< Return to Video

Jak jest definicja komedii? Banan. - Addison Anderson

  • 0:11 - 0:13
    Jak brzmi definicja komedii?
  • 0:13 - 0:15
    Wybitni myśliciele: Platon, Arystoteles,
  • 0:15 - 0:17
    Hobbes, Freud i inni,
  • 0:17 - 0:18
    którzy bez powodzenia
  • 0:18 - 0:20
    starali się wytłumaczyć żart,
  • 0:20 - 0:21
    wszyscy oni bezowocnie próbowali
  • 0:21 - 0:23
    zdefiniować komedię.
  • 0:23 - 0:25
    Wam udało się znaleźć klip,
    który wszystko wyjaśni.
  • 0:25 - 0:27
    Definiując ją należy zapytać,
  • 0:27 - 0:29
    dlaczego wymyka się definicji?
  • 0:29 - 0:30
    Odpowiedź jest prosta.
  • 0:30 - 0:32
    Komedia to przeciwstawianie się definicji.
  • 0:32 - 0:35
    Bo definicjom czasem trzeba się postawić.
  • 0:35 - 0:37
    Po co nam definicja?
  • 0:37 - 0:39
    Definiując jakąś rzecz, używamy języka,
  • 0:39 - 0:41
    by określić wokół niej granice,
  • 0:41 - 0:43
    które dostrzegliśmy w chaosie
    codziennych doświadczeń.
  • 0:43 - 0:45
    Określamy jej formę
  • 0:45 - 0:47
    i wpasowujemy ją w system
    istniejących już znaczeń.
  • 0:47 - 0:49
    Z chaosu wyłania się kosmos.
  • 0:49 - 0:50
    Przedstawiamy wszechświat w języku,
  • 0:50 - 0:53
    w którym możemy go wytłumaczyć
    za pomocą wiedzy.
  • 0:53 - 0:54
    I mówiąc szczerze,
  • 0:54 - 0:56
    wszechświat potrzebuje
    logicznego porządku,
  • 0:56 - 0:58
    inaczej byłby chaosem.
  • 0:58 - 0:59
    Chaos jest trudny,
  • 0:59 - 1:02
    dlatego tworzymy z niego coś,
    co nazywamy rzeczywistością.
  • 1:02 - 1:04
    Zastanówmy się nad logiką i logosem,
  • 1:04 - 1:07
    czyli tym, co łączy słowa i prawdę.
  • 1:07 - 1:09
    A teraz pomyślmy o tym, co zabawne,
  • 1:09 - 1:11
    bo dla niektórych to oczywiste,
  • 1:11 - 1:12
    że prawda jest zabawna.
  • 1:12 - 1:14
    Zabawna, bo prawdziwa.
  • 1:14 - 1:15
    Ale to naiwne.
  • 1:15 - 1:17
    Kłamstwa też są zabawne.
  • 1:17 - 1:18
    Fikcyjne żarty mogą być zabawne.
  • 1:18 - 1:21
    Często śmieszy nas bezsensowna paplanina.
  • 1:21 - 1:23
    Na przykład słowo FLORP.
  • 1:23 - 1:24
    Boki zrywać!
  • 1:24 - 1:26
    Istnieją też prawdy, które nie są zabawne.
  • 1:26 - 1:28
    Dwa plus dwa równa się cztery,
  • 1:28 - 1:30
    ale nic w tym śmiesznego.
  • 1:30 - 1:32
    Opowiadając prawdziwą anegdotę,
  • 1:32 - 1:34
    spotykasz się z poważną reakcją.
  • 1:34 - 1:37
    Czemu zatem zarówno prawda
    jak i kłamstwo mogą być śmieszne?
  • 1:37 - 1:40
    Jak mają się te zabawne
    prawdy i kłamstewka
  • 1:40 - 1:42
    do prawdy przez duże "P"?
  • 1:42 - 1:45
    Jak mają się do rzeczywistości,
    faktów i definicji?
  • 1:45 - 1:47
    Co sprawia, że niektóre z nich są zabawne?
  • 1:47 - 1:49
    Pomoże nam pewien francuski myśliciel,
  • 1:49 - 1:50
    który nie zdefiniował komedii,
  • 1:50 - 1:53
    bo zwyczajnie nie chciał.
  • 1:53 - 1:55
    Henri Bergson, bo o nim mowa,
  • 1:55 - 1:57
    napisał w swoim eseju o śmiechu,
  • 1:57 - 1:59
    że nie będzie definiował komedii,
  • 1:59 - 2:01
    bo jest ona żywa i dynamiczna.
  • 2:01 - 2:03
    Bergson sądził, że śmiech
    pełni społeczną funkcję,
  • 2:03 - 2:06
    której zadaniem jest zniszczenie ram
  • 2:06 - 2:08
    w jakich tkwią nasze zachowania i myśli.
  • 2:08 - 2:09
    Powtarzając te same czynności,
  • 2:09 - 2:12
    kreując błędne wyobrażenie
    o sobie i świecie,
  • 2:12 - 2:14
    nie odnajdując się w rzeczywistości,
  • 2:14 - 2:17
    zauważając na ziemi skórkę od banana,
  • 2:17 - 2:18
    działamy automatycznie.
  • 2:18 - 2:21
    Nie dostrzegamy ram,
    w których tkwi nasz umysł,
  • 2:21 - 2:22
    co może być niebezpieczne,
  • 2:22 - 2:23
    ale jednocześnie śmieszne,
  • 2:23 - 2:26
    a spostrzeżenie komizmu sytuacji
    pomaga to naprawić.
  • 2:26 - 2:28
    Komedia to siła sprawcza, energia życiowa,
  • 2:28 - 2:30
    Bergsonowska "elan vital",
  • 2:30 - 2:31
    która pomaga w adaptacji.
  • 2:31 - 2:32
    Bergson rozwija tę ideę,
  • 2:32 - 2:34
    doszukując się komizmu
    w rozmaitych sytuacjach.
  • 2:34 - 2:36
    Zatrzymajmy się przy tym.
  • 2:36 - 2:39
    U podstawy znaczenia komedii
    leży sprzeczność
  • 2:39 - 2:41
    między żywotnością i elastycznością
    natury ludzkiej,
  • 2:41 - 2:44
    a zdehumanizowaną automatyką.
  • 2:44 - 2:47
    Ustalony system pojęć,
    który ma definiować rzeczywistość
  • 2:47 - 2:49
    można uznać za przejaw automatyzmu,
  • 2:49 - 2:52
    któremu komedia chce się przeciwstawić.
  • 2:52 - 2:53
    Wróćmy do Arystotelesa.
  • 2:53 - 2:56
    Nie do "Poetyki", gdzie mówi on o komedii,
  • 2:56 - 2:58
    a do "Metafizyki".
  • 2:58 - 3:00
    gdzie zawarł zasadę sprzeczności,
  • 3:00 - 3:02
    podstawową zasadę logiki.
  • 3:02 - 3:05
    Przeczące sobie zdania
    nie mogą być jednocześnie prawdziwe.
  • 3:05 - 3:07
    Jeśli A to jedno z naszych zdań,
  • 3:07 - 3:08
    to nie może być tak,
  • 3:08 - 3:11
    ze A i zaprzeczenia A są prawdziwe.
  • 3:11 - 3:13
    Tutaj pojawia się komedia,
  • 3:13 - 3:15
    żywi się brakiem logiki
  • 3:15 - 3:18
    w sprzecznościach i ich pochodnych.
  • 3:18 - 3:20
    Wybuchamy śmiechem,
    gdy ład, w którym żyjemy,
  • 3:20 - 3:22
    ujawnia pęknięcia i rysy,
  • 3:22 - 3:24
    na przykład, gdy nasze czyny
  • 3:24 - 3:26
    przeczą głęboko skrywanym prawdom
  • 3:26 - 3:28
    lub gdy nasze najgłębsze myśli
  • 3:28 - 3:30
    i prywatne spostrzeżenia
  • 3:30 - 3:33
    zostają wyciągnięte na światło dzienne
    przez dobrego stand-upera.
  • 3:33 - 3:35
    No i kot grający na pianinie,
  • 3:35 - 3:38
    bo gdy koty robią to, co ludzie,
  • 3:38 - 3:40
    to obnaża jakąś rysę w rzeczywistości.
  • 3:40 - 3:41
    Nie śmiejemy się tylko z prawd,
  • 3:41 - 3:44
    śmiejemy się przy odkrywaniu wad,
  • 3:44 - 3:46
    niedorzeczności,
  • 3:46 - 3:47
    powtórzeń,
  • 3:47 - 3:48
    i oczywistych sprzeczności
  • 3:48 - 3:51
    w naszym rzekomo uporządkowanym systemie,
  • 3:51 - 3:53
    których używamy do definiowania
    świata i siebie samych.
  • 3:53 - 3:56
    Gdy przeceniamy własne rozumowanie,
  • 3:56 - 3:57
    kiedy uważamy coś za prawdziwe
  • 3:57 - 4:00
    tylko, dlatego, że pochodzi z logosu,
    więc jest niezmienne,
  • 4:00 - 4:03
    wtedy stajemy się obiektem żartów
  • 4:03 - 4:05
    tego szalonego dowcipnisia, chaosu.
  • 4:05 - 4:08
    Komedia jest ekspresją
    niszczycielskiej i twórczej śmieszności,
  • 4:08 - 4:10
    ale nie da się jej zdefiniować,
  • 4:10 - 4:13
    bo oddziałuje na nasza logikę
  • 4:13 - 4:14
    z zewnątrz,
  • 4:14 - 4:16
    spoza granic logiki.
  • 4:16 - 4:18
    Nie ma definitywnej definicji,
  • 4:18 - 4:21
    nigdy nie uda nam się jej ukształtować.
  • 4:21 - 4:22
    Ponieważ nie ma sztywnej definicji,
  • 4:22 - 4:25
    wszystko może okazać się komiczne.
  • 4:25 - 4:27
    Każda definicja rzeczywistości,
  • 4:27 - 4:30
    zwłaszcza ta z pretensjami do uogólnień,
  • 4:30 - 4:31
    logiki,
  • 4:31 - 4:31
    kosmiczności,
  • 4:31 - 4:33
    prawdy przez duże "P",
  • 4:33 - 4:35
    okazuje się śmieszna.
Title:
Jak jest definicja komedii? Banan. - Addison Anderson
Description:

Zobacz pełną lekcję: http://ed.ted.com/lessons/what-s-the-definition-of-comedy-banana-addison-anderson

Skąd bierze się śmiech? To, że nie potrafimy zdefiniować komedii stanowi jego sens. Komedia to wymykanie się definicjom. Na podstawie stwierdzenia Henriego Bergsona i Arystotelesa, Addison Anderson mówi, że definicja to wyznaczanie granic, a przełamywanie ich jest komedią.

Lekcja Addison Anderson, animacja: Anton Bogaty.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:51
  • Odsyłam, żebyś wprowadził polskie znaki. Nie można tego pomijać w tłumaczeniu. ========================================================================== comedy --> komedia.
    ========================================================================== sprawdź przecinki, zwłaszcza te podstawowe przed "że" czy "który".
    ========================================================================= Dobrze zaznajom się z ​http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles
    ​​http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines

Polish subtitles

Revisions