Ekran Arkası: İnternette ne göreceğime kim karar veriyor?

[Ekran arkası: İnternette
ne göreceğime kim karar veriyor?]

Merhaba, ben Taylor.

İnternet ve gazeteciliği araştırıyorum

ve biz vatandaşların dünya hakkındaki
bilgileri nasıl aldığını.

Eskiden insanlar bilgi alacaksa

buna daha çok insanlar karar verirdi.

Bilmemiz gerekenleri belirleyen
insanlar vardı.

Dolayısıyla bir gazeteyi
veya akşam haberlerini açtığımızda,

duyduğumuz ve gördüğümüz şeylere
karar veren bir insandı.

Bunun sonucunda
hepimiz benzer şeylerden haberdar olurduk.

Şimdiyse internet her şeyi değiştirdi.

İnternete girdiğinizde,
bir uygulamayı açtığınızda,

gördüğünüz şey bir insan tarafından değil

bir makine tarafından belirleniyor.

Bu birçok açıdan dehşet bir şey:

Google Haritalar kullanmanızı,

online yemek siparişi vermenizi,

dünyanın her yerinden arkadaşlarınızla
bağlantı kurmanızı

ve bilgi paylaşmanızı sağlıyor.

Ancak bu makine ile ilgili

çok dikkatli düşünmemiz gereken şeyler var

çünkü bir toplumun ve demokrasinin
vatandaşları olarak

aldığımız tüm bilgileri onlar belirliyor.

Bir uygulamayı açtığınızda,

mesela Snapchat akışınızda
bir resim gösteriliyor size,

tüm bu bilgilere
bu makine karar veriyor

ve bu makine web sitesinin veya
uygulamanın sahibi şirketin güdüleriyle

yönetiliyor.

Bu güdü ise sizin o uygulamada
mümkün olduğunca

fazla zaman geçirmenize yöneliktir.

Haliyle orada olmaktan hoşnut olduğunuzu
hissettirecek şeyleri yaparlar.

İnsanların fotoğraflarınızı
beğenmesini sağlarlar.

Görmek isteyeceğinizi düşündükleri
içerikleri size gösterirler

ki bunlar sizi ya mutlu edecek veya
çok kızdıracak şeylerdir,

böylelikle de sizden duygusal tepki alarak
orada kalmanızı sağlarlar.

Bunu, siz uygulamadayken size
mümkün olduğu kadar çok sayıda

reklam göstermek istedikleri için yaparlar

çünkü bu onların iş modelidir.

Ayrıca, uygulamalarını kullanmanızdan

hakkınızda veri toplamak için
faydalanıyorlar.

Bu verileri de

sizin hayatınız ve davranışlarınızın
detaylı profilini oluşturmada kullanırlar

ve bu profiller daha sonra

sizi daha fazla reklam hedefine almak
için kullanılabilir

ve sonra da neler göreceğinizi belirler.

Fakat bunların hepsi sadece bir şirketin
iş modeli ile ilgili değil,

aslında demokrasimiz üzerinde etkisi var

çünkü internette gördüğümüz şeyler
yüksek oranda bizim için özelleştirilmiş,

sevdiğimiz,

inandığımız,

görmek veya inanmak istediğimiz şeyler.

Bu, toplum olarak

artık hepimizin müşterek bir bilgi seti
olmadığı anlamına geliyor

ki bu hayatlarımızla ilgili
kararlar vermemiz için

bizden beraber çalışma ve
aynı şeyleri bilmemizi gerektiren

demokrasi için zor bir şey.

Hepimiz farklı şeyleri bilir

ve kendi küçük bilgi baloncuklarımızın
içine yığılırsak

birbirimizle anlaşmamız
inanılmaz zor olur.

Paylaşılan deneyim veya
paylaşılan bilgimiz yok.

Çevrimiçi aldığımız bilgiler hakkında,

şirketler hakkında
ve internette gördüğümüz şeylere

karar veren yapılar hakkında
eleştirel düşünmemizin

gerçekten önemli olduğunu düşünüyorum.

[NewsWise CIVIX ve
Kanada Gazetecilik Vakfı (CJF) projesidir]

Çeviri: Selda Yener