1
00:00:15,470 --> 00:00:19,597
Tôi đã vướng vào khá nhiều cuộc cãi vã.

2
00:00:19,597 --> 00:00:21,480
Tôi nghĩ tất cả chúng ta đều thế.

3
00:00:21,980 --> 00:00:23,874
Tôi biết không thể tránh khỏi mâu thuẫn

4
00:00:23,874 --> 00:00:29,112
nhưng tôi luôn cảm giác có cách nào đó 
để điều này mang tính xây dựng hơn.

5
00:00:29,112 --> 00:00:31,952
Và tôi bắt đầu nghĩ nghiêm túc về điều này
trong lớp học vẽ,

6
00:00:31,952 --> 00:00:34,699
vào năm lớp 9.

7
00:00:34,699 --> 00:00:38,750
Hồi đó tôi chẳng quen ai trong lớp cả
nên trong khi làm bài tập,

8
00:00:38,750 --> 00:00:42,320
tôi đã nghe lỏm 
một vài cô gái ngồi bàn bên cạnh

9
00:00:42,320 --> 00:00:45,602
và họ nói về chuyện cãi nhau với ai đó

10
00:00:45,602 --> 00:00:49,676
nhưng có một phần trong cuộc nói chuyện
làm tôi để ý.

11
00:00:50,505 --> 00:00:54,629
"Ôi trời ạ, cô ta còn chẳng thèm cãi lại.

12
00:00:54,629 --> 00:00:58,240
Cô ta cứ thoái lui thôi, thật không thể
tin được".

13
00:00:58,952 --> 00:01:02,131
Và khi nghe điều đó, tôi nhớ là 
mình đã nghĩ

14
00:01:02,131 --> 00:01:06,032
"Ồ, ước gì mình cũng làm được như thế.

15
00:01:06,032 --> 00:01:08,832
Tôi ước rằng thỉnh thoảng 
mình cũng biết cách bỏ cuộc

16
00:01:08,832 --> 00:01:13,728
và rút lui khỏi những cuộc tranh cãi 
đến hồi nãy lửa hơn."

17
00:01:14,474 --> 00:01:17,069
Vậy nên, tôi cứ nhớ mãi 
cuộc nói chuyện này,

18
00:01:17,069 --> 00:01:22,193
và cuối cùng thì, chính nó khiến tôi
bắt đầu học để trở thành người hòa giải.

19
00:01:22,193 --> 00:01:24,672
Và vai trò của người hòa giải, nếu các bạn
chưa biết,

20
00:01:24,672 --> 00:01:29,879
là bên thứ ba trung lập giúp những người 
có mâu thuẫn tìm cách giải quyết.

21
00:01:29,879 --> 00:01:32,977
Và họ đặc biệt ở chỗ họ sẽ không nói 
các bạn phải làm gì

22
00:01:32,977 --> 00:01:34,576
như những thẩm phán hay làm.

23
00:01:34,576 --> 00:01:38,616
Điều họ làm là hướng cuộc nói chuyện của
những người đang tranh chấp

24
00:01:38,616 --> 00:01:42,081
đến chỗ họ có thể tự tìm đến sự đồng lòng.

25
00:01:42,081 --> 00:01:44,218
Khi tôi tham gia một trong những
khóa đào tạo đầu tiên của mình

26
00:01:44,218 --> 00:01:48,383
học cách giao tiếp khi có mâu thuẫn.

27
00:01:48,383 --> 00:01:50,900
Tôi cứ nghĩ mãi về cuộc trò chuyện của
những cô gái đó

28
00:01:50,900 --> 00:01:54,126
và những trận cãi vã của tôi với bạn bè
hoặc gia đình

29
00:01:54,126 --> 00:01:55,967
trong cuộc sống hàng ngày.

30
00:01:55,967 --> 00:01:58,160
Có một điều trở nên rõ ràng rằng

31
00:01:58,160 --> 00:02:02,146
bạn không thể dàn xếp một buổi hòa giải
cho mỗi cuộc tranh cãi của mình.

32
00:02:02,146 --> 00:02:04,154
Thực sự là có quá nhiều.

33
00:02:04,154 --> 00:02:10,365
Nhưng có những kỹ năng hòa giải có thể
sử dụng được trong nhiều tình huống

34
00:02:10,365 --> 00:02:14,071
và tôi quyết định áp dụng chúng hàng ngày.

35
00:02:14,071 --> 00:02:18,461
Một kỹ năng mà tôi dùng rất nhiều đó là
"những câu hỏi vàng".

36
00:02:18,461 --> 00:02:22,808
Đó là 3 câu hỏi vàng mà người hòa giải
sẽ hỏi:

37
00:02:22,808 --> 00:02:25,570
"Bạn quan tâm về điều gì nhất?",

38
00:02:25,570 --> 00:02:28,466
"Bạn mong muốn điều gì xảy ra nhất?",

39
00:02:28,466 --> 00:02:32,163
"Bạn muốn người kia hiểu điều gì nhất?".

40
00:02:32,782 --> 00:02:36,345
Thường thì, người hòa giải sẽ hỏi
những người đang tranh luận những câu này

41
00:02:36,345 --> 00:02:38,224
trong phiên dàn xếp,

42
00:02:38,224 --> 00:02:40,580
nhưng sau khi tham gia các khóa huấn luyện

43
00:02:40,580 --> 00:02:45,305
tôi nhận ra tôi hay tự hỏi mình 
những câu hỏi trên khi đang cãi vã.

44
00:02:45,305 --> 00:02:48,672
Và những câu trả lời thường đem đến 
một cách thức dễ dàng và trực tiếp

45
00:02:48,672 --> 00:02:52,725
giúp tôi nói ra những mối quan tâm 
và cảm xúc của bản thân,

46
00:02:52,725 --> 00:02:55,250
để rồi có thể bắt đầu cuộc trò chuyện.

47
00:02:55,250 --> 00:02:57,809
Đó là ưu điểm của những câu hỏi vàng:

48
00:02:57,809 --> 00:03:01,134
không cần phải có người hòa giải

49
00:03:01,134 --> 00:03:03,556
và bạn không cần phải trở thành 
người hòa giải.

50
00:03:03,556 --> 00:03:05,853
Đó là một công cụ bạn có thể mang theo

51
00:03:05,853 --> 00:03:09,946
và đem ra sử dụng bất kỳ lúc nào bạn cần,
giống như chiếc điện thoại di động vậy.

52
00:03:09,946 --> 00:03:11,186
(Tiếng cười)

53
00:03:11,324 --> 00:03:11,574
Khi gia đình tôi mua những chiếc di động
đầu tiên,

54
00:03:13,873 --> 00:03:16,200
bố mẹ tôi đã nói rõ rằng

55
00:03:16,200 --> 00:03:18,811
điện thoại là để giao tiếp

56
00:03:18,811 --> 00:03:21,084
và tôi phải nhấc máy khi họ gọi.

57
00:03:21,084 --> 00:03:23,005
Nghe có vẻ hợp lý.

58
00:03:23,005 --> 00:03:26,897
Trong khi tôi cố gắng để giữ đúng lời hứa,

59
00:03:26,897 --> 00:03:30,444
thì bố mẹ lại chẳng bao giờ nhấc máy 
mỗi khi tôi gọi.

60
00:03:30,444 --> 00:03:32,210
(Tiếng cười)

61
00:03:32,210 --> 00:03:36,383
Lúc đó họ cũng mới sử dụng điện thoại, 
nhưng điều đó thực sự làm tôi khó chịu.

62
00:03:36,383 --> 00:03:39,547
Vậy nên, tôi tự hỏi

63
00:03:39,547 --> 00:03:42,285
"Điều tôi muốn xảy ra nhất là gì?"

64
00:03:43,079 --> 00:03:46,667
Chính là sự công bằng.

65
00:03:46,667 --> 00:03:50,929
Thế rồi tôi tìm bố mẹ và nói về chuyện này

66
00:03:50,929 --> 00:03:53,669
rằng điện thoại là phương tiện giao tiếp
hai chiều.

67
00:03:53,669 --> 00:03:55,192
(Tiếng cười)

68
00:03:55,192 --> 00:03:59,143
Nếu họ mong tôi nghe máy thì họ
cũng phải làm điều tương tự.

69
00:03:59,143 --> 00:04:01,757
Phải như thế thì thỏa thuận này mới có
hiệu lực.

70
00:04:01,757 --> 00:04:03,989
Và giờ, nhiều năm sau lần đó,

71
00:04:03,989 --> 00:04:06,518
chúng tôi đều biết rõ cách sử dụng
điện thoại hơn một chút,

72
00:04:06,518 --> 00:04:09,735
và có sự công bằng

73
00:04:09,735 --> 00:04:12,826
vì giờ chúng tôi chẳng thèm nghe máy nữa
mà toàn nhắn tin thôi.

74
00:04:12,826 --> 00:04:14,046
(Tiếng cười)

75
00:04:14,046 --> 00:04:19,307
Nhiều khi, bạn chẳng có thời gian để
ngồi xuống

76
00:04:19,307 --> 00:04:21,313
và tranh luận với người khác như vậy.

77
00:04:21,313 --> 00:04:23,799
Nhiều khi, tình huống phức tạp hơn
một chút,

78
00:04:23,799 --> 00:04:28,064
đặc biệt là khi việc không quan trọng lắm 
đối với bạn

79
00:04:28,064 --> 00:04:31,638
lại có ý nghĩa lớn với người khác.

80
00:04:31,638 --> 00:04:34,985
Hôm nọ, tôi giúp mẹ sửa lại tay nắm cửa
ở nhà.

81
00:04:34,985 --> 00:04:39,417
Tôi xuống tầng hầm để lấy cho mẹ
vài thanh gỗ và cái tua vít.

82
00:04:39,417 --> 00:04:43,021
Mẹ sửa cái tay nắm cửa rồi bảo rằng bà sẽ
mang đồ nghề để lại tầng hầm.

83
00:04:43,021 --> 00:04:44,607
Tôi không cần phải làm.

84
00:04:44,607 --> 00:04:49,161
Đương nhiên là tôi thích như thế, nhưng
bố tôi lại không hài lòng.

85
00:04:49,161 --> 00:04:51,188
Bố tôi thực sự không thích, và bảo:

86
00:04:51,188 --> 00:04:53,867
"Nếu Madeline đã lấy dụng cụ từ dưới
tầng hầm,

87
00:04:53,867 --> 00:04:57,787
thì nó cũng phải đem trả về chỗ cũ.
Phải là nó làm chứ."

88
00:04:57,787 --> 00:04:59,962
Mẹ và tôi thấy hơi khó hiểu

89
00:04:59,962 --> 00:05:02,212
vì bà là người muốn đem đồ đi cất mà.

90
00:05:02,212 --> 00:05:04,382
Chúng tôi không thấy có vấn đề gì cả.

91
00:05:04,382 --> 00:05:08,768
Nhưng bố tôi vẫn cứ cương quyết là vậy,
còn chúng tôi thì thấy bối rối.

92
00:05:08,768 --> 00:05:13,287
Trong giây phút yên lặng đó,

93
00:05:13,287 --> 00:05:16,311
bố tôi đã tự vấn bằng một câu hỏi vàng,

94
00:05:16,311 --> 00:05:19,484
mà ông nói cho chúng tôi biết điều ông
quan tâm nhất:

95
00:05:20,275 --> 00:05:22,532
"Vì Madeline đã lấy dụng cụ 
từ dưới hầm lên

96
00:05:22,532 --> 00:05:24,988
con bé sẽ cất đúng chỗ.

97
00:05:24,988 --> 00:05:28,670
Nếu người khác đem cất thì có thể sẽ đặt
sai vị trí

98
00:05:28,670 --> 00:05:32,173
khiến người dùng sau khó tìm."

99
00:05:33,076 --> 00:05:35,800
Và lúc đó, mẹ và tôi hoàn toàn hiểu điều
bố nói

100
00:05:35,800 --> 00:05:39,986
Nếu bạn biết bố tôi, bạn sẽ biết rằng ông
thích câu nói "mise en place"

101
00:05:39,986 --> 00:05:43,625
và theo thuật ngữ nấu nướng thì câu đó
mang nghĩa "mọi thứ ở đúng chỗ của nó"

102
00:05:43,625 --> 00:05:47,850
và ông luôn cố gắng để duy trì điều đó
trong cuộc sống hàng ngày.

103
00:05:47,850 --> 00:05:51,884
Dù ông có cố tình tự hỏi bản thân câu đó
hay không

104
00:05:51,884 --> 00:05:57,854
nó cũng trở thành cầu nối khoảng cách
giữa tôi, mẹ và bố.

105
00:05:58,614 --> 00:06:03,078
Tôi muốn nói thêm một chút về bố mình

106
00:06:03,078 --> 00:06:06,857
Tính cách của bố và tôi khá giống nhau.

107
00:06:06,857 --> 00:06:10,313
Chúng tôi đều muốn mọi thứ diễn ra
một cách trôi chảy và hiệu quả.

108
00:06:10,313 --> 00:06:14,532
Có thể nói chúng tôi là những kẻ cầu toàn.

109
00:06:14,532 --> 00:06:16,930
Nhưng dù tính cách giống nhau, chúng tôi
vẫn có những điểm khác biệt

110
00:06:16,930 --> 00:06:19,617
và điều đó khiến giữa chúng tôi hay xảy ra
mâu thuẫn.

111
00:06:19,617 --> 00:06:21,634
Nếu có gì sai thuộc trách nhiệm của bố

112
00:06:21,634 --> 00:06:26,380
ông sẽ tập trung cải thiện chuyện đó 
cho đến khi ổn thì thôi.

113
00:06:26,380 --> 00:06:28,504
Nếu tôi làm gì sai,

114
00:06:28,504 --> 00:06:30,754
tôi chẳng thèm để tâm kiểm soát 
chuyện đó nữa

115
00:06:30,754 --> 00:06:34,416
thế nên tôi quên nó đi và tiếp tục làm tốt
những việc tiếp theo.

116
00:06:34,416 --> 00:06:37,054
(Tiếng cười)

117
00:06:37,054 --> 00:06:39,092
Tôi là kẻ cầu toàn kiểu lười biếng.

118
00:06:39,092 --> 00:06:40,581
(Tiếng cười)

119
00:06:40,581 --> 00:06:44,240
Tôi quyết định tự hỏi những câu hỏi vàng
vào những thời điểm

120
00:06:44,240 --> 00:06:47,003
mà phương thức hoạt động của chúng tôi 
khác nhau.

121
00:06:47,003 --> 00:06:51,462
Có một lần, như thường lệ, 
tôi quên rửa bát.

122
00:06:52,204 --> 00:06:54,519
Bố tôi thì không quên chuyện bát đĩa
chưa rửa

123
00:06:54,519 --> 00:06:58,529
và nhắc tôi ngay về chuyện đó.

124
00:06:58,529 --> 00:07:01,782
"Madeline, con phải rửa bát đi chứ.
Tại sao vẫn chưa rửa hả?

125
00:07:01,782 --> 00:07:05,868
Dùng xong thì phải rửa ngay đi chứ"

126
00:07:05,868 --> 00:07:08,770
Tất cả điều ông nói đều hợp lý.

127
00:07:08,770 --> 00:07:13,759
Nhưng, đương nhiên, bản tính cầu toàn
lười biếng của tôi không thích bị nhắc nhở

128
00:07:13,759 --> 00:07:15,648
khi tôi làm chuyện gì sai

129
00:07:15,648 --> 00:07:18,949
tôi cảm thấy như cuộc trò chuyện này
sẽ chẳng đi tới đâu cả

130
00:07:18,949 --> 00:07:21,335
vì tôi không buồn đáp trả.

131
00:07:21,335 --> 00:07:24,115
Nên tôi tự hỏi bản thân mình

132
00:07:24,115 --> 00:07:26,914
"Tôi muốn bố hiểu được điều gì nhất?"

133
00:07:27,865 --> 00:07:33,681
"Bố, con muốn bố hiểu rằng bây giờ mình 
đang ở trong xe

134
00:07:33,681 --> 00:07:35,456
ở tận phía bên kia của thành phố."

135
00:07:35,456 --> 00:07:37,000
(Tiếng cười)

136
00:07:38,350 --> 00:07:42,403
"Bây giờ, con chẳng thể làm gì với
cái đĩa này được,

137
00:07:42,403 --> 00:07:45,389
Con không biết nên làm sao."

138
00:07:45,389 --> 00:07:46,690
(Tiếng cười)

139
00:07:46,690 --> 00:07:50,212
"Thay vì nhắc nhở con rằng con đã làm
điều gì sai

140
00:07:50,212 --> 00:07:52,752
sao chúng ta không nói về chuyện con cần
làm thế nào

141
00:07:52,752 --> 00:07:57,651
bây giờ và trong tương lai, khi mà con
lại quên rửa bát."

142
00:07:57,651 --> 00:08:00,495
Lúc đó, những câu hỏi vàng đã giúp tôi

143
00:08:00,495 --> 00:08:04,852
bắt đầu cuộc nói chuyện về một thứ,
dù chỉ nhỏ nhặt thôi

144
00:08:04,852 --> 00:08:08,389
nhưng cũng làm tôi thấy khó khăn
để nói ra.

145
00:08:08,389 --> 00:08:10,535
Điều tôi muốn nói là

146
00:08:10,535 --> 00:08:14,051
tất cả mọi người đều có một "ông bố"
như vậy

147
00:08:14,051 --> 00:08:20,397
dù là anh chị em, hàng xóm, đồng nghiệp
hay là mẹ

148
00:08:20,397 --> 00:08:22,209
Tất cả mọi người đều có một ai đó

149
00:08:22,209 --> 00:08:25,567
mà họ cảm thấy khó khăn khi 
nói chuyện cùng

150
00:08:25,567 --> 00:08:29,846
và những mâu thuẫn với "ông bố" 
của mỗi người đều khác nhau,

151
00:08:29,846 --> 00:08:36,718
nhưng trong mọi trường hợp, bạn đều có thể
sử dụng những câu hỏi vàng.

152
00:08:36,718 --> 00:08:39,389
Bởi vì dù bạn không thể sắp xếp được
một buổi dàn xếp

153
00:08:39,389 --> 00:08:41,588
cho mỗi cuộc tranh cãi mà bạn vướng phải

154
00:08:41,588 --> 00:08:45,561
bạn đều có thể sử dụng kỹ năng tư duy
phân tích

155
00:08:45,561 --> 00:08:50,597
bạn có thể lùi một bước, tự hỏi bản thân

156
00:08:50,597 --> 00:08:53,523
"Mối quan tâm lớn nhất của bạn là gì?"

157
00:08:53,523 --> 00:08:56,912
"Bạn muốn điều gì xảy ra nhất?"

158
00:08:56,912 --> 00:09:00,708
"Bạn muốn người kia hiểu rõ điều gì nhất?"

159
00:09:00,708 --> 00:09:06,149
Đó chính là lúc để biến cuộc tranh cãi
thành một cuộc nói chuyện.

160
00:09:06,149 --> 00:09:07,473
Xin cảm ơn.

161
00:09:07,473 --> 00:09:09,720
(Tiếng vỗ tay, cổ vũ)