Rome becomes dominant | World History | Khan Academy

Son videomuzu, Böyük İsgəndərin

burada gördüyünüz xəritənin bir çoxunu

necə ələ keçirdiyi ilə bitirmişdik.

Xüsusilə də, Yunanıstan və İrandan keçərək

Yaxın Şərq və Hindistan sərhədlərinə çatmışdır.

Bundan əlavə O, Misiri də, fəth etmişdi.

Çox qısa bir həyatı olduğunu bilirsiniz və

ölümündən sonra imperatorluğu bölünmüşdü.

Lakin Aralıq dənizinin digər hissələrində

böyüyən başqa güclər də var idi. Bunların

çox qismi Romalılar idi və Roma, Makedoniyali İsgəndərin vaxtından

bir neçə yüz il əvvəl qurulmuş olsa da,

o zamana qədər Romalılar

indiki İtaliya yarımadası adlandırdığımız

ərazini fəth etirdilər.

Bundan əlavə, Şimali Afrika sahillərində-Karfagendə

formalaşan bir güc daha var idi.

Karfagen əvvəllər Finikiya məskəni idi.

Finikiyalılar fonetik əlifbamızla

məşhurdur. Finikiyalılar müasir Livan və

Suriya ərazisində yerləşirdilər və ticarət ilə məşğul idilər

sonra isə onlar bütün Aralıq dənizində məskunlaşmağa başladılar.

Karfagenin gücü və sivilizasiyası

o zamanda olduqca vacib bir hadisə idi.

Təsəvvür edin ki, bir-birinə yaxın iki güc

var, onlar eyni maraqları güdmək və ya

eyni torpaqları fəth etmək istəyə bilərlər

ya da, bir-birlərinə təhlükə kimi

baxaraq, müharibə edə bilərlər.

Bu, Roma və Karfagen üçün də, keçərli idi

və onların etdiyi müharibələr

Pun Müharibələri adlanırdı bu müharibələr

e.ə 264 və e.ə 146-cı illər arasında olmuşdur.

Pun müharibələri.

Bu müharibələr haqda çox video çəkəcəyik,

bunlar Hannibalın Romaya hücum etmək üçün

Alp dağlarından keçərək filləri götürdüyü müharibələrdir.

Biz bunu kiçik qrafikimizdə görə bilirik.

Karfagen və Roma arasındakı Pun müharibələri.

Aydın olması üçün, Karfageni təmsil edən

kiçik bənövşəyi rəngi zaman qrafikimizdə

görə bilərsiniz.

-

Bura da, Romadır.

Sonda Roma qələbə qazanır və

Karfageni darmadağın edir və beləcə

Roma daha da, güclü hala gəlir.

Artıq Aralıq dənizindəki güc

çox çox irəliyə getmişdi.

Roma bir respublika idi.

Respublikadan danışarkən, bir növ

təmsilçilikdən danışırıq, lakin bu, günümüzdə düşünə biləcəyimiz

misal üçün: haqların qorunması kimi

bir təmsilçilik forması deyil.

Yəni Günümüzdəki təmsilçilik kimi deyildi.

Lakin e.ə birinci yüzilliyin ortalarına

gəldikdə, uğurlu bir Roma generalı var idi.

Bəlkə də, eşitmisiniz o, Yuli Sezar idi.

O, Romanın hakimiyyətini ələ keçirə bildi

və Romanın diktatoru olmağı bacardı.

Hakimiyyətə gəldikdə Respublikanı bitirdi

və bir çox islahatlar keçirdi.

O, təqvimi yenidən qurmağa başladı,

öz adına uyğun İyul ayını yaradır

öldürülməsindən sonra isə övladlığa götürdüyü oğlu Avqust

hakimiyyəti ələ alır.

Avqust Romanın ilk gerçək imperatoru olaraq

qəbul edilir və o da, özünə bir ay olaraq,

Avqust ayını yaradır.

Təqribi eyni vaxtlarda başqa çox önəmli

bir fiqur ortaya çıxır, bu İsadır

dində önəmli bir rol daşıdığı bizlərə məlumdur,

lakin onun tarix üzərində də, böyük bir rolu vardır.

Hətta onun sözləri bir dinin əsasını

təşkil edir.

Burada deyə bilərik ki,

eramızdan əvvəl dünyəvi xronologiya, yəni

eramızdan əvvəl və ya bizim era

ümumi dövrə aiddir. Bu videonun

hazırlandığı il eramızın 2016-cı ilidir.

Bunlar hamısı bir təqvimin versiyalarıdır

və İsanın doğumuna və ya ona yaxın bir

zaman əsasında qurulub.

Burada, "eramızdan əvvəl" yerinə, "Məsihdən əvvəl" (Milad təqvimi),

"bizim era" yerinə isə Rəbbimizin ili (R.İ) deyilir.

Bunuda qeyd etmək lazımdır ki, insanlar

İsanın həyatı haqqında və

müqəddəs torpaq Nazaret və Yerusəlim

haqqında başqa şeylər düşünə bilərlər,

lakin bunu bilməlisiz ki,

İsa Roma imperatorluğunun bir parçası

olaraq, doğuldu, böyüdü və öldü.

Əslində doğulduğu zaman eramızdan əvvəl

sıfır deyildi, biz onun eramızdan əvvəl

dörd və ya ona çox yaxın olduğunu düşünürük.

Beləliklə o, Avqustun dövründə doğuldu və

ilk Roma imperatorlarının bəziləri kimi

Tiberinin dövründə öldü.

Beləcə köhnə sivilizasiyaya aid

ümumi bir baxış əldə etmiş olduq.

Sonrakı bir neçə videolarda

daha da, dərinlərə enəcəyik

və bu mövzuların hər birini

həm zaman, həm də məkan baxımından.

detallarına qədər öyrənəcəyik.