12.000
perceptimin e tij te vetes dhe te botes ku jetonte

0:05:12.000,0:05:15.000
dhe transformuan kete njeri modest

0:05:15.000,0:05:22.000
ne nje avokat radikalist te drejtesise shoqerore dhe ekonomike.

0:05:22.000,0:05:27.000
Frika ishte pergjigja e vetme e arsyeshme,

0:05:27.000,0:05:32.000
pergjigja e vetme njerezore qe mund te pritej.

0:05:32.000,0:05:35.000
Per disa madje teper njerezore,

0:05:35.000,0:05:37.000
si psh per teologet konservative myslimane qe pohojne se

0:05:37.000,0:05:39.000
fakti qe ai tentoi te vriste veten

0:05:39.000,0:05:42.000
nuk duhet te permendet, pavaresisht

0:05:42.000,0:05:46.000
se ai permendet ne biografike e para islamike.

0:05:46.000,0:05:49.000
Ata kembengulin se ai nuk dyshoi

0:05:49.000,0:05:56.000
per asnje moment, e jo me te deshperohej.

0:05:56.000,0:05:59.000
Duke kerkuar perfeksionin, ata nuk pranojne te tolerojne

0:05:59.000,0:06:04.000
imperfeksionin njerezor.

0:06:04.000,0:06:11.000
Ne fund te fundit, pse nuk qenka dyshimi perfekt?

0:06:11.000,0:06:14.000
Teksa lexoja ato shkrime te vjetra, kuptova se ishte

0:06:14.000,0:06:18.000
pikerisht dyshimi i Muhamedit ai qe e beri ate me te gjalle ne syte e mi,

0:06:18.000,0:06:21.000
qe me lejoi te filloja te shihja plotesine e tij,

0:06:21.000,0:06:24.000
duke i dhene atij plotesine e nje njeriu real.

0:06:24.000,0:06:26.000
E sa me shume qe mendoja per kete,

0:06:26.000,0:06:29.000
aq me shume kuptim gjeja ne dyshimin e tij,

0:06:29.000,0:06:36.000
sepse dyshimi eshte pjese e pandashme e besimit.

0:06:36.000,0:06:39.000
Nese ne pamje te pare kjo ide ju duket befasuese,

0:06:39.000,0:06:42.000
atehere mendoni se dyshimi, sic tha nje here Graham Grini,

0:06:42.000,0:06:46.000
eshte ne zemer te ceshtjes.

0:06:46.000,0:06:51.000
Nese evitohet cdo lloj dyshimi, ajo qe mbetet nuk eshte besim,

0:06:51.000,0:06:56.000
por nje bindje absolute dhe e pashpirt.

0:06:56.000,0:07:00.000
Ti ndihesh i sigurt se zoteron te Verteten...

0:07:00.000,0:07:04.000
pashmangshmerisht e shkruar me V te madhe...

0:07:04.000,0:07:07.000
dhe kjo shume shpejt shnderrohet

0:07:07.000,0:07:10.000
ne dogmatizem dhe drejtesi,

0:07:10.000,0:07:14.000
pra ne krenarine e papermbajtur dhe mendjemadhe

0:07:14.000,0:07:18.000
e te pasurit te drejte.

0:07:18.000,0:07:26.000
Me pak fjale, shnderrohet ne arrogance fondamentalistesh.

0:07:26.000,0:07:30.000
Eshte me siguri nje prej ironive te historise

0:07:30.000,0:07:33.000
fakti qe nje nga sloganet e fondamentalisteve myslymane

0:07:33.000,0:07:37.000
eshte i njejte me ate qe perdornin fondamentalistet e krishtere

0:07:37.000,0:07:39.000
te njohur si kryqetare:

0:07:39.000,0:07:45.000
"infidel" qe nga latinishtja do te thote "i pafe".

0:07:45.000,0:07:49.000
Ky rast eshte dyfish ironik, duke qene se ky absolutizem

0:07:49.000,0:07:54.000
eshte e kunderta e besimit.

0:07:54.000,0:07:59.000
Ata ne te vertete jane te pafe.

0:07:59.000,0:08:02.000
Ashtu si fondamentalistet e gjithe ekstrakteve fetare,

0:08:02.000,0:08:06.000
ata nuk bejne pyetje, por thjesht pergjigjen.

0:08:06.000,0:08:09.000
Ata kane gjetur antihelmin perfekt kunder mendimit

0:08:09.000,0:08:13.000
dhe strehen ideale larg kerkesave te veshtira te besimit te vertete.

0:08:13.000,0:08:15.000
Ata nuk duhet te luftojne per te sic beri Jakobi

0:08:15.000,0:08:17.000
duke u zene gjate gjithe nates me engjellin,

0:08:17.000,0:08:20.000
apo sic beri Jezusi gjate 40 diteve te tij mes shkretetires,

0:08:20.000,0:08:23.000
apo sic beri Muhamendi, jo vetem gjate asaj nate ne mal,

0:08:23.000,0:08:26.000
por gjate gjithe viteve qe kaloi si profet,

0:08:26.000,0:08:30.000
me Kuranin qe vazhdimisht e nxiste te mos binte ne deshperim,

0:08:30.000,0:08:33.000
duke denuar keshtu te gjithe ata qe me ze te larte deklarojne

0:08:33.000,0:08:37.000
se dine gjithcka qe duhet ditur

0:08:37.000,0:08:44.000
dhe se ata e vetem ata kane te drejte.

0:08:44.000,0:08:51.000
E megjithate, ne, maxhoranca teper e heshtur,

0:08:51.000,0:08:57.000
ia kemi lene skenen publike minoritetit ekstremist.

0:08:57.000,0:08:59.000
Kemi lejuar qe judaizmi te perfaqesohet

0:08:59.000,0:09:03.000
nga pushtuesit e dhunshem te Bregut Perendimor,

0:09:03.000,0:09:06.000
qe krishterimi te perfaqesohet nga hipokritet homofobike,

0:09:06.000,0:09:09.000
dhe bigotet misogjenike,

0:09:09.000,0:09:14.000
dhe islamizmi te perfaqesohet nga vetevrasesit me bomba.

0:09:14.000,0:09:16.000
Dhe kemi pranuar te jemi te verber ndaj faktit se

0:09:16.000,0:09:19.000
pavaresisht nese ata deklarojne se jane te Krishtere,

0:09:19.000,0:09:20.000
Hebre apo Myslymane,

0:09:20.000,0:09:26.000
militantet ekstremiste nuk bejne pjese ne grupet e mesiperme.

0:09:26.000,0:09:32.000
Ata bejne pjese ne nje kult te vetin, jane vellezer gjaku

0:09:32.000,0:09:37.000
te perlyer nga gjaku i te tjereve.

0:09:37.000,0:09:39.000
Ky nuk quhet besim.

0:09:39.000,0:09:44.000
Quhet fanatizem, dhe ne nuk duhet t'i ngaterrojme me keto dy terma.

0:09:44.000,0:09:49.000
Duhet te pranojme se besimi i vertete nuk jep pergjigje te lehta.

0:09:49.000,0:09:54.000
Eshte i veshtire dhe kokeforte.

0:09:54.000,0:09:56.000
Perfshin perpjekje te vazhdueshme,

0:09:56.000,0:09:59.000
pyetje te perseritura per ate qe mendojme se dime,

0:09:59.000,0:10:01.000
lufte te vazhdueshme me ceshtjet dhe idete tona.

0:10:01.000,0:10:05.000
Ecen dore per dore me dyshimin,

0:10:05.000,0:10:08.000
ne nje bisede qe nuk perfundon kurre,

0:10:08.000,0:10:14.000
madje ndonjehere duke e kundershtuar ate hapur.

0:10:14.000,0:10:19.000
Dhe eshte pikerisht kjo kundershti e hapur, arsyeja pse nje laike si une,

0:10:19.000,0:10:23.000
mundet ende te besoje.

0:10:23.000,0:10:26.000
Per shembull, une kam besimin se paqa ne Lindjen e Mesme

0:10:26.000,0:10:31.000
eshte e mundshme, pavaresisht provave te pafundme

0:10:31.000,0:10:34.000
qe provojne te kunderten.

0:10:34.000,0:10:36.000
Une nuk e jam e bindur per kete.

0:10:36.000,0:10:38.000
Madje ndoshta nuk mund te them as qe besoj se do te ndodhe.

0:10:38.000,0:10:40.000
Une duhet te kem besim,

0:10:40.000,0:10:44.000
pra, t'i perkushtohem kesaj ideje.

0:10:44.000,0:10:47.000
Dhe une e bej kete pikerisht per shkak te tundimit

0:10:47.000,0:10:49.000
qe me shtyn te ngre duart lart dhe te dorezohem

0:10:49.000,0:10:53.000
duke u terhequr ne heshtje.

0:10:53.000,0:10:57.000
Sepse deshperimi eshte si nje parashikim qe del i sakte.

0:10:57.000,0:11:00.000
Nese ne e quajme dicka te pamundur,

0:11:00.000,0:11:04.000
atehere sjellja jone do t'a beje ate te pamundur.

0:11:04.000,0:11:09.000
Ndersa une refuzoj te jetoj ne kete menyre.

0:11:09.000,0:11:12.000
Ne fakt shumica jone e ben kete,

0:11:12.000,0:11:15.000
pavaresisht nese jemi laike apo besimtare,

0:11:15.000,0:11:19.000
diku mes te dyjave apo pertej tyre,

0:11:19.000,0:11:24.000
ajo qe na nxit perpara eshte se, pavaresisht dyshimeve,

0:11:24.000,0:11:26.000
madje edhe fale tyre,

0:11:26.000,0:11:30.000
ne nuk pranojme t'i dorezohemi nihilizmit dhe deshperimit.

0:11:30.000,0:11:34.000
Ne kembengulim ne besimin qe kemi tek e ardhmja

0:11:34.000,0:11:38.000
dhe tek njeri-tjetri.

0:11:38.000,0:11:42.000
Quajeni po te doni naivitet.

0:11:42.000,0:11:45.000
Nese duhet t'i vini nje emer quajeni idealizem i pamundur.

0:11:45.000,0:11:47.000
Por nje gje eshte e sigurte:

0:11:47.000,0:11:51.000
Quajeni njerezore.

0:11:51.000,0:11:54.000
A do te kishte mundur Muhamedi t'a ndryshonte ne menyre kaq radikale boten e tij

0:11:54.000,0:11:57.000
po te mos kishte pasur kete besim, po te mos kishte refuzuar

0:11:57.000,0:12:01.000
te dorezohej perpara arrogances se bindjeve te mendje-ngushteve?

0:12:01.000,0:12:05.000
Une mendoj se jo.

0:12:05.000,0:12:07.000
Pasi i bera atij shoqeri si shkrimtare

0:12:07.000,0:12:10.000
gjate pese viteve te kaluara, shoh se

0:12:10.000,0:12:15.000
ai thjesht do te befasohej

0:12:15.000,0:12:18.000
nga militantet fondamentaliste qe pretendojne se flasin

0:12:18.000,0:12:24.000
dhe veprojne sot ne emer te tij ne Lindjen e Mesme apo diku tjeter.

0:12:24.000,0:12:28.000
Ai do te tronditej nga shtypja e gjysmes se popullesise

0:12:28.000,0:12:31.000
per shkak te gjinise.

0:12:31.000,0:12:39.000
Ai do te lendohej nga ndarja e hidhur e sekteve.

0:12:39.000,0:12:42.000
Ai do t'a quante terrorizmin me emrin qe meriton,

0:12:42.000,0:12:47.000
jo vetem si krim por si nje maskim te shemtuar

0:12:47.000,0:12:51.000
te gjithcka qe ai besonte dhe per te cilen luftoi.

0:12:51.000,0:12:57.000
Ai do te thoshte ate qe thuhet ne Kuran: Ai qe merr nje jete,

0:12:57.000,0:13:00.000
i merr jeten gjithe njerezimit.

0:13:00.000,0:13:07.000
Ai qe shpeton nje jete, i shpeton jeten gjithe njerezimit.

0:13:07.000,0:13:10.000
Dhe ai do t'i perkushtohej plotesisht

0:13:10.000,0:13:17.000
procesit te veshtire dhe plot pengesa te vendosjes se paqes.

0:13:17.000,0:13:19.000
Faleminderit.

0:13:19.000,0:13:23.000
(duartrokitje)

0:13:23.000,0:13:27.000
Faleminderit. (duartrokitje)