0:00:03.634,0:00:07.363
[Ekran arkası: İnternette[br]ne göreceğime kim karar veriyor?]

0:00:08.376,0:00:09.526
Merhaba, ben Taylor.

0:00:09.526,0:00:11.778
İnternet ve gazeteciliği araştırıyorum

0:00:11.778,0:00:16.077
ve biz vatandaşların dünya hakkındaki[br]bilgileri nasıl aldığını.

0:00:17.389,0:00:19.628
Eskiden insanlar bilgi alacaksa

0:00:19.778,0:00:22.688
buna daha çok insanlar karar verirdi.

0:00:22.688,0:00:25.381
Bilmemiz gerekenleri belirleyen[br]insanlar vardı.

0:00:25.560,0:00:28.550
Dolayısıyla bir gazeteyi[br]veya akşam haberlerini açtığımızda,

0:00:28.550,0:00:32.570
duyduğumuz ve gördüğümüz şeylere[br]karar veren bir insandı.

0:00:33.240,0:00:36.546
Bunun sonucunda[br]hepimiz benzer şeylerden haberdar olurduk.

0:00:38.059,0:00:40.742
Şimdiyse internet her şeyi değiştirdi.

0:00:41.090,0:00:44.017
İnternete girdiğinizde,[br]bir uygulamayı açtığınızda,

0:00:44.486,0:00:47.224
gördüğünüz şey bir insan tarafından değil

0:00:47.489,0:00:49.220
bir makine tarafından belirleniyor.

0:00:49.589,0:00:51.820
Bu birçok açıdan dehşet bir şey:

0:00:51.984,0:00:54.053
Google Haritalar kullanmanızı,

0:00:54.053,0:00:56.523
online yemek siparişi vermenizi,

0:00:56.523,0:01:00.162
dünyanın her yerinden arkadaşlarınızla[br]bağlantı kurmanızı

0:01:00.162,0:01:01.870
ve bilgi paylaşmanızı sağlıyor.

0:01:02.290,0:01:04.911
Ancak bu makine ile ilgili

0:01:05.221,0:01:07.511
çok dikkatli düşünmemiz gereken şeyler var

0:01:07.741,0:01:11.618
çünkü bir toplumun ve demokrasinin[br]vatandaşları olarak

0:01:11.793,0:01:15.050
aldığımız tüm bilgileri onlar belirliyor.

0:01:15.489,0:01:17.029
Bir uygulamayı açtığınızda,

0:01:17.179,0:01:20.531
mesela Snapchat akışınızda[br]bir resim gösteriliyor size,

0:01:20.764,0:01:24.420
tüm bu bilgilere[br]bu makine karar veriyor

0:01:24.465,0:01:28.951
ve bu makine web sitesinin veya[br]uygulamanın sahibi şirketin güdüleriyle

0:01:28.951,0:01:32.251
yönetiliyor.

0:01:32.684,0:01:36.540
Bu güdü ise sizin o uygulamada[br]mümkün olduğunca

0:01:36.540,0:01:38.250
fazla zaman geçirmenize yöneliktir.

0:01:38.680,0:01:42.087
Haliyle orada olmaktan hoşnut olduğunuzu[br]hissettirecek şeyleri yaparlar.

0:01:42.250,0:01:44.643
İnsanların fotoğraflarınızı [br]beğenmesini sağlarlar.

0:01:44.975,0:01:47.943
Görmek isteyeceğinizi düşündükleri[br]içerikleri size gösterirler

0:01:48.066,0:01:50.940
ki bunlar sizi ya mutlu edecek veya[br]çok kızdıracak şeylerdir,

0:01:50.940,0:01:54.190
böylelikle de sizden duygusal tepki alarak[br]orada kalmanızı sağlarlar.

0:01:54.260,0:01:57.143
Bunu, siz uygulamadayken size [br]mümkün olduğu kadar çok sayıda

0:01:57.143,0:01:59.163
reklam göstermek istedikleri için yaparlar

0:01:59.163,0:02:00.610
çünkü bu onların iş modelidir.

0:02:00.897,0:02:03.914
Ayrıca, uygulamalarını kullanmanızdan

0:02:03.914,0:02:06.300
hakkınızda veri toplamak için[br]faydalanıyorlar.

0:02:06.370,0:02:08.005
Bu verileri de

0:02:08.005,0:02:11.663
sizin hayatınız ve davranışlarınızın[br]detaylı profilini oluşturmada kullanırlar

0:02:11.845,0:02:13.924
ve bu profiller daha sonra

0:02:13.924,0:02:16.930
sizi daha fazla reklam hedefine almak[br]için kullanılabilir

0:02:17.200,0:02:19.700
ve sonra da neler göreceğinizi belirler.

0:02:21.470,0:02:25.170
Fakat bunların hepsi sadece bir şirketin[br]iş modeli ile ilgili değil,

0:02:25.614,0:02:28.277
aslında demokrasimiz üzerinde etkisi var

0:02:28.735,0:02:34.509
çünkü internette gördüğümüz şeyler[br]yüksek oranda bizim için özelleştirilmiş,

0:02:34.990,0:02:36.183
sevdiğimiz,

0:02:36.453,0:02:37.843
inandığımız,

0:02:38.253,0:02:41.203
görmek veya inanmak istediğimiz şeyler.

0:02:41.523,0:02:43.498
Bu, toplum olarak

0:02:43.756,0:02:47.500
artık hepimizin müşterek bir bilgi seti[br]olmadığı anlamına geliyor

0:02:47.500,0:02:49.907
ki bu hayatlarımızla ilgili[br]kararlar vermemiz için

0:02:49.907,0:02:52.731
bizden beraber çalışma ve[br]aynı şeyleri bilmemizi gerektiren

0:02:52.851,0:02:55.171
demokrasi için zor bir şey.

0:02:55.391,0:02:57.030
Hepimiz farklı şeyleri bilir

0:02:57.030,0:03:01.059
ve kendi küçük bilgi baloncuklarımızın [br]içine yığılırsak

0:03:01.567,0:03:04.860
birbirimizle anlaşmamız[br]inanılmaz zor olur.

0:03:04.860,0:03:07.670
Paylaşılan deneyim veya [br]paylaşılan bilgimiz yok.

0:03:08.241,0:03:11.335
Çevrimiçi aldığımız bilgiler hakkında,

0:03:11.545,0:03:14.107
şirketler hakkında [br]ve internette gördüğümüz şeylere

0:03:14.247,0:03:17.167
karar veren yapılar hakkında[br]eleştirel düşünmemizin

0:03:17.337,0:03:19.455
gerçekten önemli olduğunu düşünüyorum.

0:03:21.504,0:03:24.702
[NewsWise CIVIX ve [br]Kanada Gazetecilik Vakfı (CJF) projesidir]

0:03:25.172,0:03:27.595
Çeviri: Selda Yener