Çirkin tarih: 1937 Haiti katliamı - Edward Paulino

Konuşmanın tamamı için: https://ed.ted.com/lessons/ugly-history-the-1937-haitian-massacre-edward-paulino

Tarihçiler yirminci yüzyılın vahşetlerinden bahsederken, genellikle iki Dünya Savaşı arasında gerçekleşmiş olanları düşünürüz. Fakat Çin'de gerçekleşen Nankin Katliamından iki ay önce ve Almanya'da gerçekleşen Kristal Geceden bir yıl önce, Atlas Okyanusu ile Karayip Denizi arasındaki bir adada, dehşet verici bir etnik arındırma girişimi gerçekleşti. Edward Paulino, 1937 Haiti katliamını detaylarıyla anlatıyor.

Konuşma Edward Paulino, animasyon ise Tomás Pichardo-Espaillat tarafından hazırlanmıştır.

Tarihçiler yirminci yüzyılın
vahşetlerinden bahsederken,

aklımıza genellikle iki Dünya Savaşı
arasında gerçekleşmiş olanlar gelir.

Günümüz Türkiye'sinde
gerçekleşen Ermeni soykırımı,

Çin'de gerçekleşen Nankin Katliamı

ve Almanya'daki Kristal Gece ile birlikte,

Atlas Okyanusu ile Karayip Denizi

arasındaki bir adada, dehşet verici
bir etnik arındırma girişimi gerçekleşti.

Bu çatışmanın kökenleri
1492'ye, Christopher Columbus,

Haiti Adası adını alacak olan ve bir
Avrupa sömürgesi dalgası oluşturan

Karayip adasına rastladığı
zamana dayanmaktadır.

Adanın Taíno yerlilerinin büyük kısmı,
şiddet ve hastalıkla yok edildi

ve Avrupalılar da, karlı şeker kamışı
tarlalarında çalıştırmak üzere

Afrikalı köleler getirdiler.

1777 itibariyle ada,
Fransa kontrolündeki Batı

ve İspanya kontrolündeki Doğu
olarak ikiye ayrılmıştı.

Haiti, 1804'de büyük bir köle isyanıyla,
Fransa'dan bağımsızlığını kazandı

ve böylece dünyanın ilk
siyahi cumhuriyeti hâline geldi.

Fakat yeni ulus pahalıya mal olmuştu,

dünya ekonomisine kapatıldı ve önceki
yöneticilerinin borçları altındaydı.

Bu sırada Dominik Cumhuriyeti,
önce doğu Haiti'nin Haiti yönetimini

ve sonra da İspanya ve Amerika
sömürgeciliğini devirerek

bağımsızlık ilan etmişti.

Bu iki ülkenin paylaştığı uzun
ve ortak tarihe rağmen

çoğu Dominik eliti, Haiti'yi,
beyaz batı uluslarıyla politik ve ticari

ilişkileri tehlikeye atan
ırksal bir tehdit olarak gördüler.

1. Dünya Savaşını takip eden yıllarda

Birleşik Devletler,
adanın iki kısmını da işgal etti.

Bunu, yerel karşıtlıkları yok ederek
ve ABD-dostu devletler kurarak

Batı yarı küredeki gücünü
güvenceye almak için yaptı.

ABD işgalinin acımasız ve ırkçı
doğası, özellikle de uzak

Dominik-Haiti sınırı boyunca,
geri çekilme sonrasında

daha büyük vahşetlere zemin hazırladı.

1930 yılında liberal Dominik
cumhurbaşkanı Horacio Vásquez,

ordusunun komutanı Rafael Trujillo
tarafından devrilmişti.

Trujillo, kendisi de çeyrek
Haiti'li olmasına rağmen,

Haiti ve Dominik'ten oluşan
iki kültürlü bir sınırın varlığını

hem gücüne karşı bir tehdit

hem de politik devrimciler için
bir kaçış rotası olarak görüyordu.

2 Ekim 1937'de yaptığı
dondurucu konuşmasında,

bölgeye dair niyetleri
konusunda şüphe bırakmadı.

Dominikli çiftçileri hırsızlık ve
saldırılardan koruduğunu iddia eden

Trujillo, sınır boyunca 300
Haitilinin öldürüldüğünü beyan etti

ve bu sözde "çözümün"
devam edeceğine söz verdi.

Sonraki birkaç haftada
Trujillo'nun emirlerine uyan

Dominik ordusu,

binlerce Haitili erkek ve kadını
ve hatta Dominik'te doğmuş

çocuklarını öldürdü.

Ordu, çoğu Dominikli de siyahi olmasına

rağmen, siyahi Haitilileri hedef aldı.

Bazı raporlara göre öldürenler,
bir ülkenin sakinlerini

diğer ülkenin sakinlerinden ayırmak için,

kurbanları maydanoz kelimesinin
İspanyolcasını söylemeye zorluyorlardı.

Dominikliler perejil kelimesini
titrek "r" harfiyle söylüyordu.

Ancak Haiti'nin ana dilindeki Kreyol
kelimesinde titrek bir "r" harfi yoktu.

Eğer insanlar perejil demeye çabalarsa,

Haitili olmakla yargılanıyor
ve hemen öldürülüyordu.

Ancak yeni ilim, çoğu
sınır sakini iki dil bildiği için,

bunun gibi testlerin öldürülecek
kişiyi seçmede kullanılan

tek faktör olmadığını öne sürmüşlerdir.

Cesetler vadilere atılırken,
nehirlere bırakılırken

ya da kanıtlardan
kurtulmak için yakılırken,

Dominik devleti

katliam haberlerine sansür uyguluyordu.

Günümüzdeki hesaplamalar
4,000 ila 15,000 kişinin öldürüldüğünü

belirtse de, tam olarak kaç kişinin
öldürüldüğünü bilmememizin nedeni budur.

Fakat bazı gözlemciler için
katliamın boyutu oldukça açık.

O dönemde ABD büyükelçisi
Dominik Cumhuriyeti'ne şöyle demişti,

"Dajabón kısmındaki sınırın
kuzeybatısının tamamında kesinlikle

Haitililer bulunmamaktadır.

Katledilmeyen kişiler ya kaçmış
ya da hâlâ çalılarda saklanıyorlar."

Devlet, sorumluluğu
inkâr etmeyi ve cinayetleri

yasa dışı infazcıların
üstüne atmayı denedi,

fakat Trujillo, tüm dünyada ayıplanıyordu.

Nihayetinde Dominik devleti,

Haiti'ye savaş tazminatı olarak
yalnızca 525,000$ ödemeye zorlandı

fakat çökmüş bürokrasiden ötürü

bu sermayenin büyük kısmı
ailelere ya da hayatta kalanlara ulaşmadı.

Ne Trujillo ne de devleti,
insanlığa karşı işlenen bu suç

için cezalandırılmadı.

Katliamın mirası, iki ülke
arasında hâlâ bir gerilim kaynağı

olmaya devam ediyor.

Sınırın iki tarafındaki eylemciler,
geçmişin yaralarını kapatmayı denediler.

Fakat Dominik tarafında,
katliamı ya da kurbanlarını

resmi olarak anmak için
bile çok az şey yapıldı.

Bu süre içerisinde Haiti katliamının
anısı, güce susamış liderlerin, insanları

yaşam boyu komşularına
karşı nasıl düşmanlaştırdıklarını

hatırlatan bir olay
olarak kalmaya devam ediyor.