< Return to Video

ئەڤ زانایێ دین گوهان ژسێڤان دروست دکەت

  • 0:01 - 0:03
    من دان پێدانەک یێ هەی.
  • 0:03 - 0:05
    ئەز حەز ژبەرێ خوەدانا گلێشێ
    کەسانێن دی دکەم.
  • 0:06 - 0:08
    نوکە، ئەڤە نە تشتەکێ غەریب و کرێتە.
  • 0:08 - 0:11
    پتریا دەمان ئەز بتنێ بەرێ خوە ددەمە
    کەلوپەلێن ئەلکترونی یێن کەڤن،
  • 0:11 - 0:13
    ئەو تشتێن کو ئەز بشێم ببەمە جهێ
    خوە یێ کاری و تێ بخەبتم،
  • 0:13 - 0:16
    من حەزەکا گەلەک مەزن یێ هەی
    بو جهێن سیدییان و دیڤیدییان.
  • 0:16 - 0:19
    هەر ئێک ژوان سێ جورە
    ماتورێن جیاواز یێن هەین،
  • 0:19 - 0:21
    ڤێجا نوکە تو دشێی وان تشتان
    دروست بکەی یێن کو دشێن بلڤن،
  • 0:21 - 0:23
    پلاک یێن هەین کو
    تو بشێی هەلبکەی و بڤەمرینی.
  • 0:23 - 0:25
    هەتا لەیزەرەکا بترس ژی یا هەی.
  • 0:25 - 0:30
    کو دا بشێی ڕوبوتەکێ باش
    بکەیە ڕوبوتەکێ دگەلەک باش و جوان
  • 0:31 - 0:34
    نوکە، من گەلەک تشت
    ژگلێشی یێن دروست کرین
  • 0:34 - 0:37
    وهندەک ژڤان تشتان هەتا ڕادەکی بمفا بوینە.
  • 0:37 - 0:39
    بەلـێ پا ئەو تشتێ
    من دڤێت نیشا هەوە بدەم،
  • 0:39 - 0:41
    بومن، گڵێش بتنێ دەرفەتەکە
    کو بشێم خوە پێڤە مژویل کەم،
  • 0:41 - 0:44
    داکو یێ داهێنەربم و تشتان ئاڤا بکەم
    داکو کەیفا خوە پێ بینم.
  • 0:44 - 0:46
    ئەها ئەز حەز ڤێ چەندێ دکەم کو بکەم،
  • 0:46 - 0:48
    ژبەر ڤێ چەندێ
    من یا کرییە پارچەک ژ کارێ خوە یێ ڕۆژێ.
  • 0:48 - 0:51
    ئەز تاقیگەهەکا ڤەکولینێن
    بایلوجی برێڤە دبەم لزانکویێ،
  • 0:51 - 0:54
    ئەو جهێ ئەم مەرەقێ و حەزا ئاشکەرا کرنێ
    لسەر هەمی تشتێن دی دئێخین.
  • 0:54 - 0:56
    ئەم گرنگییێ نادەینە
    چ ئاریشەیێن تایبەت،
  • 0:56 - 0:59
    و ئەم پێکولـێ ناکەین کو چ
    نەخوەشییێن تایبەت چارەسەر بکەین.
  • 0:59 - 1:02
    ئەڤە بتنێ جهەکە کو خەلک دشێت بهێتێ
  • 1:02 - 1:05
    و پرسیارێن مەندەهوش بکەت
    و بەرسڤان ببینیت.
  • 1:05 - 1:07
    و بومن دیاربی بەری دەمەکێ درێژ
  • 1:07 - 1:11
    کو ئەگەر ئەز هەڤرکییێ دگەل خەلکی بکەم
    داکو وان کەلوپەلان دروست بکەن یێن ئەوپێتڤی
  • 1:11 - 1:13
    ژ وی گلێشێ کو ئەز دبینم،
  • 1:13 - 1:16
    ئەڤە ڕێکەکا گەلەک باشە کو
    داهێنانێ زێدە تر لـێ بکەت.
  • 1:16 - 1:17
    و ئەوا ڕویدای
  • 1:17 - 1:20
    ئەوبی کو هونەرمەند و زانا
    ژجیهانێ هەمییێ
  • 1:20 - 1:22
    دەستپێکرن کو بهێنە تاقیگەها من.
  • 1:22 - 1:25
    و ئەڤە نە بتنێ ژبەرکو
    مە هزرێن نەئاسايی ببها ددانان،
  • 1:25 - 1:28
    بەلکو ژبەر وێ چەندێ بی کو مە
    ئەو هزرە تاقی دکرن و دسلەماندن
  • 1:28 - 1:29
    براستیێن زانستی
  • 1:30 - 1:34
    ڤێجا ڕۆژەکێ ئەز دتشتەکی دخەبتیم،
    من پارچە پارچە دکر،
  • 1:34 - 1:35
    و بومن ئەڤ هزرا ژنیشکەکێ ڤە پەیدا بی:
  • 1:35 - 1:39
    ئەرێ ئەز دێ شێم ڕەفتارێ دگەل
    بایولوجییێ کەم وەک ئامیرەکی؟
  • 1:39 - 1:41
    ئەرێ ئەز دێ شێم سیستەمەکێ
    بایولوجی پارچە پارچە کەم،
  • 1:41 - 1:43
    پارچەیان تێکهەل بکەم
  • 1:43 - 1:46
    و پاشی ئەوانا جارەکا دی لێکبدەمە ڤە
    برێکەکا نوی و داهێنەرانە؟
  • 1:46 - 1:48
    تاقیگەها من دەست بکارکرنێکر لسەر ڤێ چەندێ،
  • 1:48 - 1:50
    و من دڤێت ئەنجامان نیشا هەوە بدەم.
  • 1:52 - 1:54
    ئەرێ ئێک ژهەوە دشێت بێژیتە من
    کا ئەڤە چ جورە فێقییە؟
  • 1:55 - 1:56
    بینەر: سێڤە!
  • 1:56 - 1:59
    ئەندریو پێلینگ:
    ئەڤ چەندە ڕاستە ئەڤە سێڤەکە.
  • 1:59 - 2:01
    نوکە؛ من براستی ژهەوە دڤێت
    هوین بباشی تێبینییێ بکەن
  • 2:01 - 2:03
    کو ئەڤە گەلەک سورترە
    ژپترییا سێڤان.
  • 2:04 - 2:08
    و ئەڤە ژبەر وێ چەندێ یە کو مە خانێن
    مروڤان تێدا یێن مەزن کرین و چاندین.
  • 2:08 - 2:11
    مە سێڤەکا بێ گونەهـ یا ماکونتاش ئینا،
  • 2:11 - 2:14
    و هەمی خانە و [دی ئێن ئەی] یێ سێڤێ ژێ برن
  • 2:14 - 2:16
    و پاشی خانێن مروڤی تێدا چاندن.
  • 2:16 - 2:19
    و بومە چ ما پشتی
    مە هەمی خانێن سێڤێ ژێبرین و ڕاکرین
  • 2:19 - 2:21
    ئەڤ قالبێ سلیولوزییە.
  • 2:21 - 2:24
    ئەڤە ئەو تشتە یێ شکلی و سەروبەری
    ددەتە ڕووەکان و شێوەیێ وان دیار دکەت.
  • 2:24 - 2:26
    و ئەڤ کونێن بچویک یێن تو دبینی،
  • 2:26 - 2:29
    ئەها هەمی خانێن سێڤێ
    لڤارا بین بەری ئەم ژێببەین.
  • 2:29 - 2:30
    ڤێجا پاشی ئەم هاتین،
  • 2:30 - 2:34
    مە هندەک خانێن شیردەران چاندن
    ئەوێن تو دبینی برەنگێ شین.
  • 2:34 - 2:36
    ئەوا ڕوویددەت ئەڤەیە کو،
    ئەڤ خانە دەست پێدکەن کو دابەشببن
  • 2:36 - 2:38
    و ئەو ڤی قالبی هەمییێ تژی دکەن.
  • 2:38 - 2:40
    کا چەند غەریب دیار دکەت،
  • 2:41 - 2:45
    ئەڤ چەندە براستیژی گەلەک لسەر وێ چەندێ ڤە دچیت
    کا چەوا شانەیێن مە بخوە هاتینە ڕێکخستن.
  • 2:45 - 2:47
    و ئەم دکارێ خوە یێ بەری کلینیکی دا دبینین
  • 2:47 - 2:50
    کو تو دشێی ڤان قالبان دلەشی دا بچینی،
  • 2:50 - 2:52
    و لەش دێ خانەیان و خوینێ
    بەرەف ڤی قالبی ڤە فرێکەت
  • 2:52 - 2:55
    و دێ وەکەت کو ڤان تشتان بهێلیتە ساخ.
  • 2:55 - 2:58
    ئەها ئەڤەیە مەرەم
    دەمێ خەلکی دەستپێکری و پرسیارا من دکر،
  • 2:58 - 3:03
    "ئەندریو، ئەرێ تو دشێی
    پارچێن لەشی دروست بکەی ژسێڤان؟"
  • 3:04 - 3:06
    و ئەز هوسا بەرسڤێ ددەم،
    "تو یێ هاتییە جهەکێ دروست."
  • 3:06 - 3:07
    (کەنی)
  • 3:08 - 3:10
    براستیژی من ئەڤ چەندە
    لسەر هەڤژینا خوە ئینا.
  • 3:10 - 3:12
    ئەو دروستکەرا کەلوپەلێن میوزیکییە،
  • 3:12 - 3:15
    و ئەو گەلەک کارێ کولینا داری
    دکەت داکو ژیانا خوە ببەتە سەری.
  • 3:15 - 3:16
    ڤێجا من پرسیارا وێ کر،
  • 3:17 - 3:20
    "ئەرێ تو دێ شێی، کو،
    براستیژی شێوەییێ گوهەکی بکولی
  • 3:20 - 3:22
    دناڤ سێڤەکێ دا بو مە؟"
  • 3:22 - 3:23
    و ئەوێ ئەڤ چەندە ئەنجام دا.
  • 3:23 - 3:26
    ژبەر ڤێ چەندێ من گوهێ وێ برە تاقیگەهێ.
  • 3:26 - 3:28
    و پاشی مە دەستپێکر وان ئامادە بکەین.
  • 3:29 - 3:30
    ئەرێ، ئەز دزانم.
  • 3:30 - 3:33
    (کەنی)
  • 3:33 - 3:35
    ئەڤە تاقیگەهەکا لاوە، زەلام.
  • 3:35 - 3:37
    (کەنی)
  • 3:37 - 3:39
    و پاشی مە خانە لسەر وان
    مەزن کرن و چاندن.
  • 3:39 - 3:40
    و ئەڤە ئەنجامە.
  • 3:42 - 3:46
    گوهێ خوە بدەنێ، تاقیگەها من
    نە دکارێ بەرهەمئینانا گوهان دایە.
  • 3:48 - 3:51
    بۆ ماوێ دەهـ سالەکانە
    خەلک یێ لسەر ڤێ چەندێ کار دکەن.
  • 3:51 - 3:53
    ئەها بابەت ئەڤەیە:
  • 3:53 - 3:57
    قالبێن بازرگانی دشێن گەلەک
    دگرانبن و ئاریشەیە بو گەلەکان،
  • 3:57 - 4:00
    ژبەرکو ئەو ژ ژێدەرێن بخودان دهێن،
  • 4:00 - 4:02
    گیانەوەران یان لەشێن مری.
  • 4:07 - 4:10
    مە سێڤەک بکار ئینا و
    چەند سەنتەک بتنێ لـێ چوون.
  • 4:11 - 4:13
    ئەوا گەلەک جوان لڤێرێ ئەوە کو
  • 4:13 - 4:16
    ئەڤ چەندە نەهند یا ب زەحمەتە
    داکو ڤان تشتان دروست بکەی.
  • 4:16 - 4:18
    کەلوپەلێن کو تو پێتڤی دبییێ
    دشێن بهێنە ئاڤاکرن ژگلێشی،
  • 4:18 - 4:22
    و پێنگاڤا سەرەکی یا پروسێسا ڤی کاری
    بتنێ پێتڤی بسابین و ئاڤێیە.
  • 4:23 - 4:25
    ڤێجا ئەوا مە ئەنجامدای ئەوە کو مە هەمی
  • 4:25 - 4:28
    ڕێک و پێنگاڤ یێن کرینە دئەنتێرنێتێ دا
    هەروەک ژێدەرەکێ ڤەکری.
  • 4:28 - 4:30
    و پاشی مە کومپانییەکا
    لدویڤ کاران دگەریت دیت،
  • 4:30 - 4:33
    و ئەم ئامیرێن پێتڤی پێشڤەدبین
    داکو ڤێ چەندێ بسانەهی تر لـێ بکەین
  • 4:33 - 4:35
    بو هەرکەسەکێ کو دەست شویەک
    و کەوی یەکێ لەحیمێ هەبیت
  • 4:35 - 4:37
    دشێت ڤان تشتان لمال دروست بکەت.
  • 4:37 - 4:40
    ئەوا کو گەلەک بومن بییە مەرەق
    ئەوە کو ئەگەر ڕۆژەکێ،
  • 4:40 - 4:44
    کو دێ دشیان دا بیت
    کو بشێین تشتەکێ زێدە ژلەشێ خوە بخوە
  • 4:44 - 4:46
    نویژەن بکەین، یان دووبارە ئاڤا بکەینە ڤە
  • 4:46 - 4:48
    بوان کەلوپەلێن ئەم
    دلێنانگەهان ڤە دروست دکەین،
  • 4:49 - 4:51
    ئاخفتن دەربارەی لێنانگەهێ،
  • 4:51 - 4:53
    ئەڤە هندەک قیڤارن.
  • 4:53 - 4:56
    ئەو بتامن، و ئەو وەل میزا تە دکەن
    کو بێهنەکا بکەنی ژێ بهێت.
  • 4:56 - 4:57
    (کەنی)
  • 4:57 - 5:00
    نوکە؛ ئەز د لێنانگەها خوەڤە بیم،
    و من تێبینی دکر
  • 5:00 - 5:03
    کو دەمێ تو بەرێ خوە ددەیە دەستکێن
    ڤان قیڤاران،
  • 5:03 - 5:06
    ئەوا تو دشێی ببینی
    ئەوە کو ئەو هەمی بورییێن بچویکن.
  • 5:06 - 5:08
    و دەمێ ئەم وان دئینینە
    پێشچاڤێن خوە دتاقیگەهێ ڤە،
  • 5:08 - 5:10
    تو دبینی کا چاوا سلیولوز
    ڤان پێکهاتەیان دروست دکەت
  • 5:11 - 5:13
    ئەڤ وێنەیە بیرا من ل دوو تشتان دئینیت:
  • 5:14 - 5:16
    بورییێن مە یێن خوینێ
  • 5:16 - 5:19
    و پێکهاتە و ڕێکخستنا دەمار و
    ئەو مێشكێ دبربرا پشتێ ڕا دچیت.
  • 5:20 - 5:21
    ڤێجا ئەها ئەڤەیە پرسیار:
  • 5:22 - 5:26
    ئەرێ ئەم دێ شێن ئەکسون و نیورونان
    دڤان کەنالان دا دروست کەین؟
  • 5:26 - 5:28
    ژبەرکو ئەگەر ئەم بشێین،
  • 5:28 - 5:32
    لوی دەمی دبیت ئەم بشێین قیڤارا بکاربینین
    داکو پەیوەندییێن نوی دروست بکەین
  • 5:32 - 5:35
    دناڤبەرا دوو دەمارێن کو خراب بووین
    یان توشی ئاریشا بووین.
  • 5:36 - 5:38
    یان هەتا دبیت ئەو مێشكێ دناڤ
    بربرا پشتێ ژی ڕا دچیت.
  • 5:38 - 5:39
    خەلەت دمن نەگەهن --
  • 5:39 - 5:41
    ئەڤ چەندە تشتەکێ تژییە ژهەڤرکییێ
  • 5:41 - 5:44
    و کارەکێ گەلەک بزەحمەتە
    کو بهێتە ئەنجام دان،
  • 5:44 - 5:46
    و ئەم نە ئێکەمینین کو
    کار لسەر ڤێ چەندێ دکەین.
  • 5:46 - 5:49
    بەلـێ ئەم ئێکەمینین کو قیڤارا بکار دئینین.
  • 5:49 - 5:52
    (کەنی)
  • 5:52 - 5:55
    نوکە، مە گەلەک زانیارییێن کارەکی
    یێن خودان پەیمان یێن هەین.
  • 5:55 - 5:57
    و ئەم یێ دگەل ئەندازیارێن
    شانەیان کار دکەین
  • 5:57 - 5:58
    و نشتەگەرێن دەماران
  • 5:58 - 6:01
    داکو بزانین کا براستیژی
    چ تشت دشیان دایە بهێتە ئەنجام دان.
  • 6:01 - 6:04
    ڤێجا گوهـێ خوە بدەنە من، هەمی
    ئەو کارێ من نیشا هەوە دای،
  • 6:04 - 6:07
    ئەو تشتێن من ئاڤا کرین ئەو هەمی تشتێن
    لدەوروبەرێ من لسەر ڤی دەپێ شانویێ
  • 6:07 - 6:09
    و پروژەیێن دی
    یێن تاقیگەها من تێدا بەشداری کری
  • 6:09 - 6:13
    هەمی ئەنجامەکێ ڕاستەوخویە ژ ئەگەرێ
    وێ چەندێ کو ئەز خوە بگلێشێ هەوە ڤە مژویل دکەم.
  • 6:13 - 6:19
    مژویل کرن -- مژویل کرن پارچەیا هەرە گرنگە
    ژئەنجامدانێن من یێن زانستی.
  • 6:19 - 6:24
    ئەز بڤی شێوەی مێشكێ خوە ڕاهێنانان پێدکەم
    داکو ببمە کەسەکێ نە ئاسایی و ببمە کەسەکێ داهێنەر
  • 6:24 - 6:26
    و دا بریاێ بدەم کو گوهێن مروڤا
    ژسێڤا دروستبکەم.
  • 6:26 - 6:31
    ڤێجا، جارا بهێت ئێک ژهەوە بەرێ خوە بدەتە
    هندەک پارچێن تەکنولوجی یێن کەڤن،
  • 6:31 - 6:36
    یێن شکەستی، و ژکارکەفتی،
  • 6:36 - 6:37
    من ژتە دڤێت کو هزر دمن دا بکەی.
  • 6:38 - 6:39
    ژبەر کو من ئە وپارچە دڤێت.
  • 6:39 - 6:41
    (کەنی)
  • 6:41 - 6:45
    براستیژی، ئەز هیڤی ژتە دکەم کو هەر
    ڕێکەکا هەبیت ببینی خوە بگەهینییە من،
  • 6:45 - 6:47
    و دا بەرێخوە بدەینێ کا
    دێ شێین چ ئاڤا کەین.
  • 6:47 - 6:48
    سوپاس بو هەوە.
  • 6:48 - 6:52
    (دەست قوتان)
Title:
ئەڤ زانایێ دین گوهان ژسێڤان دروست دکەت
Speaker:
ئەندریو پێلینگ
Description:

هەڤالێ تێد ئەندریو پێلینگ هاکەرەکێ بایولۆجییە، و سروشت ئامیرێ وی یە. کەلوپەلێن وی یێن ژهەمییان پتر ئەو
حەز ژێ دکەت یێن ژهەمییان سادە ترن (و پترییا دەمان ئەو وان دناڤ گلێشی دا دبینیت ).
ئاڤاکرن لسەر پێکهاتا سلیولوزی یاکو شێوەییێ سێڤێ ددەتێ، ئەو وەکی گوهێن مروڤێن ساخ "شوین دکەت و دروست دکەت"، ئەڤ پروسێسە دبیت ڕۆژەکێ بهێتە بکارئینان داکو پارچێن لەشی بهێنە نویژەنکرن بشێوەیەکێ پاراستی و ئەرزان. و ئەوی هێشتا هزرێن دین و کیڤی یێن هەین کو بەلاڤ بکەت ... "ئەوا کو گەلەک بومن بییە مەرەق ئەوە کو ئەگەر ڕۆژەکێ، کو دێ دشیان دا بیت کو بشێین تشتەکێ زێدە ژلەشێ خوە بخوە نویژەن بکەین، یان دووبارە ئاڤا بکەینە ڤە بوان کەلوپەلان ئەم دروستبکەین دلێنانگەهان ڤە،" ئەو وەدبێژیت.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
07:05

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.