< Return to Video

Wie heeft het schrift uitgevonden? - Matthew Winkler

  • 0:14 - 0:16
    Wie heeft het schrift uitgevonden?
  • 0:16 - 0:19
    Mensen spreken waarschijnlijk al
  • 0:19 - 0:21
    tienduizenden jaren met elkaar,
  • 0:21 - 0:23
    maar we schrijven onze woorden pas
  • 0:23 - 0:25
    ongeveer 5.000 jaar op.
  • 0:25 - 0:27
    Voor die tijd werd informatie opgeslagen
  • 0:27 - 0:29
    met behulp van plaatjes en diagrammen
  • 0:29 - 0:30
    op aardewerk en wanden van grotten
  • 0:30 - 0:32
    of werd het in stof geweven.
  • 0:32 - 0:36
    Deze artistieke beweegredenen hebben
    ons op het pad gezet naar schrift.
  • 0:36 - 0:38
    Het schriftsysteem dat we in het Engels gebruiken,
  • 0:38 - 0:40
    is eigenlijk begonnen met de Soemerische cultuur
  • 0:40 - 0:45
    ergens tussen 4500 en 1750 voor Christus
  • 0:45 - 0:49
    in Mesopotamië, wat nu Irak en Syrië is.
  • 0:49 - 0:51
    De Soemeriërs hielden aantekeningen bij
    van hun zakendeals
  • 0:51 - 0:56
    door kleine kleifiguurtjes van geiten,
    ezels en ossen te gebruiken.
  • 0:56 - 0:58
    Toen ontdekten ze dat tweedimensionale gravures
  • 0:58 - 1:00
    op kleitabletten nog veel makkelijker waren.
  • 1:00 - 1:04
    Dit symbool bijvoorbeeld, betekende "bergen",
  • 1:04 - 1:06
    deze betekende "hoofd".
  • 1:06 - 1:08
    Als het deel rond de mond werd benadrukt
  • 1:08 - 1:10
    dan kon dat "mond" betekenen.
  • 1:10 - 1:13
    Mond in combinatie met water betekende "drinken"
  • 1:13 - 1:16
    en een mond samen met brood "eten".
  • 1:16 - 1:17
    Voeg je het symbool voor os toe,
  • 1:17 - 1:19
    dan heb je "een os eten".
  • 1:19 - 1:21
    Voilà - de uitvinding van het schrift.
  • 1:21 - 1:22
    Maar sommige woorden hebben betekenissen
  • 1:22 - 1:25
    die lastig uit te drukken zijn met symbolen.
  • 1:25 - 1:28
    Hoe zou je een "os in de bergen" tekenen?
  • 1:28 - 1:30
    Onthoud, als je gewoon tekent wat je bedoelt,
  • 1:30 - 1:33
    is het kunst, geen schrift.
  • 1:33 - 1:34
    Om te zorgen dat dit schrift is,
  • 1:34 - 1:37
    moet het symbool een woord vertegenwoordigen.
  • 1:37 - 1:40
    Kun je dit lezen?
  • 1:40 - 1:43
    Het is een beroemde quote uit
    Hamlet van William Shakespeare.
  • 1:43 - 1:46
    Precies, "To be or not to be".
  • 1:46 - 1:49
    Dat is ook de manier waarop de Soemeriers
    dit probleem hebben opgelost.
  • 1:49 - 1:52
    Os plus water plus berg.
  • 1:52 - 1:55
    Maar wat heeft water hiermee te maken?
  • 1:55 - 1:57
    Nou, het Soemerische woord voor water
  • 1:57 - 2:00
    klinkt precies zo als hun woord voor "in".
  • 2:00 - 2:03
    dus "os in bergen".
  • 2:03 - 2:06
    Linguïsten noemen dit de rebus.
  • 2:06 - 2:08
    De Soemeriërs wisten al hoe ze
  • 2:08 - 2:10
    betekenis via geschreven symbolen
    konden uitdrukken
  • 2:10 - 2:12
    en door ook de klanken te beschrijven,
  • 2:12 - 2:15
    hebben de Soemeriërs
    hun geschreven woordenschat uitgebreid.
  • 2:15 - 2:17
    Langzaam maar zeker werden
    de symbolen voor geluid
  • 2:17 - 2:18
    steeds vaker gebruikt
  • 2:18 - 2:20
    en werden de symbolen met
    betekenis steeds minder gebruikt.
  • 2:20 - 2:22
    Het schrift werd gestroomlijnd
  • 2:22 - 2:24
    tot een fonetisch alfabet
  • 2:24 - 2:26
    dat wij kennen als het spijkerschrift.
  • 2:26 - 2:29
    Veel culturen, zoals de Acadiërs en de Syriërs,
  • 2:29 - 2:31
    hebben deze Soemerische uitvinding aangepast
  • 2:31 - 2:33
    om hun eigen schriftsystemen te creëren.
  • 2:33 - 2:34
    Het "Gilgamesj-epos"
  • 2:34 - 2:35
    en de "Codex Hammurabi:
  • 2:35 - 2:38
    zijn geschreven in varianten van het spijkerschrift.
  • 2:38 - 2:39
    Door het verspreiden van deze technologie
  • 2:39 - 2:41
    vonden deze symbolen hun weg naar Griekenland
  • 2:41 - 2:45
    en naar het meest gebruikte alfabet
    wereldwijd op dit moment.
  • 2:45 - 2:47
    Maar Soemerië was niet de enige plek op Aarde
  • 2:47 - 2:48
    waar het schrift werd uitgevonden.
  • 2:48 - 2:50
    De oude Egyptenaren ontwikkelden hun hiërogliefen
  • 2:50 - 2:54
    en het hiëratisch schrift rond dezelfde periode,
    3500 voor Christus.
  • 2:54 - 2:57
    En ook in China werd, geheel los hiervan,
  • 2:57 - 2:59
    het schrift uitgevonden rond 1500 voor Christus
  • 2:59 - 3:02
    en werd toen, via Zuidoost-Azië, verspreid.
  • 3:02 - 3:05
    Meer recent waren er de Maya's in Centraal-Amerika
  • 3:05 - 3:09
    die hun cartouches graveerden in 300 na Christus.
  • 3:09 - 3:12
    Dus, wie heeft het schrift nu uitgevonden?
  • 3:12 - 3:13
    De Soemeriërs,
  • 3:13 - 3:14
    de Egyptenaren,
  • 3:14 - 3:15
    de Chinezen
  • 3:15 - 3:17
    en de Maya's in ieder geval.
  • 3:17 - 3:18
    Uiteindelijk vinden alle schriftsystemen
  • 3:18 - 3:20
    die nu nog steeds wereldwijd gebruikt worden
  • 3:20 - 3:23
    hun oorsprong in Soemerië of China.
  • 3:23 - 3:26
    Het schrift kan ook nog in
  • 3:26 - 3:27
    andere delen van de wereld zijn uitgevonden.
  • 3:27 - 3:29
    Er zijn eeuwenoude inscripties ontdekt van
  • 3:29 - 3:32
    de Indusbeschaving en het Rapa Nui volk,
  • 3:32 - 3:34
    maar niemand heeft ze nog kunnen ontcijferen.
  • 3:34 - 3:36
    Wil jij een poging doen?
Title:
Wie heeft het schrift uitgevonden? - Matthew Winkler
Description:

Bekijk de volledige les op: http://ed.ted.com/lessons/who-invented-writing-matthew-winkler

Spreken kwam duizenden jaren voor schrijven. Al het schrift dat sindsdien is ontwikkeld, vindt zijn oorsprong in twee beschavingen: de Soemerische en de Chinese. Matthew Winkler ontleedt de evolutie van het Soemerische spijkerschrift en legt het verschil uit tussen het opschrijven van die eerste symbolen en het simpelweg tekenen wat je bedoelt.

Les door Matthew Winkler, animatie door TED-Ed.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:52

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.