Zo werd ik verliefd op quasars, blazars en ons verbazingwekkende heelal
-
0:01 - 0:04Mijn eerste liefde was de hemel bij nacht.
-
0:04 - 0:06Liefde is complex.
-
0:06 - 0:11Je kijkt naar een animatie van het
Ultra-Deep Field van de Hubble telescoop, -
0:11 - 0:15een van de verst verwijderde afbeeldingen
die ooit van ons heelal is gemaakt. -
0:15 - 0:17Dit zijn allemaal
afzonderlijke melkwegstelsels, -
0:17 - 0:20die ieder uit miljarden sterren bestaan.
-
0:20 - 0:25Het melkwegstelsel dat het verst staat,
is een quadriljoen kilometer verwijderd. -
0:26 - 0:29Als astrofysicus mag ik
de ongewoonste objecten -
0:29 - 0:32in ons heelal bestuderen.
-
0:32 - 0:36De objecten die me al
vanaf het vroegste begin fascineren -
0:36 - 0:40zijn superzware hyperactieve zwarte gaten.
-
0:42 - 0:46Met een massa tussen 1 en 10 miljard maal
die van onze zon, -
0:46 - 0:49slokken deze zwarte gaten in de ruimte
-
0:49 - 0:52materiaal ruim 1000 maal sneller op
-
0:52 - 0:56dan het 'doorsnee' superzware zwarte gat.
-
0:56 - 0:58(Gelach)
-
0:58 - 0:59Door deze twee kenmerken,
-
0:59 - 1:03en nog wat andere,
worden ze aangemerkt als quasars. -
1:03 - 1:05Bij deze door mij bestudeerde objecten
-
1:05 - 1:08nemen we ook nog
de sterkste deeltjesstraling waar -
1:08 - 1:10die we ooit hebben gemeten.
-
1:10 - 1:13Deze smalle bundels, die we jets noemen,
-
1:13 - 1:17bewegen zich op 99,99 procent
van de lichtsnelheid -
1:17 - 1:21en zijn direct op de Aarde gericht.
-
1:21 - 1:27Deze hyperactieve superzware zwarte gaten
met op de Aarde gerichte jetstromen -
1:27 - 1:32noemen we blazars,
oftewel blazing (vlammende) quasars. -
1:32 - 1:35Het speciale aan blazars is
dat ze onder de efficiëntste -
1:35 - 1:38deeltjesversnellers in het heelal vallen,
-
1:38 - 1:43die ongelooflijke hoeveelheden energie
door het heelal sturen. -
1:43 - 1:45Hier zie je een artistieke voorstelling
van een blazar. -
1:45 - 1:49De schijf die het materiaal
in het zwarte gat zuigt, -
1:49 - 1:50noemen we de accretieschijf.
-
1:50 - 1:52Dat is het blauwe gedeelte.
-
1:52 - 1:55Een deel van dat materiaal
draait rond het zwarte gat -
1:55 - 1:57en wordt krankzinnig versneld
-
1:57 - 2:00in de jetstroom, die hier wit is.
-
2:00 - 2:03Hoewel blazars zeldzaam zijn,
-
2:03 - 2:06komt het verschijnsel waar materiaal
in een schijf wordt aangetrokken -
2:06 - 2:09en dan via een jetstroom
weggeschoten, vaker voor. -
2:10 - 2:12We zoomen nu uit van de blazar
-
2:12 - 2:17om zijn plaats in het grotere
galactische geheel te laten zien. -
2:22 - 2:26Naast de kosmische boekhouding
van inkomend en uitgaand materiaal, -
2:26 - 2:29zijn blazar-astrofysici
momenteel erg benieuwd -
2:29 - 2:33naar de herkomst
van de energierijkste jetuitstoten. -
2:33 - 2:37Hier interesseert het mij
waar deze witte bobbel gevormd wordt -
2:37 - 2:41en of er dus een relatie is
tussen de jetstraal -
2:41 - 2:43en het materiaal van de accretieschijf.
-
2:43 - 2:45Een duidelijk antwoord hierop
-
2:45 - 2:48lag tot 2008 volledig buiten ons bereik
-
2:48 - 2:53toen NASA een telescoop lanceerde
die gammastralen duidelijker waarneemt -- -
2:53 - 2:56dat wil zeggen licht dat een miljoen maal
-
2:56 - 2:59meer energie bevat
dan een normale röntgenfoto. -
2:59 - 3:03Tegelijkertijd vergelijk ik verschillen
tussen de gegevens over gammalichtstralen -
3:03 - 3:06en gegevens over zichtbaar licht
van dag tot dag en van jaar tot jaar, -
3:06 - 3:10om deze gammastraalbobbels
beter te kunnen vinden. -
3:10 - 3:12Ik heb gemerkt dat in sommige gevallen
-
3:12 - 3:15deze bobbels veel dichter
bij het zwarte gat optreden -
3:15 - 3:18dan we eerst dachten.
-
3:18 - 3:20Als we beter kunnen bepalen
-
3:20 - 3:22waar deze gammastraalbobbels zich vormen,
-
3:22 - 3:26dan begrijpen we ook beter
hoe jetstromen zich versnellen, -
3:26 - 3:28waardoor we uiteindelijk
het dynamisch proces blootleggen -
3:28 - 3:33dat aan de basis ligt van
de fascinerendste objecten in ons heelal. -
3:34 - 3:38Dit is begonnen als een liefdesverhaal.
-
3:38 - 3:39En dat is het nog steeds.
-
3:39 - 3:44Deze liefde vormde een nieuwsgierig
jong meisje dat naar de sterren staarde, -
3:44 - 3:45om tot een professionele astrofysicus,
-
3:45 - 3:49die ontdekkingen in de ruimte nauw volgt.
-
3:49 - 3:51Wie had gedacht dat het heelal najagen
-
3:51 - 3:55me hier op Aarde zo bezig houdt.
-
3:55 - 3:58We weten dan ook nooit
waar onze eerste liefde -
3:58 - 4:00ons zal brengen.
-
4:00 - 4:01Dankjewel.
-
4:01 - 4:04(Applaus)
- Title:
- Zo werd ik verliefd op quasars, blazars en ons verbazingwekkende heelal
- Speaker:
- Jedidah Isler
- Description:
-
Als jong meisje werd Jedidah Isler al verliefd op de hemel. Nu is ze astrofysicus en doet onderzoek naar superzware hyperactieve zwarte gaten. In deze charmante talk voert ze ons biljoenen kilometers van de Aarde weg om ons kennis te laten maken met hemellichamen die 1 tot 10 miljard maal zwaarder zijn dan onze zon en die soms krachtige bundels deeltjes in onze richting schieten.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 04:19
Axel Saffran approved Dutch subtitles for How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe | ||
Axel Saffran edited Dutch subtitles for How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe | ||
Robert de Ridder accepted Dutch subtitles for How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe | ||
Robert de Ridder edited Dutch subtitles for How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe |