0:00:06.684,0:00:10.722 İslam kültüründe [br]geometri her yerde bulunur. 0:00:10.722,0:00:16.294 Bunu camilerde, medreselerde, saraylarda[br]ve evlerde görebilirsiniz. 0:00:16.294,0:00:22.141 Bu gelenek MS 8. yüzyılda,[br]İslamiyet'in ilk dönemlerinde başladı. 0:00:22.141,0:00:26.710 Zanaatkarlar Roma ve Pers kültürlerinden[br]gelen motifleri aldılar 0:00:26.710,0:00:31.208 ve onlardan yeni[br]görsel ifade biçimleri geliştirdiler. 0:00:31.208,0:00:35.159 Tarihin bu dönemi İslam Kültürü'nün [br]altın çağıydı: 0:00:35.159,0:00:38.044 Önceki medeniyetlerin birçok kazanımı 0:00:38.044,0:00:40.740 bu dönemde korundu ve daha da geliştirildi. 0:00:40.740,0:00:46.522 Bu süreç, bilimde ve matematikte [br]önemli gelişmeleri beraberinde getirdi. 0:00:46.522,0:00:50.860 Bu gelişmelere, İslami sanatta [br]soyut formların ve ileri düzey geometrinin 0:00:50.860,0:00:53.979 gittikçe kompleks hale gelen [br]kullanımı eşlik etti. 0:00:53.979,0:00:57.740 Bu kullanım, halılarda ve kumaşlardaki [br]karmaşık çiçek motiflerinden 0:00:57.740,0:01:01.887 sonsuza dek tekrar ediyormuş gibi görünen [br]döşeme motiflerine kadar çeşitlenmekteydi. 0:01:01.887,0:01:06.340 Bu sonsuzluk, ilahi düzene hayranlığı[br]ve ona yönelik bir temaşayı yansıtıyordu. 0:01:06.340,0:01:09.135 Bu tasarımlar,[br]göze çarpan karmaşıklıklarına rağmen 0:01:09.135,0:01:12.380 sadece çember çizecek bir pergel ve 0:01:12.380,0:01:14.953 çizgi çizmeye yardımcı [br]bir cetvel ile oluşturulabilir. 0:01:14.953,0:01:20.936 yalnızca bu basit aletlerle kaleidoskopik[br]bir desen çeşitliliği yaratılabilir. 0:01:20.936,0:01:22.746 Peki bu nasıl yapılıyor? 0:01:22.746,0:01:25.370 Her şey öncelikle bir çemberle başlıyor. 0:01:25.370,0:01:28.946 İlk önemli tercihimiz [br]bu çemberin nasıl bölüneceğiyle ilgili. 0:01:28.946,0:01:31.222 Birçok desende bu çember [br] 0:01:31.222,0:01:34.222 dört, beş veya altı eşit parçaya bölünüyor 0:01:34.222,0:01:35.222 Ve bu üç bölünme şekli de [br] 0:01:35.222,0:01:37.964 kendine özgü desenler ortaya çıkarıyor. 0:01:37.964,0:01:41.680 Bir desenin dört, 0:01:41.680,0:01:42.859 beş, 0:01:42.859,0:01:45.001 veya altı katlı simetriye sahip [br]olup olmadığını anlamanın kolay yolu var: 0:01:45.001,0:01:48.215 Desenlerin çoğu taç yapraklarıyla[br]çevrelenmiş yıldızlar içeriyor. 0:01:48.215,0:01:51.074 Yıldızdaki dikenleri veya 0:01:51.074,0:01:53.117 çevresindeki taç yaprakların sayısı 0:01:53.117,0:01:56.626 desenin hangi kategoride olduğunu [br]bize söylüyor. 0:01:56.626,0:02:00.315 Mesela, 6 dikenli veya 6 taç yaprak [br]tarafından çevrelenmiş bir yıldız 0:02:00.315,0:02:03.468 altı katlı desen kategorisine giriyor. 0:02:03.468,0:02:08.381 8 taç yapraklı bir desen de 4 katlı desen [br]kategorisinde bulunuyor, vesaire. 0:02:08.381,0:02:11.228 Bu tasarımların [br]bir gizli katkı maddesi daha var: 0:02:11.228,0:02:13.418 arka planda yer alan bir klavuz desen. 0:02:13.418,0:02:16.044 bütün desenler için mutlaka gerekli [br]gizli klavuz desen 0:02:16.044,0:02:21.190 kompozisyonun ölçülerinin belirlenmesini[br]çalışmanın başında belirliyor, 0:02:21.190,0:02:22.569 simetrinin sapmasını önlüyor, 0:02:22.569,0:02:26.700 ve harikulade yeni desenlerin [br]bulunmasını kolaylaştırıyor. 0:02:26.700,0:02:30.813 Hadi bütün bu unsurların [br]nasıl bir araya geldiğine bir bakalım: 0:02:30.813,0:02:32.833 Bir karenin içindeki bir çemberi[br] 0:02:32.833,0:02:35.833 sekiz eşit parçaya bölerek başlıyoruz. 0:02:35.833,0:02:39.161 Sonra birbirini çapraz kesen [br]iki çift çizgi çiziyoruz 0:02:39.161,0:02:41.795 ve bunların üzerine [br]diğer iki çifti daha yerleştiriyoruz. 0:02:41.795,0:02:44.528 Bunlara "tertip çizgileri" deniliyor. 0:02:44.528,0:02:46.902 Bu çizgilerin alt kesitlerini belirleyip 0:02:46.902,0:02:50.621 tekrar eden desenimizin [br]temel motifini ortaya çıkarıyoruz. 0:02:50.621,0:02:54.508 Aynı tertip çizgileri üzerinden[br]birçok ayrı tasarım ortaya çıkarmak 0:02:54.508,0:02:57.157 sadece farklı alt kesitleri [br]birleştirmekle mümkün. 0:02:57.157,0:02:59.457 Ve sonunda desenimizin tamamı 0:02:59.457,0:03:04.238 bu temel motifin birçok tekrarının [br]yan yana getirilmesiyle ortaya çıkıyor. 0:03:04.238,0:03:07.230 Bu işleme "moazikleştirme" deniliyor. 0:03:07.230,0:03:09.856 Aynı tertip çizgilerinden [br]farklı kesitleri seçerek, 0:03:09.856,0:03:12.752 bu deseni de ortaya çıkarabilirdik. 0:03:12.752,0:03:14.225 veya bunu 0:03:14.225,0:03:17.243 İhtimaller adeta sonsuza uzanıyor. 0:03:17.243,0:03:20.917 Aynı adımları 6 katlı desenler [br]oluşturmak için de izleyebiliriz. 0:03:20.917,0:03:24.963 Altıya böldüğümüz bir çemberin [br]üzerine tertip çizgileri çizip 0:03:24.963,0:03:29.831 daha sonra da onu mozaikleştirerek[br]böyle bir desen ortaya çıkarabiliriz. 0:03:29.831,0:03:32.898 Bu altı katlı desen örneği de [br]yüzyıllar boyunca 0:03:32.898,0:03:35.531 tüm İslam dünyasında kullanılmış [br] 0:03:35.531,0:03:41.239 Marakeş, Agra, Konya ve El Hamra [br]bu desenin kullanıldığı yerler arasında. 0:03:41.239,0:03:49.437 4 katlı desenler karesel, 6 katlı desenler[br]altıgen bir klavuz desende şekillenir. 0:03:49.437,0:03:53.282 Ancak beş katlı desenleri [br]mozaikleştirmek daha zordur, 0:03:53.282,0:03:57.287 çünkü beşgenler [br]bir yüzeyi düzenli biçimde dolduramazlar. 0:03:57.287,0:04:00.421 Dolayısıyla sadece beşgen temelli [br]bir desen oluşturmak yerine 0:04:00.421,0:04:04.084 mozaikleştirilebilir bir düzen oluşturmak [br]için başka şekiller de desene eklenmelidir 0:04:04.084,0:04:08.129 Böylece şaşırtıcı derecede [br]karmaşık görünen 0:04:08.129,0:04:11.881 ancak hala yaratması nispeten kolay[br]desenler ortaya çıkar. 0:04:11.881,0:04:16.766 Ayrıca mozaikleştirme sadece basit [br]geometrik şekillerle sınırlandırılamaz. 0:04:16.766,0:04:19.681 Bunu M. C. Escher'in [br]eserlerinde görebiliriz. 0:04:19.681,0:04:22.189 İslami geometrik tasarım geleneği 0:04:22.189,0:04:25.782 balık ve yüz gibi hayvani unsurları [br]yansıtmama eğiliminde olmasına karşın 0:04:25.782,0:04:31.802 karmaşık desenler oluşturmak için[br]farklı birtakım motifleri kullanır. 0:04:31.802,0:04:36.260 Bu 1000 yıldan eski gelenek, [br]temel geometrinin unsurlarını alıp 0:04:36.260,0:04:41.369 onları karmaşık, dekoratif ve [br]göze hoş görünen desenler haline getirdi. 0:04:41.369,0:04:48.357 Ve bu zanaatkarlar bize yalnızca[br]sanatsal sezgi, yaratıcılık adanmışlık 0:04:48.357,0:04:52.047 ve birer cetvel ile pergelle ne kadar çok [br]şeyin mümkün olduğunu kanıtlıyor.