< Return to Video

Jak zakochałam się w kwazarach, blazarach i niesamowitym wszechświecie.

  • 0:01 - 0:04
    Moją pierwszą miłością było nocne niebo.
  • 0:04 - 0:06
    Miłość jest skomplikowana.
  • 0:06 - 0:11
    Lecimy przez kompilację zdjęć
    z Teleskopu Ultragłębokiego Pola Hubble'a.
  • 0:11 - 0:15
    Patrzymy na najbardziej odległe
    zakątki znanego nam wszechświata.
  • 0:15 - 0:17
    Każdy z tych obiektów jest galaktyką
  • 0:17 - 0:20
    złożoną z miliardów gwiazd.
  • 0:20 - 0:25
    Najdalsza galaktyka
    jest oddalona o biliony kilometrów.
  • 0:26 - 0:29
    Jako astrofizyk mam zaszczyt badania
  • 0:29 - 0:32
    jednych z najbardziej egzotycznych
    obiektów we wszechświecie.
  • 0:32 - 0:36
    Obiekty, które mnie od razu urzekły
    i zadecydowały o mojej karierze
  • 0:36 - 0:40
    to supermasywne,
    hiperaktywne czarne dziury.
  • 0:42 - 0:46
    Mają masę od jednego
    do dziesięciu miliardów naszych słońc.
  • 0:46 - 0:49
    Te galaktyczne
    czarne dziury pożerają materię
  • 0:49 - 0:52
    z szybkością ponad 1000 razy większą
  • 0:52 - 0:56
    niż "przeciętne"
    supermasywne czarne dziury.
  • 0:56 - 0:58
    (Śmiech)
  • 0:58 - 0:59
    Te dwie cechy,
  • 0:59 - 1:03
    i kilka innych, robi z nich kwazary.
  • 1:03 - 1:05
    Jednocześnie obiekty, które badam,
  • 1:05 - 1:08
    generują jeden
    z najsilniejszych strumieni cząsteczek
  • 1:08 - 1:10
    dotychczas zaobserwowanych.
  • 1:10 - 1:13
    Te wąskie strumienie zwane dżetami
  • 1:13 - 1:17
    poruszają się z 99,99% prędkości światła
  • 1:17 - 1:21
    i są skierowane w stronę Ziemi.
  • 1:21 - 1:27
    Te celujące w Ziemię, hiperaktywne
    i supermasywne czarne dziury z dżetami
  • 1:27 - 1:32
    to blazary, albo promieniste kwazary.
  • 1:32 - 1:34
    Dlaczego blazary są tak ważne?
  • 1:34 - 1:38
    Są najskuteczniejszymi
    akceleratorami cząsteczek we wszechświecie
  • 1:38 - 1:43
    przenoszącymi ogromną
    ilość energii poprzez galaktykę.
  • 1:43 - 1:45
    To jest artystyczna wizja blazara.
  • 1:45 - 1:49
    Wirująca struktura uformowana przez
    pył i gaz opadająca na czarną dziurę
  • 1:49 - 1:50
    nazywa się dyskiem akrecyjnym,
  • 1:50 - 1:52
    pokazanym tu na niebiesko.
  • 1:52 - 1:55
    Część tego materiału
    jest rozrzucona wokół czarnej dziury
  • 1:55 - 1:57
    i rozpędzona do niesamowitych szybkości
  • 1:57 - 2:00
    w dżetach, pokazanch tu na biało.
  • 2:00 - 2:03
    Co prawda blazary znajduje się rzadko,
  • 2:03 - 2:06
    ale proces, podczas którego
    materiał jest wciągnięty do dysku,
  • 2:06 - 2:09
    a potem wyrzucony
    przez dżety jest spotykany częściej.
  • 2:10 - 2:12
    Powoli oddalamy się od blazara,
  • 2:12 - 2:17
    aby porównać go do całej galaktyki.
  • 2:22 - 2:26
    Poza rozważaniami o tym,
    co wchodzi i wychodzi z środka
  • 2:26 - 2:29
    jednym z gorących
    tematów w astrofizyce blazarów
  • 2:29 - 2:33
    jest rozważanie, skąd pochodzi
    i gdzie powstaje najwyższa energia.
  • 2:33 - 2:37
    Na tym zdjęciu interesuje mnie,
    gdzie powstaje ta kropla
  • 2:37 - 2:41
    i czy ma związek z dżetem
  • 2:41 - 2:43
    oraz materiałem akceleracyjnym dysku.
  • 2:43 - 2:45
    Rzetelna odpowiedź na to pytanie
  • 2:45 - 2:48
    była prawie niemożliwa do 2008 roku,
  • 2:48 - 2:53
    kiedy to NASA zainstalowała nowy
    teleskop do odczytywania promieni gamma,
  • 2:53 - 2:55
    które są milion razy silniejsze
  • 2:55 - 2:59
    niż w standadowej maszynie rentgenowskiej.
  • 2:59 - 3:03
    Zajmuję się równoczesnym porównywaniem
    różnic pomiędzy promieniami gamma
  • 3:03 - 3:06
    i spektrum światła widzialnego
    z dnia na dzień, z roku na rok,
  • 3:06 - 3:10
    aby lepiej zlokalizować te krople gamma.
  • 3:10 - 3:12
    Z moich badań wynika,
    że w niektórych przypadkach
  • 3:12 - 3:16
    krople formują się
    znacznie bliżej czarnych dziur
  • 3:16 - 3:18
    niż początkowo sądzono.
  • 3:18 - 3:20
    Będąc w stanie coraz lepiej
    lokalizować miejsca,
  • 3:20 - 3:22
    w których powstają krople gamma,
  • 3:22 - 3:26
    jesteśmy w stanie lepiej rozumieć,
    w jaki sposób dżety przyspieszają
  • 3:26 - 3:28
    i wyjaśnić dynamiczny proces,
  • 3:28 - 3:33
    w którym powstają jedne z najbardziej
    fascynujących obiektów we wszechświecie.
  • 3:34 - 3:38
    Zaczęło się to jako historia miłosna.
  • 3:38 - 3:39
    I nadal nią jest.
  • 3:39 - 3:44
    Ta miłość przekształciła ciekawską,
    patrzącą w gwiazdy dziewczynę
  • 3:44 - 3:45
    w kobietę-astrofizyka
  • 3:45 - 3:49
    na progu nieziemskiego odkrycia.
  • 3:49 - 3:51
    Kto by przypuszczał,
    że gonienie za wszechświatem
  • 3:51 - 3:55
    osadzi mnie twardo na Ziemi.
  • 3:55 - 3:58
    Z drugiej strony, czy ktokolwiek wie,
  • 3:58 - 4:00
    dokąd zaprowadzi go pierwsza miłość?
  • 4:00 - 4:01
    Dziękuje.
  • 4:01 - 4:04
    (Brawa)
Title:
Jak zakochałam się w kwazarach, blazarach i niesamowitym wszechświecie.
Speaker:
Jedidah Isler
Description:

Jedidah Isler jako mała dziewczynka zakochała się w gwiaździstym niebie. Dzisiaj jest astrofizykiem i studiuje supermasywne, hiperaktywne czarne dziury. W uroczej prelekcji zabiera nas biliardy kilometrów od Ziemi, żeby pokazać nam ciała niebieskie, które prawdopodobnie są od 1 do 10 miliardów razy większe od naszego słońca i czasami wystrzelają strumienie cząsteczek w naszą stronę.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
04:19

Polish subtitles

Revisions