Uzay yarışını kim kazandı? - Jeff Steers

Tüm dersi görüntüleyin: http://ed.ted.com/lessons/what-was-the-point-of-the-space-race-jeff-steers

4 Ekim 1957'de, Sovyetler Birliği uydu Sputnik'i uzaya gönderdi ve bu olayla birlikte uluslarası bir uzay yarışı başladı. Amerika Birleşik Devleri ve Sovyetler Birliği, daha işbirlikçi bir model üzerinde anlaşmaya varıncaya kadar iki ülke de 18 yıl boyunca uzayda baskınlıklarını ilan etmek için yarıştı. Gerçek kazanan kim mi? Bilim. Jeff Steers uzay yarışının tarihini -- ve yararlarını -- anlatıyor.

Ders: Jeff Steers
Animasyon: The Moving Company Animation Studio

4 Ekim 1957'de,

tüm dünya dehşet ve korku içinde

Sovyetler Birliği'nin
ilk insan yapımı uydusu

Sputnik'i uzaya göndermesini izledi.

Çapı 60 cm'den daha küçük
olan bu metal top,

ABD ve SSCB arasında

on sekiz yıl sürecek
ve dünyayı değiştirecek

bir uzay yarışı başlattı.

Sputnik aslında uzaya gönderilen
ilk insan teknolojisi ürün değildi.

Bu unvan, 2. Dünya Savaşı'nın
son yıllarında Müttefiklere karşı

son bir hamle olarak
yapılan bir füze saldırısında

Almanların kullandığı V-2 roketine ait.

Çok etkili bir hamle değildi

ama savaşın sonunda

hem ABD hem de SSCB

füzeyi geliştiren teknolojiyi
ve bilim insanlarını ele geçirip

onları kendi projeleri için
kullanmaya başladılar.

Ağustos 1957'de

Sovyetler, ilk kıtalar arası balistik füze
olan R-7'yi başarıyla test etti.

Aynı füze, iki ay sonra
Sputnik'i fırlatmak için kullanılacaktı.

Sputnik hakkındaki korkutucu şey,
yörüngede dönen topun kendisi değildi;

aynı teknolojinin herhangi bir şehre

atom bombası atmak için
kullanılabilecek olmasıydı.

Geri kalmak istemeyen
Amerikan Başkanı Eisenhower,

donanmaya, kendi projelerini hızlandırmak

ve en kısa sürede uzaya
bir uydu göndermek için talimat verdi.

Böylece 6 Aralık 1957'de,

ülkenin dört bir yanında insanlar

heyecanla Vanguard TV3
uydusun havalanmasını

ve havalandıktan iki saniye sonra
yere çakılmasını izlemek için

televizyonlarının başlarına toplandılar.

Vanguard fiyaskosu
ABD için büyük bir utançtı.

Gazeteler, "Flopnik"
ve "Kaputnik" gibi başlıklar attı.

Birleşmiş Milletler'de
bir Sovyet delegesi alaycı bir şekilde

ABD’nin gelişmekte olan ülkeler gibi
dış yardım alması gerektiğini ileri sürdü.

Neyse ki ordu, Ocak 1958’de
başarıyla gerçekleşen

The Explorer adında
paralel bir proje üzerinde çalışıyordu.

Ancak Yuri Gagarin Nisan 1961'de
uzaya giden ilk insan olduğu için

ABD yarışta tekrar
geride bırakılmadan önce

sadece kısa bir süreliğine
SSCB'ye yetişebildi.

Aradan neredeyse bir yıl geçti

ve Mercury Projesi, Şubat 1962'de

John Glenn'i yörüngedeki
ilk Amerikan yapmadan önce

birkaç Sovyet astronotu daha
görevlerini tamamladı.

Artık bu noktada, Başkan Kennedy

her Sovyet gelişmesini birkaç ay sonra
yakalamanın yeterli olmayacağını anladı.

Bir şeyleri ilk yapan ülke ABD olmalıydı

ve Mayıs 1961'de, Gagarin'in
uzaya çıkışından bir ay sonra

Kennedy, 1960'ların sonuna kadar
aya insan gönderme hedeflerini açıkladı.

Bunu, 20 Temmuz 1969'da

o meşhur adımı atan Neil Armstrong
ve Apollo programı ile başardılar.

Her iki ülke de dikkatlerini yörüngesel
uzay istasyonlarına yönelttiklerinden

uzay yarışı ne kadar daha sürebilirdi
tahmin etmek mümkün değil.

Ancak Sovyet Lideri Leonid Brejnev
ve ABD Başkanı Nixon döneminde

iyileşen ilişkilerle birlikte SSCB ve ABD,
rekabetten çok işbirliğine yöneldi.

Apollo-Soyuz olarak bilinen
bir Amerikan Apollo uzay mekiğinin

bir Sovyet Soyuz gemisiyle kenetlendiği

ve iki ekibin bir araya gelip
el sıkıştığı ve hediyeler verdiği

başarılı ortak görevle beraber
uzay yarışı 1975'te sona erdi.

Peki, nihayetinde tüm
bu uzay yarışının amacı neydi?

Sadece büyük bir zaman kaybı mıydı?

Başka bir yerde daha iyi
harcanabilecek kaynakları kullanarak

hem tehlikeli hem de pahalı olan
sembolik projeler gerçekleştirerek

birbirlerini alt etmeye çalışan
iki büyük süper güç mü?

Elbette, bir nevi

ama uzay programının en büyük yararının

bir ülkenin diğerini
yenmesiyle ilgisi yoktu.

Uzay yarışı süresince,

araştırma ve eğitime yapılan
yatırım önemli ölçüde arttı

ve bu, belki de başka türlü yapılmayacak
birçok ilerlemeye yol açtı.

Memory foam yataklardan tutun
dondurularak kurutulmuş yiyeceklere

ve kanser tedavisinde
kullanılan ledlere kadar

uzay için geliştirilen
birçok NASA teknolojisi,

şimdi sivil yaşamda
yaygın olarak kullanılmaktadır.

Elbette, GPS ve cep telefonu
sinyallerimizi sağlayan uydular,

uzay programı olmadan uzayda olmazlardı.

Bunların hepsi, bilimsel araştırma
ve ilerlemenin getirdiği ödüllerin

onları gerçekleştiren insanların bile

hayal edebileceğinden çok daha
büyük olduğunu göstermektedir.