De toestand van de oceaan

Oceanograaf Paul Snelgrove presenteert de resultaten van een tien jaar durend project met één doel: de stand van al het leven in de oceanen vaststellen. Hij toont prachtige foto's van enkele van de verrassende bevindingen van de Census of Marine Life.

De oceanen bedekken zo'n
70% van onze planeet.

Ik denk dat Arthur C. Clarke
waarschijnlijk gelijk had

toen hij zei dat we onze planeet misschien

wel Oceaan in plaats van
Aarde moesten noemen.

De oceanen zijn enorm productief,

zoals je kunt zien op het satellietbeeld
van de fotosynthese,

de productie van nieuw leven.

De oceanen produceren dagelijks
de helft van alle nieuwe leven op aarde

plus de helft van de zuurstof
die wij inademen.

Daarnaast herbergen ze veel
van de biodiversiteit op aarde

waarvan veel nog onbekend.

Daarover ga ik vandaag wat vertellen.

Het gaat niet eens over wat wij
aan eiwitten uit de oceaan halen.

Dat is zo'n 10% van onze wereldbehoeften

en 100% voor sommige eilandstaten.

Als je afdaalt in de 95% van de biosfeer
waar leven mogelijk is,

wordt het snel pikkedonker,

slechts onderbroken door lichtpuntjes

van bioluminescente organismen.

Als je het licht aandoet,

zie je regelmatig spectaculaire
organismen voorbij zwemmen,

want dat zijn de bewoners van de diepte,

de dingen die leven in de diepe oceaan.

Daaronder zou de diepzeebodem
in beeld komen.

Dit soort leefgebied beslaat
meer oppervlakte van de aarde

dan alle andere leefgebieden bij elkaar.

Toch weten we meer over het oppervlak
van de maan en over Mars

dan over deze habitat,

ondanks het feit dat we daar nog nooit

één gram eten, een ademteug zuurstof

of één druppel water
vandaan hebben gehaald.

10 Jaar geleden

werd een internationaal programma,
'Census of Marine Life', opgezet

om een beter inzicht te krijgen

in het leven in de wereldwijde oceanen.

Er waren wereldwijd
17 projecten bij betrokken.

Hier zie je de voetafdrukken daarvan.

Je ziet hopelijk het niveau
van wereldwijde dekking

dat ze wisten te bereiken.

Het begon allemaal
toen twee wetenschappers,

Fred Grassle en Jesse Ausubel,

elkaar ontmoetten in Massachusetts,

waar beiden te gast waren
bij het beroemde oceanografische instituut.

Fred klaagde over de toestand
van de mariene biodiversiteit

en dat aan de problemen niets werd gedaan.

Uit die discussie ontstond dit programma

met 2.700 wetenschappers

uit ruim 80 landen over de hele wereld.

Er kwamen 540 oceaanexpedities

die voor een totaalbedrag
van 650 miljoen dollar

de distributie, de diversiteit
en rijkdom bestudeerden

van het leven in de oceanen.

Wat vonden we?

We vonden overal
spectaculaire nieuwe soorten,

de mooiste en visueel
meest verbluffende dingen --

van de kust tot in de diepzee,

van microben helemaal tot
de vissen en alles daartussen.

De beperkende factor was niet
gebrek aan onbekende diversiteit,

maar het aantal taxonomische specialisten,

die deze soorten konden
identificeren en catalogiseren.

Zij zijn in feite zelf
een bedreigde diersoort.

In de oceanen worden dagelijks

vier tot vijf nieuwe soorten
gevonden en beschreven.

Zoals ik al zei, zou het aantal
veel groter kunnen zijn.

Ik ben van Newfoundland in Canada -

een eiland voor de oostkust
van dat continent -

waar een van de ergste visserijrampen

in de menselijke geschiedenis plaatsvond.

Deze foto toont een kleine jongen
naast een kabeljauw.

Het is rond 1900.

Als jongen van ongeveer zijn leeftijd

ging ik vissen met mijn opa

en wij vingen vis
van ongeveer half die grootte.

Ik dacht dat dat de norm was,

want ik had nooit vissen als deze gezien.

Als je vandaag, 20 jaar
na de ondergang van deze visserij,

vis zou gaan vangen
-- wat niet zou meevallen --

zouden ze nog half zo groot zijn.

Dat noemen we
verschuivende referentiewaarden.

Onze verwachtingen van
wat de oceanen kunnen produceren

kunnen we ons niet voorstellen

omdat we het zelf nooit hebben gezien.

De meesten van ons, inclusief ikzelf,

denken dat de menselijke
exploitatie van de oceanen

pas echt op gang kwam

in de laatste 50 à 100 jaar.

De telling probeerde echt
om terug te kijken in de tijd

met behulp van
elke beschikbare informatiebron.

Alles, van restaurantmenu's
en kloosterverslagen

tot scheepslogboeken

moest een beeld geven
van de vroegere oceanen.

Want wetenschappelijke data
gaan grotendeels

hooguit terug tot aan
de Tweede Wereldoorlog.

Maar ze vonden in feite

dat de exploitatie
al sterk begon met de Romeinen.

In die tijd was er
natuurlijk geen koeling.

De vissers vingen alleen maar

wat ze die dag zelf
konden opeten of verkopen.

Maar de Romeinen
ontwikkelden het pekelen.

Daardoor werd het mogelijk

om vis op te slaan
en over lange afstanden te vervoeren.

Zo begon de industriële visserij.

Hierdoor kunnen we extrapoleren

wat voor soort schade we hebben gehad

ten opzichte van de pre-menselijke
invloeden op de oceaan.

Ze gaan van 65 tot 98 procent

voor deze belangrijke
groepen van organismen,

zoals getoond door de donkerblauwe balken.

Voor die soorten die we
met rust lieten en beschermden -

bijvoorbeeld zeezoogdieren
in de afgelopen jaren en zeevogels -

is er enig herstel.

Het is niet helemaal hopeloos.

Maar overwegend gingen we
via pekelen naar uitputten.

Nog een ander interessant bewijs.

Een trofeevis gevangen voor de kust van Florida.

Een foto uit de jaren 1950.

Kijk naar de schaal op de dia,

als je hetzelfde beeld ziet uit de jaren 1980,

is de vis veel kleiner

en we zien ook een verandering

in de samenstelling van die vis.

Tegen 2007

was de grootte eigenlijk
lachwekkend voor trofeevissen.

Maar dit is niet om te lachen.

De oceanen hebben veel
van hun productiviteit verloren

en wij zijn verantwoordelijk.

Wat blijft er over? Eigenlijk heel veel.

Een heleboel spannende dingen
en ik zal er wat over vertellen.

Eerst een beetje technologie,

omdat dit een TED-conferentie is

en je natuurlijk iets
over technologie wil horen.

Een van de instrumenten
voor het diepzeeonderzoek

zijn op afstand bediende voertuigen.

Bekabelde voertuigen die we
laten zakken naar de zeebodem.

Ze zijn onze ogen en handen
voor het werk op de zeebodem.

Een paar jaar geleden
moest ik op oceanografische cruise

maar mijn agenda liet dit niet toe.

Via een satellietverbinding
kon ik thuis aan mijn bureau zitten

met mijn hond aan mijn voeten,
een kopje thee bij de hand,

en de piloot zeggen:
"Ik wil een monster dáárvan."

En dan deed die piloot dat.

Dat soort technologie
is vandaag beschikbaar,

maar slechts tien jaar geleden nog niet.

Ze stelt ons in staat
om deze geweldige habitats

ver onder het zeeoppervlak

en in het volslagen duister
te onderzoeken.

Een van de instrumenten
om de oceanen te onderzoeken

is akoestiek, of geluidsgolven.

Het voordeel van geluidsgolven

is dat ze veel beter dan licht
door het water kunnen gaan.

We zenden geluidsgolven

die terugkaatsen
van allerlei objecten, zoals vissen.

In dit voorbeeld gebruikte
een onderzoeker twee schepen.

Een zond geluidsgolven uit

en het tweede schip
registreerde de teruggekaatste golven.

Dat gaf ons hier een nauwkeurige schatting

van 250 miljoen haringen

in ongeveer een minuut.

Voor een gebied ongeveer
zo groot als Manhattan.

Het is een enorm visserijgereedschap

omdat weten hoeveel vis er zit,
echt van cruciaal belang is.

We kunnen ook satellietlabels gebruiken

om dieren te volgen door de oceanen.

Bij dieren die aan de oppervlakte
komen ademhalen,

zoals deze zeeolifant,

kan men dan gegevens
terugsturen naar de kust

die ons zijn precieze locatie
in de oceaan vertellen.

Zo kunnen we hun reisroute reconstrueren.

Bijvoorbeeld, het donkerblauw

toont de route van de zeeolifant
in de noordelijke Stille Oceaan.

Voor wie kleurenblind is,
is deze dia is niet erg nuttig,

maar probeer toch maar te volgen.

Voor dieren die niet
naar het oppervlak komen,

hebben we 'opduik-labels',

die lichtgegevens verzamelen
en hoe laat de zon opkomt en ondergaat.

Na enige tijd

komen ze boven en relayeren
die data naar de kust.

Omdat GPS niet werkt onder water
hebben we deze tools nodig.

Daardoor kunnen we
deze blauwe snelwegen identificeren,

deze 'hot spots' in de oceaan.

Dat moeten echt prioritaire gebieden

voor oceaanbehoud worden.

Wanneer je naar de supermarkt gaat

en dingen koopt, worden ze gescand.

Een streepjescode op het product

vertelt de computer precies
welk product het is.

Genetici ontwikkelden
iets soortgelijks: genetische barcode.

Die code maakt gebruik
van een specifiek gen, CO1.

Dat gen varieert van soort tot soort.

Daardoor kunnen we de soorten

ondubbelzinnig identificeren

zelfs als ze erg op elkaar lijken

maar biologisch heel anders zijn.

Een van de mooiste voorbeelden

is het verhaal van twee jonge vrouwen,
middelbare scholieren in New York City,

die meewerkten aan de telling.

Zij verzamelden vis van markten
en restaurants in New York City

en noteerden die barcode.

Ze vonden verkeerd gelabelde vissen.

Bijvoorbeeld,

ze vonden goedkope tilapia

die als dure tonijn werd verkocht.

Zij vonden ook een bedreigde soort

die als een gewone verkocht werd.

Barcodes vertellen ons waarmee we werken

en ook wat we eten.

Het Biogeografisch Informatiesysteem voor de Oceaan

is de databank voor alle gegevens van de telling.

Het is vrij toegankelijk; iedereen kan gegevens downloaden.

Het bevat alle gegevens van de telling

plus andere datasets die mensen bereid waren te leveren.

Daarmee kan je

de verspreiding van soorten uitzetten en waar ze voorkomen in de oceanen.

Ik heb hier enkele gegevens uitgezet.

Daarop richtten zich onze steekproeven.

We bemonsterden het gebied

van de Noord-Atlantische Oceaan,

in het bijzonder de Noordzee,

en ook de oostkust van Noord-Amerika redelijk goed.

De warme kleuren komen overeen met een goed bemonsterd gebied.

De koude kleuren, de blauwe en de zwarte,

tonen gebieden waar we bijna geen gegevens van hebben.

Ook na een 10-jarig onderzoek

zijn er grote gebieden nog steeds ononderzocht.

Een groep Texaanse wetenschappers, werkzaam in de Golf van Mexico,

besloten als vrijwilligerswerk

alle kennis die ze konden vinden

over biodiversiteit in de Golf van Mexico te bundelen.

Ze maakten een lijst van alle soorten en

waar ze voorkomen.

Het leek een zeer esoterische, wetenschappelijke soort oefening.

Maar toen kwam de Deep Horizon-olieramp.

Plotseling werd dit vrijwilligerswerk,

zonder duidelijke economische aanleiding,

tot een essentiële informatiebron

over hoe dat systeem zich gaat herstellen, hoe lang het zal duren

en hoe de rechtszaken

en de multimiljard-dollardiscussies van de komende jaren

waarschijnlijk hun beslag zullen vinden.

Wat hebben we gevonden?

Ik zou hier uren over kunnen doorgaan, maar dat gaat natuurlijk niet.

Ik zal een aantal van mijn favoriete ontdekkingen

van de telling vertellen.

Een van de dingen die we hebben ontdekt is waar de hot spots van diversiteit zijn.

Waar vinden we de meeste soorten leven in de oceaan?

Wat we vinden als we de bekende soorten hierin opnemen,

is dit soort distributie.

Voor de kustgebieden

vinden we de grootste diversiteit van organismen

in de tropen.

Dat was al een tijdje bekend,

geen echte doorbraak dus.

Wat echter echt spannend is,

is dat zij die ver van de kust leven

eigenlijk meer divers zijn op de tussenliggende breedtegraden.

Net dit soort gegevens hebben conservators nodig

om te weten welke delen van de oceaan de prioriteit moeten krijgen.

Je kan dit doen op wereldwijde schaal, maar ook op regionale schaal.

Daarom zijn biodiversiteitsgegevens zo waardevol.

Terwijl veel van de ontdekte soorten

klein en moeilijk te zien zijn,

was dat zeker niet altijd het geval.

Het is bijvoorbeeld moeilijk te geloven

dat een kreeft van drie kilo de wetenschappers kon zijn ontgaan,

toch was dat zo tot een paar jaar geleden

toen Zuid-Afrikaanse vissers een uitvoervergunning aan vroegen

en wetenschappers zich realiseerden dat dit iets nieuws voor de wetenschap was.

Ook dit Golden V Kelp (Aureophycus aleuticus)

verzameld in Alaska net onder de laagwaterlijn

is waarschijnlijk een nieuwe soort.

Ook al is het drie meter lang

was het de wetenschap weer ontgaan.

Deze grootvininktvis is zeven meter lang.

Maar hij leeft in de diepe wateren van de Mid-Atlantische Rug,

dus hij was een stuk moeilijker te vinden.

Maar er is nog kans op ontdekking van grote en spannende dingen.

Van deze bijzondere garnalen, die we Jurassische garnalen noemden,

werd gedacht dat ze 50 jaar geleden waren uitgestorven -

totdat de telling

ze in goeden doen ontdekte voor de kust van Australië.

Het toont aan dat de oceaan, door zijn uitgestrektheid,

geheimen voor een zeer lange tijd kan verbergen.

Steven Spielberg kan er een puntje aan zuigen.

Distributies veranderen drastisch van plaats tot plaats.

Een van die gevallen

was deze Grauwe pijlstormvogel, die op spectaculaire wijze migreert

helemaal vanuit Nieuw-Zeeland

naar Alaska en weer terug,

op zoek naar een zomer zonder einde

terwijl ze hun levenscyclus volbrengen.

We hadden het ook over het 'Witte Haai Café'.

Dit is een plaats in de Stille Oceaan waar de witte haaien samenkomen.

Waarom ze daar samenkomen weten we simpelweg niet.

Dat is een vraag voor de toekomst.

Een van de dingen die we op de middelbare school leerden,

is dat alle dieren zuurstof nodig hebben om te overleven.

Dit beestje van slechts ongeveer een halve millimeter groot

is niet erg charismatisch.

Het werd pas ontdekt in de vroege jaren 1980.

Het echt interessante eraan is

dat een paar jaar geleden tellingwetenschappers ontdekten

dat dit kereltje gedijen kan in zuurstofarme sedimenten

in de diepe Middellandse Zee.

Nu weten ze

dat tenminste sommige dieren zonder zuurstof kunnen

en dat ze zich aan de zwaarste omstandigheden kunnen aanpassen.

Als je al het water uit de oceaan zou zuigen,

dan zou je dit overhouden:

de biomassa van het leven op de zeebodem.

Een enorme biomassa aan de polen

met maar weinig biomassa ertussen.

We vonden het leven in de uitersten.

We vonden nieuwe soorten

die leven in ijs

en een op ijs gebaseerd voedselweb ondersteunen.

Ook vonden we deze spectaculaire yeti-krab

in de buurt van kokend hete hydrothermale bronnen bij Paaseiland.

Deze soort

veroverde echt de publieke aandacht.

We vonden ook de bekende diepste ventilatieopeningen tot nog toe - op 5.000 meter -

de heetste op 407 graden Celsius -

ventilatieopeningen in de Stille Zuidzee en ook in het Arctisch gebied,

terwijl er daar nog niet eerder gevonden.

Ook nieuwe omgevingen zijn nog steeds te ontdekken.

Toch blijft er nog veel onbekend.

Ik geef

een korte samenvatting.

Je zou kunnen vragen hoeveel vis er in de zee zit.

We kennen de vissen beter dan elke andere groep in de oceaan

met uitzondering van de zeezoogdieren.

Op basis van de snelheid van ontdekking kunnen we extrapoleren

hoeveel meer soorten we zullen ontdekken.

Op basis daarvan kunnen we berekenen

dat we ongeveer 16.500 mariene soorten kennen

en er waarschijnlijk nog eens 1000 tot 4000 zijn te ontdekken.

We hebben het dus niet slecht gedaan.

We hebben ongeveer 75 procent van de vis gevonden,

misschien zelfs wel 90 procent.

Maar de vissen, zoals ik al zei, zijn de bekendste.

Onze huidige kennis is veel minder voor andere groepen organismen.

Nu dit is cijfer eigenlijk gebaseerd op een geheel nieuwe publicatie

die binnenkort gaat verschijnen in het tijdschrift PLoS Biology.

Ze voorspelt hoeveel meer soorten er zijn

op het land en in de oceaan.

Ze vonden

dat we ongeveer negen procent van de soorten in de oceaan kennen.

Dat betekent dat 91 procent, ook na de telling,

nog steeds wacht op ontdekking.

Dat komt neer op ongeveer twee miljoen soorten

als alles achter de rug is.

We hebben nog heel wat werk te doen

om alles te ontdekken.

Deze bacterie

leeft in matten voor de kust van Chili.

Deze matten bedekken een gebied ter grootte van Griekenland.

En deze specifieke bacterie is met het blote oog zichtbaar.

Je kunt je voorstellen hoeveel biomassa die vertegenwoordigt.

Maar het interessantste aan microben is

hoe divers ze zijn.

Een enkele druppel zeewater

kan 160 verschillende soorten microben bevatten.

De oceanen zelf

zouden ongeveer een miljard verschillende types bevatten.

Dat is echt spannend. Wat doen ze daar allemaal?

Eigenlijk weten we het niet.

Het meest opwindende ding, zou ik zeggen, over deze telling

is de rol van mondiale wetenschap.

Op dit beeld van licht tijdens de nacht zien we

dat er veel gebieden zijn op de Aarde

waar de ontwikkeling van de mens veel groter is

en andere gebieden waar het veel minder is,

maar daartussen zien we grote donkere gebieden

van relatief onbekende oceaan.

Het andere punt dat ik wil maken

is dat deze oceaan met elkaar verbonden is.

Mariene organismen geven niet om internationale grenzen;

ze bewegen waar ze willen.

Het belang van mondiale samenwerking

wordt daarom des te belangrijker.

We verloren veel van het paradijs.

Deze tonijn die ooit zo overvloedig in de Noordzee voorkwam,

is daar nu effectief verdwenen.

Sleepnetten verzamelden in de Middellandse Zee

meer rommel dan dieren.

Dat is dan de diepzee, de omgeving die wij beschouwen als

een van de nog meest ongerepte op Aarde.

Ook andere vormen van druk bedreigen de zee.

Verzuring van de oceanen is een groot probleem waar mensen zich mee bezighouden,

maar ook de opwarming van de oceaan en de effecten daarvan op koraalriffen.

Binnen tientallen jaren - tijdens onze levens -

gaan we een hoop schade aan de koraalriffen te zien krijgen.

Ik kon voor de rest van mijn beperkte tijd

doorgaan met deze litanie van bezorgdheid,

maar ik wil eindigen op een meer positieve noot.

De grote uitdaging bestaat erin

dat we behouden wat er nog over is,

want er is nog steeds spectaculaire schoonheid.

De oceanen zijn zo productief.

Er gebeurt daar zo veel dat van belang is voor de mens

dat we het, zelfs vanuit een egoïstisch perspectief,

beter moeten gaan doen dan in het verleden.

We moeten de 'hot spots' weten te vinden

en ons best doen om ze te beschermen.

Beelden als deze benemen ons de adem,

en helpen ons tevens ademen

door de zuurstof die de oceanen leveren.

Censuswetenschappers werkten in de regen, in de kou,

onder water en boven water

om al dat wonderlijke te ontdekken,

het nog grote onbekende,

de spectaculaire aanpassingen in het leven in de oceaan.

Of je nu een herder bent in de bergen van Chili,

of een effectenmakelaar in New York

of een TEDster in Edinburgh,

de oceanen zijn belangrijk.

Als de oceanen bezwijken, dan wij ook.

Bedankt voor het luisteren.

(Applaus)