Cách nói chuyện với bố: biến tranh cãi thành trò chuyện | Madeline Poultridge | TEDxOlympia

Cuộc nói chuyện này diễn ra tại sự kiện TEDx địa phương, được tổ chức riêng rẽ với các Hội thảo TED.

Madeline Poultridge nói về việc sử dụng các kỹ năng hòa giải trong những cuộc tranh luận và tương tác hàng ngày.

Madeline đang học năm cuối tại trường Trung học Avanti ở thành phố Olympia, bang Washington. Cô bắt đầu công việc giải quyết mâu thuẫn từ năm 15 tuổi với Trung tâm Giải quyết Tranh chấp của Hạt Thurston. Cô ấy rất vui được chia sẻ những ý tưởng và câu chuyện của mình với cộng đồng.

Tôi đã vướng vào khá nhiều cuộc cãi vã.

Tôi nghĩ tất cả chúng ta đều thế.

Tôi biết không thể tránh khỏi mâu thuẫn

nhưng tôi luôn cảm giác có cách nào đó
để điều này mang tính xây dựng hơn.

Và tôi bắt đầu nghĩ nghiêm túc về điều này
trong lớp học vẽ,

vào năm lớp 9.

Hồi đó tôi chẳng quen ai trong lớp cả
nên trong khi làm bài tập,

tôi đã nghe lỏm
một vài cô gái ngồi bàn bên cạnh

và họ nói về chuyện cãi nhau với ai đó

nhưng có một phần trong cuộc nói chuyện
làm tôi để ý.

"Ôi trời ạ, cô ta còn chẳng thèm cãi lại.

Cô ta cứ thoái lui thôi, thật không thể
tin được".

Và khi nghe điều đó, tôi nhớ là
mình đã nghĩ

"Ồ, ước gì mình cũng làm được như thế.

Tôi ước rằng thỉnh thoảng
mình cũng biết cách bỏ cuộc

và rút lui khỏi những cuộc tranh cãi
đến hồi nãy lửa hơn."

Vậy nên, tôi cứ nhớ mãi
cuộc nói chuyện này,

và cuối cùng thì, chính nó khiến tôi
bắt đầu học để trở thành người hòa giải.

Và vai trò của người hòa giải, nếu các bạn
chưa biết,

là bên thứ ba trung lập giúp những người
có mâu thuẫn tìm cách giải quyết.

Và họ đặc biệt ở chỗ họ sẽ không nói
các bạn phải làm gì

như những thẩm phán hay làm.

Điều họ làm là hướng cuộc nói chuyện của
những người đang tranh chấp

đến chỗ họ có thể tự tìm đến sự đồng lòng.

Khi tôi tham gia một trong những
khóa đào tạo đầu tiên của mình

học cách giao tiếp khi có mâu thuẫn.

Tôi cứ nghĩ mãi về cuộc trò chuyện của
những cô gái đó

và những trận cãi vã của tôi với bạn bè
hoặc gia đình

trong cuộc sống hàng ngày.

Có một điều trở nên rõ ràng rằng

bạn không thể dàn xếp một buổi hòa giải
cho mỗi cuộc tranh cãi của mình.

Thực sự là có quá nhiều.

Nhưng có những kỹ năng hòa giải có thể
sử dụng được trong nhiều tình huống

và tôi quyết định áp dụng chúng hàng ngày.

Một kỹ năng mà tôi dùng rất nhiều đó là
"những câu hỏi vàng".

Đó là 3 câu hỏi vàng mà người hòa giải
sẽ hỏi:

"Bạn quan tâm về điều gì nhất?",

"Bạn mong muốn điều gì xảy ra nhất?",

"Bạn muốn người kia hiểu điều gì nhất?".

Thường thì, người hòa giải sẽ hỏi
những người đang tranh luận những câu này

trong phiên dàn xếp,

nhưng sau khi tham gia các khóa huấn luyện

tôi nhận ra tôi hay tự hỏi mình
những câu hỏi trên khi đang cãi vã.

Và những câu trả lời thường đem đến
một cách thức dễ dàng và trực tiếp

giúp tôi nói ra những mối quan tâm
và cảm xúc của bản thân,

để rồi có thể bắt đầu cuộc trò chuyện.

Đó là ưu điểm của những câu hỏi vàng:

không cần phải có người hòa giải

và bạn không cần phải trở thành
người hòa giải.

Đó là một công cụ bạn có thể mang theo

và đem ra sử dụng bất kỳ lúc nào bạn cần,
giống như chiếc điện thoại di động vậy.

(Tiếng cười)

Khi gia đình tôi mua những chiếc di động
đầu tiên,

bố mẹ tôi đã nói rõ rằng

điện thoại là để giao tiếp

và tôi phải nhấc máy khi họ gọi.

Nghe có vẻ hợp lý.

Trong khi tôi cố gắng để giữ đúng lời hứa,

thì bố mẹ lại chẳng bao giờ nhấc máy
mỗi khi tôi gọi.

(Tiếng cười)

Lúc đó họ cũng mới sử dụng điện thoại,
nhưng điều đó thực sự làm tôi khó chịu.

Vậy nên, tôi tự hỏi

"Điều tôi muốn xảy ra nhất là gì?"

Chính là sự công bằng.

Thế rồi tôi tìm bố mẹ và nói về chuyện này

rằng điện thoại là phương tiện giao tiếp
hai chiều.

(Tiếng cười)

Nếu họ mong tôi nghe máy thì họ
cũng phải làm điều tương tự.

Phải như thế thì thỏa thuận này mới có
hiệu lực.

Và giờ, nhiều năm sau lần đó,

chúng tôi đều biết rõ cách sử dụng
điện thoại hơn một chút,

và có sự công bằng

vì giờ chúng tôi chẳng thèm nghe máy nữa
mà toàn nhắn tin thôi.

(Tiếng cười)

Nhiều khi, bạn chẳng có thời gian để
ngồi xuống

và tranh luận với người khác như vậy.

Nhiều khi, tình huống phức tạp hơn
một chút,

đặc biệt là khi việc không quan trọng lắm
đối với bạn

lại có ý nghĩa lớn với người khác.

Hôm nọ, tôi giúp mẹ sửa lại tay nắm cửa
ở nhà.

Tôi xuống tầng hầm để lấy cho mẹ
vài thanh gỗ và cái tua vít.

Mẹ sửa cái tay nắm cửa rồi bảo rằng bà sẽ
mang đồ nghề để lại tầng hầm.

Tôi không cần phải làm.

Đương nhiên là tôi thích như thế, nhưng
bố tôi lại không hài lòng.

Bố tôi thực sự không thích, và bảo:

"Nếu Madeline đã lấy dụng cụ từ dưới
tầng hầm,

thì nó cũng phải đem trả về chỗ cũ.
Phải là nó làm chứ."

Mẹ và tôi thấy hơi khó hiểu

vì bà là người muốn đem đồ đi cất mà.

Chúng tôi không thấy có vấn đề gì cả.

Nhưng bố tôi vẫn cứ cương quyết là vậy,
còn chúng tôi thì thấy bối rối.

Trong giây phút yên lặng đó,

bố tôi đã tự vấn bằng một câu hỏi vàng,

mà ông nói cho chúng tôi biết điều ông
quan tâm nhất:

"Vì Madeline đã lấy dụng cụ
từ dưới hầm lên

con bé sẽ cất đúng chỗ.

Nếu người khác đem cất thì có thể sẽ đặt
sai vị trí

khiến người dùng sau khó tìm."

Và lúc đó, mẹ và tôi hoàn toàn hiểu điều
bố nói

Nếu bạn biết bố tôi, bạn sẽ biết rằng ông
thích câu nói "mise en place"

và theo thuật ngữ nấu nướng thì câu đó
mang nghĩa "mọi thứ ở đúng chỗ của nó"

và ông luôn cố gắng để duy trì điều đó
trong cuộc sống hàng ngày.

Dù ông có cố tình tự hỏi bản thân câu đó
hay không

nó cũng trở thành cầu nối khoảng cách
giữa tôi, mẹ và bố.

Tôi muốn nói thêm một chút về bố mình

Tính cách của bố và tôi khá giống nhau.

Chúng tôi đều muốn mọi thứ diễn ra
một cách trôi chảy và hiệu quả.

Có thể nói chúng tôi là những kẻ cầu toàn.

Nhưng dù tính cách giống nhau, chúng tôi
vẫn có những điểm khác biệt

và điều đó khiến giữa chúng tôi hay xảy ra
mâu thuẫn.

Nếu có gì sai thuộc trách nhiệm của bố

ông sẽ tập trung cải thiện chuyện đó
cho đến khi ổn thì thôi.

Nếu tôi làm gì sai,

tôi chẳng thèm để tâm kiểm soát
chuyện đó nữa

thế nên tôi quên nó đi và tiếp tục làm tốt
những việc tiếp theo.

(Tiếng cười)

Tôi là kẻ cầu toàn kiểu lười biếng.

(Tiếng cười)

Tôi quyết định tự hỏi những câu hỏi vàng
vào những thời điểm

mà phương thức hoạt động của chúng tôi
khác nhau.

Có một lần, như thường lệ,
tôi quên rửa bát.

Bố tôi thì không quên chuyện bát đĩa
chưa rửa

và nhắc tôi ngay về chuyện đó.

"Madeline, con phải rửa bát đi chứ.
Tại sao vẫn chưa rửa hả?

Dùng xong thì phải rửa ngay đi chứ"

Tất cả điều ông nói đều hợp lý.

Nhưng, đương nhiên, bản tính cầu toàn
lười biếng của tôi không thích bị nhắc nhở

khi tôi làm chuyện gì sai

tôi cảm thấy như cuộc trò chuyện này
sẽ chẳng đi tới đâu cả

vì tôi không buồn đáp trả.

Nên tôi tự hỏi bản thân mình

"Tôi muốn bố hiểu được điều gì nhất?"

"Bố, con muốn bố hiểu rằng bây giờ mình
đang ở trong xe

ở tận phía bên kia của thành phố."

(Tiếng cười)

"Bây giờ, con chẳng thể làm gì với
cái đĩa này được,

Con không biết nên làm sao."

(Tiếng cười)

"Thay vì nhắc nhở con rằng con đã làm
điều gì sai

sao chúng ta không nói về chuyện con cần
làm thế nào

bây giờ và trong tương lai, khi mà con
lại quên rửa bát."

Lúc đó, những câu hỏi vàng đã giúp tôi

bắt đầu cuộc nói chuyện về một thứ,
dù chỉ nhỏ nhặt thôi

nhưng cũng làm tôi thấy khó khăn
để nói ra.

Điều tôi muốn nói là

tất cả mọi người đều có một "ông bố"
như vậy

dù là anh chị em, hàng xóm, đồng nghiệp
hay là mẹ

Tất cả mọi người đều có một ai đó

mà họ cảm thấy khó khăn khi
nói chuyện cùng

và những mâu thuẫn với "ông bố"
của mỗi người đều khác nhau,

nhưng trong mọi trường hợp, bạn đều có thể
sử dụng những câu hỏi vàng.

Bởi vì dù bạn không thể sắp xếp được
một buổi dàn xếp

cho mỗi cuộc tranh cãi mà bạn vướng phải

bạn đều có thể sử dụng kỹ năng tư duy
phân tích

bạn có thể lùi một bước, tự hỏi bản thân

"Mối quan tâm lớn nhất của bạn là gì?"

"Bạn muốn điều gì xảy ra nhất?"

"Bạn muốn người kia hiểu rõ điều gì nhất?"

Đó chính là lúc để biến cuộc tranh cãi
thành một cuộc nói chuyện.

Xin cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay, cổ vũ)