0:00:10.755,0:00:12.560
Jak brzmi definicja komedii?

0:00:12.560,0:00:15.108
Wybitni myśliciele: Platon, Arystoteles,

0:00:15.108,0:00:16.875
Hobbes, Freud i inni,

0:00:16.875,0:00:18.446
którzy bez powodzenia

0:00:18.446,0:00:19.827
starali się wytłumaczyć żart,

0:00:19.827,0:00:21.382
wszyscy oni bezowocnie próbowali

0:00:21.382,0:00:22.501
zdefiniować komedię.

0:00:22.501,0:00:24.987
Wam udało się znaleźć klip,[br]który wszystko wyjaśni.

0:00:24.987,0:00:26.516
Definiując ją należy zapytać,

0:00:26.516,0:00:29.337
dlaczego wymyka się definicji?

0:00:29.337,0:00:30.383
Odpowiedź jest prosta.

0:00:30.383,0:00:32.422
Komedia to przeciwstawianie się definicji.

0:00:32.422,0:00:35.290
Bo definicjom czasem trzeba się postawić.

0:00:35.290,0:00:36.913
Po co nam definicja?

0:00:36.913,0:00:38.841
Definiując jakąś rzecz, używamy języka,

0:00:38.841,0:00:40.513
by określić wokół niej granice,

0:00:40.513,0:00:43.373
które dostrzegliśmy w chaosie[br]codziennych doświadczeń.

0:00:43.373,0:00:44.526
Określamy jej formę

0:00:44.526,0:00:46.906
i wpasowujemy ją w system[br]istniejących już znaczeń.

0:00:46.906,0:00:48.666
Z chaosu wyłania się kosmos.

0:00:48.666,0:00:50.460
Przedstawiamy wszechświat w języku,

0:00:50.460,0:00:53.146
w którym możemy go wytłumaczyć[br]za pomocą wiedzy.

0:00:53.146,0:00:54.111
I mówiąc szczerze,

0:00:54.111,0:00:56.232
wszechświat potrzebuje[br]logicznego porządku,

0:00:56.232,0:00:58.006
inaczej byłby chaosem.

0:00:58.006,0:00:58.871
Chaos jest trudny,

0:00:58.871,0:01:01.834
dlatego tworzymy z niego coś,[br]co nazywamy rzeczywistością.

0:01:01.834,0:01:04.420
Zastanówmy się nad logiką i logosem,

0:01:04.420,0:01:06.919
czyli tym, co łączy słowa i prawdę.

0:01:06.919,0:01:09.209
A teraz pomyślmy o tym, co zabawne,

0:01:09.209,0:01:11.103
bo dla niektórych to oczywiste,

0:01:11.103,0:01:12.253
że prawda jest zabawna.

0:01:12.253,0:01:13.994
Zabawna, bo prawdziwa.

0:01:13.994,0:01:15.330
Ale to naiwne.

0:01:15.330,0:01:16.501
Kłamstwa też są zabawne.

0:01:16.501,0:01:18.100
Fikcyjne żarty mogą być zabawne.

0:01:18.100,0:01:21.056
Często śmieszy nas bezsensowna paplanina.

0:01:21.056,0:01:22.665
Na przykład słowo FLORP.

0:01:22.665,0:01:23.810
Boki zrywać!

0:01:23.810,0:01:26.009
Istnieją też prawdy, które nie są zabawne.

0:01:26.009,0:01:27.852
Dwa plus dwa równa się cztery,

0:01:27.852,0:01:30.487
ale nic w tym śmiesznego.

0:01:30.487,0:01:32.040
Opowiadając prawdziwą anegdotę,

0:01:32.040,0:01:33.747
spotykasz się z poważną reakcją.

0:01:33.747,0:01:37.487
Czemu zatem zarówno prawda[br]jak i kłamstwo mogą być śmieszne?

0:01:37.487,0:01:39.746
Jak mają się te zabawne[br]prawdy i kłamstewka

0:01:39.746,0:01:42.063
do prawdy przez duże "P"?

0:01:42.063,0:01:44.661
Jak mają się do rzeczywistości,[br]faktów i definicji?

0:01:44.661,0:01:46.677
Co sprawia, że niektóre z nich są zabawne?

0:01:46.677,0:01:48.585
Pomoże nam pewien francuski myśliciel,

0:01:48.585,0:01:50.301
który nie zdefiniował komedii,

0:01:50.301,0:01:52.786
bo zwyczajnie nie chciał.

0:01:52.786,0:01:55.077
Henri Bergson, bo o nim mowa,

0:01:55.077,0:01:56.696
napisał w swoim eseju o śmiechu,

0:01:56.696,0:01:59.254
że nie będzie definiował komedii,

0:01:59.254,0:02:00.694
bo jest ona żywa i dynamiczna.

0:02:00.694,0:02:03.031
Bergson sądził, że śmiech[br]pełni społeczną funkcję,

0:02:03.031,0:02:05.601
której zadaniem jest zniszczenie ram

0:02:05.601,0:02:07.609
w jakich tkwią nasze zachowania i myśli.

0:02:07.609,0:02:09.443
Powtarzając te same czynności,

0:02:09.443,0:02:12.312
kreując błędne wyobrażenie[br]o sobie i świecie,

0:02:12.312,0:02:14.153
nie odnajdując się w rzeczywistości,

0:02:14.153,0:02:17.074
zauważając na ziemi skórkę od banana,

0:02:17.074,0:02:18.448
działamy automatycznie.

0:02:18.448,0:02:20.655
Nie dostrzegamy ram,[br]w których tkwi nasz umysł,

0:02:20.655,0:02:21.895
co może być niebezpieczne,

0:02:21.895,0:02:23.138
ale jednocześnie śmieszne,

0:02:23.138,0:02:25.569
a spostrzeżenie komizmu sytuacji[br]pomaga to naprawić.

0:02:25.569,0:02:27.707
Komedia to siła sprawcza, energia życiowa,

0:02:27.707,0:02:29.520
Bergsonowska "elan vital",

0:02:29.520,0:02:30.714
która pomaga w adaptacji.

0:02:30.714,0:02:32.222
Bergson rozwija tę ideę,

0:02:32.222,0:02:34.465
doszukując się komizmu[br]w rozmaitych sytuacjach.

0:02:34.465,0:02:35.849
Zatrzymajmy się przy tym.

0:02:35.849,0:02:38.929
U podstawy znaczenia komedii[br]leży sprzeczność

0:02:38.929,0:02:41.359
między żywotnością i elastycznością[br]natury ludzkiej,

0:02:41.359,0:02:44.100
a zdehumanizowaną automatyką.

0:02:44.100,0:02:46.730
Ustalony system pojęć,[br]który ma definiować rzeczywistość

0:02:46.730,0:02:49.344
można uznać za przejaw automatyzmu,

0:02:49.344,0:02:51.532
któremu komedia chce się przeciwstawić.

0:02:51.532,0:02:53.433
Wróćmy do Arystotelesa.

0:02:53.433,0:02:56.264
Nie do "Poetyki", gdzie mówi on o komedii,

0:02:56.264,0:02:57.739
a do "Metafizyki".

0:02:57.739,0:03:00.207
gdzie zawarł zasadę sprzeczności,

0:03:00.207,0:03:01.950
podstawową zasadę logiki.

0:03:01.950,0:03:04.914
Przeczące sobie zdania[br]nie mogą być jednocześnie prawdziwe.

0:03:04.914,0:03:06.958
Jeśli A to jedno z naszych zdań,

0:03:06.958,0:03:07.949
to nie może być tak,

0:03:07.949,0:03:10.992
ze A i zaprzeczenia A są prawdziwe.

0:03:10.992,0:03:13.096
Tutaj pojawia się komedia,

0:03:13.096,0:03:14.758
żywi się brakiem logiki

0:03:14.758,0:03:17.713
w sprzecznościach i ich pochodnych.

0:03:17.713,0:03:20.227
Wybuchamy śmiechem,[br]gdy ład, w którym żyjemy,

0:03:20.227,0:03:22.313
ujawnia pęknięcia i rysy,

0:03:22.313,0:03:23.984
na przykład, gdy nasze czyny

0:03:23.984,0:03:26.099
przeczą głęboko skrywanym prawdom

0:03:26.099,0:03:28.395
lub gdy nasze najgłębsze myśli

0:03:28.395,0:03:30.261
i prywatne spostrzeżenia

0:03:30.261,0:03:33.358
zostają wyciągnięte na światło dzienne[br]przez dobrego stand-upera.

0:03:33.358,0:03:34.804
No i kot grający na pianinie,

0:03:34.804,0:03:37.652
bo gdy koty robią to, co ludzie,

0:03:37.652,0:03:39.695
to obnaża jakąś rysę w rzeczywistości.

0:03:39.695,0:03:41.365
Nie śmiejemy się tylko z prawd,

0:03:41.365,0:03:44.210
śmiejemy się przy odkrywaniu wad,

0:03:44.210,0:03:45.998
niedorzeczności,

0:03:45.998,0:03:46.930
powtórzeń,

0:03:46.930,0:03:48.316
i oczywistych sprzeczności

0:03:48.316,0:03:50.834
w naszym rzekomo uporządkowanym systemie,

0:03:50.834,0:03:53.419
których używamy do definiowania[br]świata i siebie samych.

0:03:53.419,0:03:55.630
Gdy przeceniamy własne rozumowanie,

0:03:55.630,0:03:57.247
kiedy uważamy coś za prawdziwe

0:03:57.247,0:04:00.102
tylko, dlatego, że pochodzi z logosu,[br]więc jest niezmienne,

0:04:00.102,0:04:02.556
wtedy stajemy się obiektem żartów

0:04:02.556,0:04:04.763
tego szalonego dowcipnisia, chaosu.

0:04:04.763,0:04:08.395
Komedia jest ekspresją[br]niszczycielskiej i twórczej śmieszności,

0:04:08.395,0:04:09.979
ale nie da się jej zdefiniować,

0:04:09.979,0:04:12.558
bo oddziałuje na nasza logikę

0:04:12.558,0:04:13.800
z zewnątrz,

0:04:13.800,0:04:15.827
spoza granic logiki.

0:04:15.827,0:04:18.358
Nie ma definitywnej definicji,

0:04:18.358,0:04:20.695
nigdy nie uda nam się jej ukształtować.

0:04:20.695,0:04:22.489
Ponieważ nie ma sztywnej definicji,

0:04:22.489,0:04:25.362
wszystko może okazać się komiczne.

0:04:25.362,0:04:27.330
Każda definicja rzeczywistości,

0:04:27.330,0:04:29.780
zwłaszcza ta z pretensjami do uogólnień,

0:04:29.780,0:04:30.559
logiki,

0:04:30.559,0:04:31.259
kosmiczności,

0:04:31.259,0:04:32.507
prawdy przez duże "P",

0:04:32.507,0:04:34.794
okazuje się śmieszna.