WEBVTT

00:00:06.655 --> 00:00:09.547
4 Ekim 1957'de,

00:00:09.547 --> 00:00:12.539
tüm dünya dehşet ve korku içinde

00:00:12.539 --> 00:00:15.133
Sovyetler Birliği'nin
ilk insan yapımı uydusu

00:00:15.142 --> 00:00:18.743
Sputnik'i uzaya göndermesini izledi.

00:00:19.434 --> 00:00:23.082
Çapı 60 cm'den daha küçük 
olan bu metal top,

00:00:23.082 --> 00:00:24.865
ABD ve SSCB arasında

00:00:24.865 --> 00:00:29.200
on sekiz yıl sürecek
ve dünyayı değiştirecek

00:00:29.214 --> 00:00:31.906
bir uzay yarışı başlattı.

00:00:31.906 --> 00:00:36.225
Sputnik aslında uzaya gönderilen
ilk insan teknolojisi ürün değildi.

00:00:36.225 --> 00:00:39.777
Bu unvan, 2. Dünya Savaşı'nın 
son yıllarında Müttefiklere karşı

00:00:39.777 --> 00:00:43.372
son bir hamle olarak
yapılan bir füze saldırısında

00:00:43.372 --> 00:00:45.752
Almanların kullandığı V-2 roketine ait.

00:00:45.752 --> 00:00:47.238
Çok etkili bir hamle değildi

00:00:47.238 --> 00:00:48.943
ama savaşın sonunda

00:00:48.943 --> 00:00:51.263
hem ABD hem de SSCB

00:00:51.263 --> 00:00:54.730
füzeyi geliştiren teknolojiyi 
ve bilim insanlarını ele geçirip

00:00:54.730 --> 00:00:57.577
onları kendi projeleri için
kullanmaya başladılar.

00:00:57.577 --> 00:00:59.493
Ağustos 1957'de

00:00:59.493 --> 00:01:05.290
Sovyetler, ilk kıtalar arası balistik füze
olan R-7'yi başarıyla test etti.

00:01:05.290 --> 00:01:09.115
Aynı füze, iki ay sonra
Sputnik'i fırlatmak için kullanılacaktı.

00:01:09.115 --> 00:01:12.569
Sputnik hakkındaki korkutucu şey,
yörüngede dönen topun kendisi değildi;

00:01:12.569 --> 00:01:14.801
aynı teknolojinin herhangi bir şehre

00:01:14.801 --> 00:01:18.063
atom bombası atmak için
kullanılabilecek olmasıydı.

00:01:18.063 --> 00:01:21.566
Geri kalmak istemeyen 
Amerikan Başkanı Eisenhower,

00:01:21.566 --> 00:01:23.770
donanmaya, kendi projelerini hızlandırmak

00:01:23.770 --> 00:01:26.717
ve en kısa sürede uzaya 
bir uydu göndermek için talimat verdi.

00:01:26.724 --> 00:01:29.730
Böylece 6 Aralık 1957'de,

00:01:29.730 --> 00:01:31.790
ülkenin dört bir yanında insanlar

00:01:31.790 --> 00:01:34.301
heyecanla Vanguard TV3
uydusun havalanmasını

00:01:34.301 --> 00:01:37.351
ve havalandıktan iki saniye sonra
yere çakılmasını izlemek için

00:01:37.351 --> 00:01:40.260
televizyonlarının başlarına toplandılar.

00:01:40.260 --> 00:01:44.208
Vanguard fiyaskosu 
ABD için büyük bir utançtı.

00:01:44.209 --> 00:01:47.816
Gazeteler, "Flopnik" 
ve "Kaputnik" gibi başlıklar attı.

00:01:47.830 --> 00:01:50.989
Birleşmiş Milletler'de 
bir Sovyet delegesi alaycı bir şekilde

00:01:50.998 --> 00:01:55.143
ABD’nin gelişmekte olan ülkeler gibi
dış yardım alması gerektiğini ileri sürdü.

00:01:56.404 --> 00:02:01.008
Neyse ki ordu, Ocak 1958’de 
başarıyla gerçekleşen

00:02:01.015 --> 00:02:05.483
The Explorer adında 
paralel bir proje üzerinde çalışıyordu.

00:02:05.483 --> 00:02:09.447
Ancak Yuri Gagarin Nisan 1961'de
uzaya giden ilk insan olduğu için

00:02:09.447 --> 00:02:12.362
ABD yarışta tekrar 
geride bırakılmadan önce

00:02:12.362 --> 00:02:15.495
sadece kısa bir süreliğine
SSCB'ye yetişebildi.

00:02:15.495 --> 00:02:16.929
Aradan neredeyse bir yıl geçti

00:02:16.929 --> 00:02:20.256
ve Mercury Projesi, Şubat 1962'de

00:02:20.256 --> 00:02:24.102
John Glenn'i yörüngedeki
ilk Amerikan yapmadan önce

00:02:24.102 --> 00:02:27.699
birkaç Sovyet astronotu daha
görevlerini tamamladı.

00:02:31.346 --> 00:02:33.489
Artık bu noktada, Başkan Kennedy

00:02:33.489 --> 00:02:38.633
her Sovyet gelişmesini birkaç ay sonra
yakalamanın yeterli olmayacağını anladı.

00:02:38.640 --> 00:02:41.153
Bir şeyleri ilk yapan ülke ABD olmalıydı

00:02:41.153 --> 00:02:44.869
ve Mayıs 1961'de, Gagarin'in
uzaya çıkışından bir ay sonra

00:02:44.869 --> 00:02:50.214
Kennedy, 1960'ların sonuna kadar
aya insan gönderme hedeflerini açıkladı.

00:02:50.224 --> 00:02:52.962
Bunu, 20 Temmuz 1969'da

00:02:52.962 --> 00:02:58.782
o meşhur adımı atan Neil Armstrong
ve Apollo programı ile başardılar.

00:02:58.791 --> 00:03:03.059
Her iki ülke de dikkatlerini yörüngesel 
uzay istasyonlarına yönelttiklerinden

00:03:03.059 --> 00:03:06.936
uzay yarışı ne kadar daha sürebilirdi
tahmin etmek mümkün değil.

00:03:06.936 --> 00:03:11.819
Ancak Sovyet Lideri Leonid Brejnev
ve ABD Başkanı Nixon döneminde

00:03:11.819 --> 00:03:18.274
iyileşen ilişkilerle birlikte SSCB ve ABD,
rekabetten çok işbirliğine yöneldi.

00:03:18.294 --> 00:03:21.936
Apollo-Soyuz olarak bilinen
bir Amerikan Apollo uzay mekiğinin

00:03:21.936 --> 00:03:23.868
bir Sovyet Soyuz gemisiyle kenetlendiği

00:03:23.868 --> 00:03:29.255
ve iki ekibin bir araya gelip
el sıkıştığı ve hediyeler verdiği

00:03:29.255 --> 00:03:33.264
başarılı ortak görevle beraber
uzay yarışı 1975'te sona erdi.

00:03:33.264 --> 00:03:36.422
Peki, nihayetinde tüm 
bu uzay yarışının amacı neydi?

00:03:36.438 --> 00:03:38.729
Sadece büyük bir zaman kaybı mıydı?

00:03:38.729 --> 00:03:42.232
Başka bir yerde daha iyi 
harcanabilecek kaynakları kullanarak

00:03:42.240 --> 00:03:45.509
hem tehlikeli hem de pahalı olan 
sembolik projeler gerçekleştirerek

00:03:45.509 --> 00:03:48.101
birbirlerini alt etmeye çalışan
iki büyük süper güç mü?

00:03:48.101 --> 00:03:50.228
Elbette, bir nevi

00:03:50.228 --> 00:03:53.001
ama uzay programının en büyük yararının

00:03:53.001 --> 00:03:55.469
bir ülkenin diğerini 
yenmesiyle ilgisi yoktu.

00:03:55.469 --> 00:03:56.769
Uzay yarışı süresince,

00:03:56.769 --> 00:04:00.838
araştırma ve eğitime yapılan 
yatırım önemli ölçüde arttı

00:04:00.848 --> 00:04:04.324
ve bu, belki de başka türlü yapılmayacak
birçok ilerlemeye yol açtı.

00:04:04.334 --> 00:04:07.771
Memory foam yataklardan tutun
dondurularak kurutulmuş yiyeceklere

00:04:07.771 --> 00:04:10.260
ve kanser tedavisinde 
kullanılan ledlere kadar

00:04:10.260 --> 00:04:12.776
uzay için geliştirilen 
birçok NASA teknolojisi,

00:04:12.786 --> 00:04:15.445
şimdi sivil yaşamda 
yaygın olarak kullanılmaktadır.

00:04:15.445 --> 00:04:20.013
Elbette, GPS ve cep telefonu 
sinyallerimizi sağlayan uydular,

00:04:20.013 --> 00:04:22.600
uzay programı olmadan uzayda olmazlardı.

00:04:22.619 --> 00:04:25.900
Bunların hepsi, bilimsel araştırma 
ve ilerlemenin getirdiği ödüllerin

00:04:25.900 --> 00:04:28.217
onları gerçekleştiren insanların bile

00:04:28.217 --> 00:04:31.089
hayal edebileceğinden çok daha
büyük olduğunu göstermektedir.