< Return to Video

İslami tasarımın karmaşık geometrisi - Eric Broug

  • 0:07 - 0:11
    İslam kültüründe
    geometri her yerde bulunur.
  • 0:11 - 0:16
    Bunu camilerde, medreselerde, saraylarda
    ve evlerde görebilirsiniz.
  • 0:16 - 0:22
    Bu gelenek MS 8. yüzyılda,
    İslamiyet'in ilk dönemlerinde başladı.
  • 0:22 - 0:27
    Zanaatkarlar Roma ve Pers kültürlerinden
    gelen motifleri aldılar
  • 0:27 - 0:31
    ve onlardan yeni
    görsel ifade biçimleri geliştirdiler.
  • 0:31 - 0:35
    Tarihin bu dönemi İslam Kültürü'nün
    altın çağıydı:
  • 0:35 - 0:38
    Önceki medeniyetlerin birçok kazanımı
  • 0:38 - 0:41
    bu dönemde korundu ve daha da geliştirildi.
  • 0:41 - 0:47
    Bu süreç, bilimde ve matematikte
    önemli gelişmeleri beraberinde getirdi.
  • 0:47 - 0:51
    Bu gelişmelere, İslami sanatta
    soyut formların ve ileri düzey geometrinin
  • 0:51 - 0:54
    gittikçe kompleks hale gelen
    kullanımı eşlik etti.
  • 0:54 - 0:58
    Bu kullanım, halılarda ve kumaşlardaki
    karmaşık çiçek motiflerinden
  • 0:58 - 1:02
    sonsuza dek tekrar ediyormuş gibi görünen
    döşeme motiflerine kadar çeşitlenmekteydi.
  • 1:02 - 1:06
    Bu sonsuzluk, ilahi düzene hayranlığı
    ve ona yönelik bir temaşayı yansıtıyordu.
  • 1:06 - 1:09
    Bu tasarımlar,
    göze çarpan karmaşıklıklarına rağmen
  • 1:09 - 1:12
    sadece çember çizecek bir pergel ve
  • 1:12 - 1:15
    çizgi çizmeye yardımcı
    bir cetvel ile oluşturulabilir.
  • 1:15 - 1:21
    yalnızca bu basit aletlerle kaleidoskopik
    bir desen çeşitliliği yaratılabilir.
  • 1:21 - 1:23
    Peki bu nasıl yapılıyor?
  • 1:23 - 1:25
    Her şey öncelikle bir çemberle başlıyor.
  • 1:25 - 1:29
    İlk önemli tercihimiz
    bu çemberin nasıl bölüneceğiyle ilgili.
  • 1:29 - 1:31
    Birçok desende bu çember
  • 1:31 - 1:34
    dört, beş veya altı eşit parçaya bölünüyor
  • 1:34 - 1:35
    Ve bu üç bölünme şekli de
  • 1:35 - 1:38
    kendine özgü desenler ortaya çıkarıyor.
  • 1:38 - 1:42
    Bir desenin dört,
  • 1:42 - 1:43
    beş,
  • 1:43 - 1:45
    veya altı katlı simetriye sahip
    olup olmadığını anlamanın kolay yolu var:
  • 1:45 - 1:48
    Desenlerin çoğu taç yapraklarıyla
    çevrelenmiş yıldızlar içeriyor.
  • 1:48 - 1:51
    Yıldızdaki dikenleri veya
  • 1:51 - 1:53
    çevresindeki taç yaprakların sayısı
  • 1:53 - 1:57
    desenin hangi kategoride olduğunu
    bize söylüyor.
  • 1:57 - 2:00
    Mesela, 6 dikenli veya 6 taç yaprak
    tarafından çevrelenmiş bir yıldız
  • 2:00 - 2:03
    altı katlı desen kategorisine giriyor.
  • 2:03 - 2:08
    8 taç yapraklı bir desen de 4 katlı desen
    kategorisinde bulunuyor, vesaire.
  • 2:08 - 2:11
    Bu tasarımların
    bir gizli katkı maddesi daha var:
  • 2:11 - 2:13
    arka planda yer alan bir klavuz desen.
  • 2:13 - 2:16
    bütün desenler için mutlaka gerekli
    gizli klavuz desen
  • 2:16 - 2:21
    kompozisyonun ölçülerinin belirlenmesini
    çalışmanın başında belirliyor,
  • 2:21 - 2:23
    simetrinin sapmasını önlüyor,
  • 2:23 - 2:27
    ve harikulade yeni desenlerin
    bulunmasını kolaylaştırıyor.
  • 2:27 - 2:31
    Hadi bütün bu unsurların
    nasıl bir araya geldiğine bir bakalım:
  • 2:31 - 2:33
    Bir karenin içindeki bir çemberi
  • 2:33 - 2:36
    sekiz eşit parçaya bölerek başlıyoruz.
  • 2:36 - 2:39
    Sonra birbirini çapraz kesen
    iki çift çizgi çiziyoruz
  • 2:39 - 2:42
    ve bunların üzerine
    diğer iki çifti daha yerleştiriyoruz.
  • 2:42 - 2:45
    Bunlara "tertip çizgileri" deniliyor.
  • 2:45 - 2:47
    Bu çizgilerin alt kesitlerini belirleyip
  • 2:47 - 2:51
    tekrar eden desenimizin
    temel motifini ortaya çıkarıyoruz.
  • 2:51 - 2:55
    Aynı tertip çizgileri üzerinden
    birçok ayrı tasarım ortaya çıkarmak
  • 2:55 - 2:57
    sadece farklı alt kesitleri
    birleştirmekle mümkün.
  • 2:57 - 2:59
    Ve sonunda desenimizin tamamı
  • 2:59 - 3:04
    bu temel motifin birçok tekrarının
    yan yana getirilmesiyle ortaya çıkıyor.
  • 3:04 - 3:07
    Bu işleme "moazikleştirme" deniliyor.
  • 3:07 - 3:10
    Aynı tertip çizgilerinden
    farklı kesitleri seçerek,
  • 3:10 - 3:13
    bu deseni de ortaya çıkarabilirdik.
  • 3:13 - 3:14
    veya bunu
  • 3:14 - 3:17
    İhtimaller adeta sonsuza uzanıyor.
  • 3:17 - 3:21
    Aynı adımları 6 katlı desenler
    oluşturmak için de izleyebiliriz.
  • 3:21 - 3:25
    Altıya böldüğümüz bir çemberin
    üzerine tertip çizgileri çizip
  • 3:25 - 3:30
    daha sonra da onu mozaikleştirerek
    böyle bir desen ortaya çıkarabiliriz.
  • 3:30 - 3:33
    Bu altı katlı desen örneği de
    yüzyıllar boyunca
  • 3:33 - 3:36
    tüm İslam dünyasında kullanılmış
  • 3:36 - 3:41
    Marakeş, Agra, Konya ve El Hamra
    bu desenin kullanıldığı yerler arasında.
  • 3:41 - 3:49
    4 katlı desenler karesel, 6 katlı desenler
    altıgen bir klavuz desende şekillenir.
  • 3:49 - 3:53
    Ancak beş katlı desenleri
    mozaikleştirmek daha zordur,
  • 3:53 - 3:57
    çünkü beşgenler
    bir yüzeyi düzenli biçimde dolduramazlar.
  • 3:57 - 4:00
    Dolayısıyla sadece beşgen temelli
    bir desen oluşturmak yerine
  • 4:00 - 4:04
    mozaikleştirilebilir bir düzen oluşturmak
    için başka şekiller de desene eklenmelidir
  • 4:04 - 4:08
    Böylece şaşırtıcı derecede
    karmaşık görünen
  • 4:08 - 4:12
    ancak hala yaratması nispeten kolay
    desenler ortaya çıkar.
  • 4:12 - 4:17
    Ayrıca mozaikleştirme sadece basit
    geometrik şekillerle sınırlandırılamaz.
  • 4:17 - 4:20
    Bunu M. C. Escher'in
    eserlerinde görebiliriz.
  • 4:20 - 4:22
    İslami geometrik tasarım geleneği
  • 4:22 - 4:26
    balık ve yüz gibi hayvani unsurları
    yansıtmama eğiliminde olmasına karşın
  • 4:26 - 4:32
    karmaşık desenler oluşturmak için
    farklı birtakım motifleri kullanır.
  • 4:32 - 4:36
    Bu 1000 yıldan eski gelenek,
    temel geometrinin unsurlarını alıp
  • 4:36 - 4:41
    onları karmaşık, dekoratif ve
    göze hoş görünen desenler haline getirdi.
  • 4:41 - 4:48
    Ve bu zanaatkarlar bize yalnızca
    sanatsal sezgi, yaratıcılık adanmışlık
  • 4:48 - 4:52
    ve birer cetvel ile pergelle ne kadar çok
    şeyin mümkün olduğunu kanıtlıyor.
Title:
İslami tasarımın karmaşık geometrisi - Eric Broug
Description:

Tüm dersi izlemek için http://ed.ted.com/lessons/the-complex-geometry-of-islamic-design-eric-broug

İslam kültüründe geometri her yerde bulunur. Bunu camilerde, medreselerde, saraylarda ve evlerde görebilirsiniz. Bu tasarımlar, göze çarpan karmaşıklıklarına rağmen sadece çember çizecek bir pergel ve çizgi çizmeye yardımcı bir cetvel ile oluşturulabilir. Eric Broug İslami geometrik tasarımın temellerini anlatıyor.

Ders Eric Broug, animasyon TED-ed tarafından hazırlandı.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:07

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.