[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:14.46,0:00:16.47,Default,,0000,0000,0000,,Wie heeft het schrift uitgevonden?
Dialogue: 0,0:00:16.47,0:00:18.88,Default,,0000,0000,0000,,Mensen spreken waarschijnlijk al
Dialogue: 0,0:00:18.88,0:00:20.94,Default,,0000,0000,0000,,tienduizenden jaren met elkaar,
Dialogue: 0,0:00:20.94,0:00:22.89,Default,,0000,0000,0000,,maar we schrijven onze woorden pas
Dialogue: 0,0:00:22.89,0:00:24.98,Default,,0000,0000,0000,,ongeveer 5.000 jaar op.
Dialogue: 0,0:00:24.98,0:00:26.89,Default,,0000,0000,0000,,Voor die tijd werd informatie opgeslagen
Dialogue: 0,0:00:26.89,0:00:28.78,Default,,0000,0000,0000,,met behulp van plaatjes en diagrammen
Dialogue: 0,0:00:28.78,0:00:30.31,Default,,0000,0000,0000,,op aardewerk en wanden van grotten
Dialogue: 0,0:00:30.31,0:00:32.23,Default,,0000,0000,0000,,of werd het in stof geweven.
Dialogue: 0,0:00:32.23,0:00:36.04,Default,,0000,0000,0000,,Deze artistieke beweegredenen hebben\Nons op het pad gezet naar schrift.
Dialogue: 0,0:00:36.04,0:00:38.03,Default,,0000,0000,0000,,Het schriftsysteem dat we in het Engels gebruiken,
Dialogue: 0,0:00:38.03,0:00:40.30,Default,,0000,0000,0000,,is eigenlijk begonnen met de Soemerische cultuur
Dialogue: 0,0:00:40.30,0:00:45.03,Default,,0000,0000,0000,,ergens tussen 4500 en 1750 voor Christus
Dialogue: 0,0:00:45.03,0:00:49.04,Default,,0000,0000,0000,,in Mesopotamië, wat nu Irak en Syrië is.
Dialogue: 0,0:00:49.04,0:00:51.50,Default,,0000,0000,0000,,De Soemeriërs hielden aantekeningen bij \Nvan hun zakendeals
Dialogue: 0,0:00:51.50,0:00:55.71,Default,,0000,0000,0000,,door kleine kleifiguurtjes van geiten, \Nezels en ossen te gebruiken.
Dialogue: 0,0:00:55.71,0:00:58.42,Default,,0000,0000,0000,,Toen ontdekten ze dat tweedimensionale gravures
Dialogue: 0,0:00:58.42,0:01:00.16,Default,,0000,0000,0000,,op kleitabletten nog veel makkelijker waren.
Dialogue: 0,0:01:00.16,0:01:03.62,Default,,0000,0000,0000,,Dit symbool bijvoorbeeld, betekende "bergen",
Dialogue: 0,0:01:03.62,0:01:06.00,Default,,0000,0000,0000,,deze betekende "hoofd".
Dialogue: 0,0:01:06.00,0:01:08.43,Default,,0000,0000,0000,,Als het deel rond de mond werd benadrukt
Dialogue: 0,0:01:08.43,0:01:09.100,Default,,0000,0000,0000,,dan kon dat "mond" betekenen.
Dialogue: 0,0:01:09.100,0:01:12.62,Default,,0000,0000,0000,,Mond in combinatie met water betekende "drinken"
Dialogue: 0,0:01:12.62,0:01:15.96,Default,,0000,0000,0000,,en een mond samen met brood "eten".
Dialogue: 0,0:01:15.96,0:01:17.15,Default,,0000,0000,0000,,Voeg je het symbool voor os toe,
Dialogue: 0,0:01:17.15,0:01:18.52,Default,,0000,0000,0000,,dan heb je "een os eten".
Dialogue: 0,0:01:18.52,0:01:20.84,Default,,0000,0000,0000,,Voilà - de uitvinding van het schrift.
Dialogue: 0,0:01:20.84,0:01:22.31,Default,,0000,0000,0000,,Maar sommige woorden hebben betekenissen
Dialogue: 0,0:01:22.31,0:01:24.85,Default,,0000,0000,0000,,die lastig uit te drukken zijn met symbolen.
Dialogue: 0,0:01:24.85,0:01:28.27,Default,,0000,0000,0000,,Hoe zou je een "os in de bergen" tekenen?
Dialogue: 0,0:01:28.27,0:01:30.02,Default,,0000,0000,0000,,Onthoud, als je gewoon tekent wat je bedoelt,
Dialogue: 0,0:01:30.02,0:01:32.81,Default,,0000,0000,0000,,is het kunst, geen schrift.
Dialogue: 0,0:01:32.81,0:01:34.39,Default,,0000,0000,0000,,Om te zorgen dat dit schrift is,
Dialogue: 0,0:01:34.39,0:01:37.36,Default,,0000,0000,0000,,moet het symbool een woord vertegenwoordigen.
Dialogue: 0,0:01:37.36,0:01:39.74,Default,,0000,0000,0000,,Kun je dit lezen?
Dialogue: 0,0:01:39.74,0:01:43.26,Default,,0000,0000,0000,,Het is een beroemde quote uit \N{\i1}Hamlet{\i0} van William Shakespeare.
Dialogue: 0,0:01:43.26,0:01:46.11,Default,,0000,0000,0000,,Precies, "To be or not to be".
Dialogue: 0,0:01:46.11,0:01:48.83,Default,,0000,0000,0000,,Dat is ook de manier waarop de Soemeriers\Ndit probleem hebben opgelost.
Dialogue: 0,0:01:48.83,0:01:52.28,Default,,0000,0000,0000,,Os plus water plus berg.
Dialogue: 0,0:01:52.28,0:01:54.75,Default,,0000,0000,0000,,Maar wat heeft water hiermee te maken?
Dialogue: 0,0:01:54.75,0:01:56.64,Default,,0000,0000,0000,,Nou, het Soemerische woord voor water
Dialogue: 0,0:01:56.64,0:02:00.24,Default,,0000,0000,0000,,klinkt precies zo als hun woord voor "in".
Dialogue: 0,0:02:00.24,0:02:03.32,Default,,0000,0000,0000,,dus "os in bergen".
Dialogue: 0,0:02:03.32,0:02:06.50,Default,,0000,0000,0000,,Linguïsten noemen dit de rebus.
Dialogue: 0,0:02:06.50,0:02:07.70,Default,,0000,0000,0000,,De Soemeriërs wisten al hoe ze
Dialogue: 0,0:02:07.70,0:02:10.09,Default,,0000,0000,0000,,betekenis via geschreven symbolen\Nkonden uitdrukken
Dialogue: 0,0:02:10.09,0:02:11.92,Default,,0000,0000,0000,,en door ook de klanken te beschrijven,
Dialogue: 0,0:02:11.92,0:02:14.54,Default,,0000,0000,0000,,hebben de Soemeriërs \Nhun geschreven woordenschat uitgebreid.
Dialogue: 0,0:02:14.54,0:02:16.50,Default,,0000,0000,0000,,Langzaam maar zeker werden\Nde symbolen voor geluid
Dialogue: 0,0:02:16.50,0:02:18.05,Default,,0000,0000,0000,,steeds vaker gebruikt
Dialogue: 0,0:02:18.05,0:02:20.22,Default,,0000,0000,0000,,en werden de symbolen met\Nbetekenis steeds minder gebruikt.
Dialogue: 0,0:02:20.22,0:02:22.18,Default,,0000,0000,0000,,Het schrift werd gestroomlijnd
Dialogue: 0,0:02:22.18,0:02:24.05,Default,,0000,0000,0000,,tot een fonetisch alfabet
Dialogue: 0,0:02:24.05,0:02:26.14,Default,,0000,0000,0000,,dat wij kennen als het spijkerschrift.
Dialogue: 0,0:02:26.14,0:02:28.60,Default,,0000,0000,0000,,Veel culturen, zoals de Acadiërs en de Syriërs,
Dialogue: 0,0:02:28.60,0:02:30.52,Default,,0000,0000,0000,,hebben deze Soemerische uitvinding aangepast
Dialogue: 0,0:02:30.52,0:02:32.74,Default,,0000,0000,0000,,om hun eigen schriftsystemen te creëren.
Dialogue: 0,0:02:32.74,0:02:33.85,Default,,0000,0000,0000,,Het "Gilgamesj-epos"
Dialogue: 0,0:02:33.85,0:02:35.13,Default,,0000,0000,0000,,en de "Codex Hammurabi:
Dialogue: 0,0:02:35.13,0:02:37.75,Default,,0000,0000,0000,,zijn geschreven in varianten van het spijkerschrift.
Dialogue: 0,0:02:37.75,0:02:39.13,Default,,0000,0000,0000,,Door het verspreiden van deze technologie
Dialogue: 0,0:02:39.13,0:02:41.24,Default,,0000,0000,0000,,vonden deze symbolen hun weg naar Griekenland
Dialogue: 0,0:02:41.24,0:02:44.85,Default,,0000,0000,0000,,en naar het meest gebruikte alfabet\Nwereldwijd op dit moment.
Dialogue: 0,0:02:44.85,0:02:46.74,Default,,0000,0000,0000,,Maar Soemerië was niet de enige plek op Aarde
Dialogue: 0,0:02:46.74,0:02:48.32,Default,,0000,0000,0000,,waar het schrift werd uitgevonden.
Dialogue: 0,0:02:48.32,0:02:49.91,Default,,0000,0000,0000,,De oude Egyptenaren ontwikkelden hun hiërogliefen
Dialogue: 0,0:02:49.91,0:02:54.05,Default,,0000,0000,0000,,en het hiëratisch schrift rond dezelfde periode, \N3500 voor Christus.
Dialogue: 0,0:02:54.05,0:02:56.73,Default,,0000,0000,0000,,En ook in China werd, geheel los hiervan,
Dialogue: 0,0:02:56.73,0:02:58.55,Default,,0000,0000,0000,,het schrift uitgevonden rond 1500 voor Christus
Dialogue: 0,0:02:58.55,0:03:01.50,Default,,0000,0000,0000,,en werd toen, via Zuidoost-Azië, verspreid.
Dialogue: 0,0:03:01.50,0:03:04.97,Default,,0000,0000,0000,,Meer recent waren er de Maya's in Centraal-Amerika
Dialogue: 0,0:03:04.97,0:03:09.32,Default,,0000,0000,0000,,die hun cartouches graveerden in 300 na Christus.
Dialogue: 0,0:03:09.32,0:03:12.33,Default,,0000,0000,0000,,Dus, wie heeft het schrift nu uitgevonden?
Dialogue: 0,0:03:12.33,0:03:13.37,Default,,0000,0000,0000,,De Soemeriërs,
Dialogue: 0,0:03:13.37,0:03:14.11,Default,,0000,0000,0000,,de Egyptenaren,
Dialogue: 0,0:03:14.11,0:03:14.74,Default,,0000,0000,0000,,de Chinezen
Dialogue: 0,0:03:14.74,0:03:16.67,Default,,0000,0000,0000,,en de Maya's in ieder geval.
Dialogue: 0,0:03:16.67,0:03:18.11,Default,,0000,0000,0000,,Uiteindelijk vinden alle schriftsystemen
Dialogue: 0,0:03:18.11,0:03:20.20,Default,,0000,0000,0000,,die nu nog steeds wereldwijd gebruikt worden
Dialogue: 0,0:03:20.20,0:03:23.46,Default,,0000,0000,0000,,hun oorsprong in Soemerië of China.
Dialogue: 0,0:03:23.46,0:03:25.52,Default,,0000,0000,0000,,Het schrift kan ook nog in
Dialogue: 0,0:03:25.52,0:03:27.26,Default,,0000,0000,0000,,andere delen van de wereld zijn uitgevonden.
Dialogue: 0,0:03:27.26,0:03:29.40,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn eeuwenoude inscripties ontdekt van
Dialogue: 0,0:03:29.40,0:03:31.95,Default,,0000,0000,0000,,de Indusbeschaving en het Rapa Nui volk,
Dialogue: 0,0:03:31.95,0:03:33.90,Default,,0000,0000,0000,,maar niemand heeft ze nog kunnen ontcijferen.
Dialogue: 0,0:03:33.90,0:03:35.70,Default,,0000,0000,0000,,Wil jij een poging doen?