Што е на дното на океанот - и како се стигнува дотаму

Виктор Весково ја предводи првата експедиција до најдлабоката точка на секој од петте светски океани. Во разговор со кустосот на науки при ТЕД, Дејвид Биело, Весково дискутира за технологијата што ги овозможува истражувањата - подводно пловило од титаниум замислено да издржи необични услови - и ни покажува снимка од никогаш порано видено суштество, која била направена при неговото патување до дното на Индискиот Океан.

Давид Биело: Па, Виктор,
со што се занимаваш во последно време?

Виктор Весково: Тоа е дното на
Атлантскиот Океан,

и изгледа како дете премногу
сум го читал Жил Верн,

па последниве 4 години
предводев тим кој ја конструираше

најнапредната нуркачка
направа на светот,

и умеам лично
да управувам со неа.

Ова беше декември минатата година,

за прв пат -
дното на Атлантскиот Океан.

ДБ: Никој пред тебе не го
видел ова?

Само ти.
ВВ: Не.

Но сега и сите други.

ДБ: Кој прави вакви работи?

Па -

ВВ: Мислам дека сите ги имаат видено
напредоците во последниве 10-15 години.

Имате еден куп луѓе што имаат
средства за истражување на вселената,

како СпејсЕкс или Блу Ориџин

тие луѓе.

Ние одиме во спротивниот правец.

Ова е прекрасна ера

на индивидуалци кои ги
трошат своите ресурси

да се развијат технологии
кои ќе нѐ носат на места

што не биле истражени досега,

а светските океани се -

дури е клише да се каже,
тие се 70 % од целата планета,

и од тоа, 95 % се неистражени.

Па, преку експедицијава сакаме

да конструираме и демонстрираме
подводно пловило

кое може да оди до секоја точка
на дното на планетата

за да ги истражи преостанатите 60 %
кои не се истражени.

ДБ: Ти треба екстра алатка
за да го направиш тоа, така?

ВВ: Точно.

Алатката е подморницата
„Лимитинг фактор“.

Тоа е модерно пловило

носено од бродот за поддршка,
„Прешер драп“.

Има титаниумска сфера за две
лица, дебела 90 мм,

што ја одржува на една атмосфера,

и може во повеќе наврати да нурнува

до најдлабоката
точка на океанот.

ДБ: Значи како СпејсЕкс
за истражување океани?

ВВ: Да, налик на СпејсЕкс
за истражување океани,

но јас управувам со моите возила.

(смеа)

ДБ: Ќе го земеш со себе Илон или...?

ВВ: Да, можам да земам некој долу.

Па Илон, ако слушаш,

ќе те повозам со моево
ако ти ме повозиш со твоето.

(смеа)

ДБ: Па, кажи ни како е таму долу.

Зборуваме за место каде притисокот
е многу силен.

Тоа е како да ја ставиш Ајфеловата
кула врз прстот на ногата.

ВВ: Посилен е и од тоа.

Околу 16,000 паскали.

Имаме титаниумска сфера

која овозможува повторливо нурнување
до екстремни длабочини

и испливување.

Тоа досега не е направено.

„Челинџер дип“ бил нурнат двапати,

еднаш во 1960 и еднаш во 2012 г.,
од Џејмс Камерон.

Тие се спуштија и се вратија горе.
Тоа беше експериментално пловило.

Ова е првото комерцијално
одобрено подводно пловило

кое може да оди горе-долу
илјадници пати со две лица,

вклучувајќи научник.

Горди сме што го однесовме долу

Британецот кој има
нурнато најдлабоко

пред 3 недели,
Др. Алан Џејмисон од универзитетот Њукасл.

Тој беше долу со нас,
кај Јаванската бразда.

ДБ: Па, не те плашат многу работи,
претпоставувам.

ВВ: Па, многу е поинаку
да се нурка.

Ако си клаустрофобичен,
не би сакал да си во подморницата.

Одиме прилично длабоко

и мисиите траат од 8 до 9 часа
во затворен простор.

Поразлично е од мојата
претходна кариера,

искачување на планини,
каде имате отворен простор,

каде ветрот дува
и е многу студено.

Ова е обратно.
Ова е многу потехничко.

Овде многу поважна е прецизноста при
употреба на инструментите

и решавање на сите
евентуални проблеми.

Но ако нешто тргне наопаку
во пловилото,

нема да знаете.

(смеа)

ДБ: Сакаш да кажеш,
се плашиш од пукнатини.

ВВ: Пукнатините не чинат,
но ако се случат,

не е толку страшно.
Кога би било страшно,

не би знаеле.

Ни пожар во капсулата не чини.

Всушност, ова е многу безбедно пловило.

Јас не верувам
на многу работи во животот,

но му верувам на титаниумот,
математиката,

и верувам во анализа на конечни елементи,

што е начин на утврдување

дали работи како оваа
ќе ги преживеат

овие неверојатни
притисоци и услови.

ДБ: А оваа сфера е совршено
направена, така?

Ова е навистина уникатно пловило.

ВВ: Тоа е трикот -

правење на титаниумска сфера

прецизна во граници на 0.1%

Титаниум е тежок метал за работа

и многу луѓе
не го разбираат,

но ние имавме многу среќа.

Нашиот извонреден тим успеа
да направи речиси совршена сфера.

Кога се подложува
нешто под притисок,

тоа е најцврстата геометрија
што можете да ја имате.

Кога сум во пловилото,
кога се затвора отворот,

уверен сум дека ќе нурнам
и ќе се вратам назад.

ДБ: Двапати проверуваш
дали отворот е затворен?

ВВ: Има само две правила при
нуркање со подморница.

Број еден: цврсто затвори го отворот.

Број два: врати се на правилото број еден.

ДБ: Значи, Атлантски Океан: поминато.

Јужен Океан: поминато.

ВВ: Никој нема нуркано
во Јужниот Океан претходно.

Знам и зошто.

Навистина е непријателски.

Времето е одвратно.

Зборот „судир“ ми паѓа на памет.

Но, и тоа го направивме, да.

Мило ми е што заврши -
ДБ: Да -

ВВ: Благодарам.

(аплауз)

ДБ: Како да јурите низ него.

И сега Индискиот Океан,
како што спомна Кели.

ВВ: Да, тоа беше пред три недели.

Имавме доволно среќа
всушност да ја решиме мистеријата.

Ако некој ме прашаше пред три недели,

„Која е најдлабоката точка
во Индискиот Океан?" -

никој не знаеше.

Имаше двајца кандидати,

еден кај Западна Австралија
и еден во Јаванската бразда.

Имаме прекрасен брод
со извонреден сонар.

Испративме сонди на дното
и проверивме.

Всушност, се наоѓа во центарот
на Јаванската бразда,

каде никој не помисли дека е.

Секојпат кога ќе завршевме
со едно од главните нуркања,

моравме да одиме
на Википедија и да коригираме,

затоа што беше неточно.

(смеа)

ДБ: Веројатно спуштањето трае подолго

отколку престојот долу?

VV: Не, ние долу остануваме
всушност доста долго.

Во пловилото имам кислород за 4 дена.

Ако сум долу 4 дена,

и нешто тргне наопаку,
веројатно нема да го искористам.

Спуштањето до најдлабокиот
дел на океанот трае околу 3 часа,

па остануваме долу околу 3-4 часа

и уште 3 часа
до површината.

Не треба да се останува таму
повеќе од 10 или 11 часа.

ДБ: Добро. Дното
на Индискиот Океан.

Ова е нешто што никој,
освен ти, го нема видено.

VV: Ова се слики
од една од нашите сонди.

На дното десно можете
да видите „газриба“ -

така всушност се вика.

(смеа)

Но од лево се гледа
суштество кое никогаш не било видено.

Тоа е, всушност медуза што живее на дното
наречена трупест асцидијан,

и ниедна не
изгледала вака порано.

Всушност има мало дете
на дното на нејзиниот труп.

Едноставно си отплива.

При секое нуркање,

иако сме само долу
само неколку часа,

откриваме 3-4 нови видови,

затоа што овие места
биле изолирани милијарди години

и ниту еден човек досега
не било таму за да ги снима

или зема примероци.

Ова е извонредно за нас -

(аплауз)

Се надеваме -

главната цел на нашата мисија
е да се направи оваа алатка.

Оваа алатка е врата,

затоа што со оваа алатка,

ќе може да направиме
и други такви

и да ги однесеме научниците
долу на 1000 нуркања

да ја отворат вратата на истражувањето

и да најдат работи што
немавме поим дека постојат.

ДБ: Повеќе луѓе биле
во вселената отколку на дното на океанот.

Ти си еден од трите.

Ќе го зголемиш тој број.

ВВ: Да, три лица имаат нурнато
до дното на Тихиот океан.

УСС Трст во 1960 година
со две лица.

Џејмс Камерон во 2012
со неговиот Дип Си Џелинџер -

благодарам, Џим.

Ова е технологија
од третата генерација.

Ние не само што ќе одиме долу
за две недели,

туку и ќе се обидеме да го сториме
тоа повеќепати.

Ако успееме,
ќе ја докажеме технологијата

и таа врата не само што ќе се отвори,
туку и ќе остане отворена.

(аплауз)

ДБ: Фантастично. Со среќа.

ВВ: Благодарам многу.
ДБ: Благодарам.

ВВ: Благодарам на сите.

(аплауз)