Những phong cảnh ngon miệng

Người ta nên làm gì với mảnh đất bị bỏ hoang? Tất nhiên là trồng cây ăn trái rồi. Tại TEDSalon, Pam Warhurst đã kể lại một cách hài hước, sinh động về cách mà cô và đội tình nguyện đang ngày càng lớn mạnh của mình chung tay biến những mảnh đất bị bỏ hoang thành khu vườn cho cộng đồng và tạo ra sự thay đổi trong câu chuyện về thực phẩm ở nơi cô sống.

Mong muốn sống cuộc đời
khác biệt có thể bắt đầu

tại những nơi không tưởng nhất.

Tôi đến từ Todmorden.

Một phố chợ phía bắc nước Anh,

ở giữa Leeds và Manchester,
có 15.000 người,

một phố chợ khá bình thường.

Nó từng trông như thế này,

và hiện tại đã trở nên như thế này,

với cây ăn trái, rau củ và thảo mộc
đang đâm chồi nảy lộc khắp nơi.

Chúng tôi gọi đây là
làm vườn kiểu tuyên truyền. (Cười)

Trong góc nhà ga,
bãi đậu xe hơi,

trước trung tâm y tế,
khu vườn trước nhà dân,

và thậm chí là trước đồn cảnh sát. (Cười)

Chúng tôi có những cây trồng mọc ven kênh,

và đâm chồi nảy lộc ở các nghĩa trang.

Đất ở đó vô cùng màu mỡ. (Cười)

Chúng tôi còn nghĩ ra
một hình thức du lịch mới,

gọi nó là du lịch sinh thái rau xanh,
và dù bạn có tin hay không,

mọi người khắp nơi thế giới đến xem
những luống rau của chúng tôi.

ngay cả khi chúng còn chưa lớn. (Cười)

Họ sẽ tám chuyện ở đó. (Cười)

Bạn biết đấy, chúng tôi không
làm việc này để giết thời gian. (Cười)

Chúng tôi đang làm điều này
vì muốn tạo ra một cuộc cách mạng.

Chúng tôi tự hỏi:

Liệu có ngôn ngữ chung nào
có thể vượt qua rào cản lứa tuổi,

thu nhập và văn hóa, để giúp chúng ta

tìm ra một cách sống mới,

nhìn những thứ quanh ta khác đi,

thay đổi nhận thức về
những nguồn tài nguyên,

và thay đổi cách mà ta tương tác?

Liệu ta có thể tìm ra thứ ngôn ngữ đó?

Và liệu sau đó, chúng ta có thể
nhân rộng chúng được không?

Và câu trả lời là có,

ngôn ngữ đó chính là thức ăn.

Ba năm rưỡi trước, chúng tôi

đã cùng ngồi quanh bàn ăn,

và nghĩ ra tất cả những thứ này. (Cười)

(Vỗ tay)

Ở cuộc họp, một chiến lược
rất đơn giản đã được đưa ra.

Chúng tôi không hề thăm dò
hay viết báo cáo.

Có quá đủ những thứ đó rồi. (Cười)

Trong cuộc họp ở Todmorden,
chúng tôi đã phát biểu rằng:

Nào, hãy hình dung thị trấn của chúng ta

được tập trung trong ba chiếc đĩa:

chiếc đĩa cộng đồng,
cách ta sống hằng ngày;

chiếc đĩa giáo dục,
điều ta dạy trẻ con ở trường,

và những kĩ năng mới
ta chia sẻ với nhau;

và chiếc đĩa kinh doanh,
cách ta sử dụng tiền của mình

ở lĩnh vực kinh doanh ta theo đuổi.

Bây giờ, hãy hình dung
những chiếc đĩa này tương tác

với hành động của cộng đồng
xung quanh thức ăn.

Nếu ta quay một trong
các đĩa cộng đồng đó,

thì sẽ rất tuyệt vời,
điều đó truyền cho ta sức mạnh,

nhưng nếu ta có thể
xoay chiếc đĩa cộng đồng

bằng đĩa giáo dục,
xoay đĩa giáo dục bằng đĩa kinh doanh,

và ta sẽ có rất nhiều thứ
đáng để xem sau đó.

Chúng ta khiến mình trở nên kiên cường.

Chúng ta từng bước tái tạo lại cộng đồng,

chúng tôi làm nó mà không cần
thứ tài liệu chiến lược quái quỷ nào.

(Vỗ tay)

Còn một điều nữa.

Chúng tôi không xin phép ai
để làm việc này cả,

chúng tôi cứ làm thôi. (Cười)

Chắc chắn chúng tôi không làm việc này

để kinh doanh hay kiếm tiền,

và hơn hết, chúng tôi không hề bị lung lay

bởi những luận điệu rối rắm, cho rằng,

"Những hành động nhỏ này là vô nghĩa
khi đối diện với những vấn đề tương lai."

Vì tôi thấy được sức mạnh
của những hành động nhỏ,

và nó thật sự tuyệt vời.

Tôi sẽ quay lại chủ đề
về cuộc họp đó. (Cười)

Chúng tôi đưa ra đề xuất đó ở buổi họp,

chỉ hai giây sau,
cả căn phòng như nổ tung.

Tôi chưa bao giờ trải qua
điều tương tự như thế trong đời mình.

Phản ứng đều giống như thế
ở mỗi căn phòng, thị trấn,

nơi chúng tôi kể câu chuyện ấy.

Mọi người đều sẵn sàng đáp lại
những câu chuyện về thực phẩm.

Họ muốn đóng góp vào
những hành động thiết thực,

và tận trong xương tủy,
họ biết đây chính là lúc

họ nhận lấy trách nhiệm về phía mình,

và đối xử tốt hơn với người khác

cũng như với môi trường.

Ba năm rưỡi kể từ cuộc họp ấy,

đề xuất đó đã phát triển nhanh chóng,

Ý tưởng ban đầu rất đơn giản,
chỉ về việc trao đổi hạt giống,

rồi chúng tôi chọn mảnh đất
bên vệ đường chính,

chỗ vốn dĩ là nơi đi tè của chó,

và chúng tôi biến nó thành
một vườn rau xinh xắn.

Chúng tôi tận dụng góc bãi xe của nhà ga,

biến chúng thành vườn rau xanh chung

để tất cả mọi người
đều được trồng và thu hoạch.

Tôi đến các bệnh viện,

Sau đó, một trung tâm y tế
sáu triệu bảng Anh ở Todmorden,

vì nhiều lý do tôi không thể hiểu nổi,

trung tâm đó bị những cây xương rồng
bao quanh hoàn toàn. (Cười)

Chúng tôi đến hỏi bác sĩ,
"Chúng tôi nhổ chúng được không?"

Họ nói, "Được, nếu cô có giấy phép

viết bằng tiếng Latin,
sao thành ba bản."

Chúng tôi làm y như vậy. (Cười).
Giờ đây, những cây ăn quả,

những cây gia vị, rau xanh,

chúng được trồng
quanh phòng phẫu thuật đó.

Và còn nhiều ví dụ khác nữa,

chẳng hạn như cây ngô
ở phía trước đồn cảnh sát,

hoặc cây ăn quả trồng ở nhà dưỡng lão,

họ sẽ thu hoạch và chăm sóc chúng.

Không chỉ riêng về trồng trọt,

chúng chỉ là một phần của câu chuyện.

Điều đó còn giúp phát huy khả năng
sáng tạo của các cư dân,

trong việc thiết kế
những cảnh quan tuyệt vời,

và giải thích về loại cây họ trồng,

bởi vì có rất nhiều người

không nhận biết được tên rau quả,
trừ khi chúng được bọc túi,

có hướng dẫn sử dụng
bên trên. (Cười)

Chúng tôi nhờ vài người
thiết kế những thứ này,

"Nó thế này, thì đừng hái,
nếu nó thế này,

cứ hái tự nhiên."

Điều này nhằm vào việc
sẻ chia và trao đi lòng tốt.

Đối với những ai không biết thiết kế,

họ có thể nấu ăn,

chúng tôi thu hoạch chúng theo mùa
rồi mang chúng ra đường,

quán rượu, hoặc nhà thờ,

hay bất cứ nơi nào có người ở.

Chúng tôi tiến đến người ta và nói,

"Chúng ta là một phần
của mảnh ghép thực phẩm,

chúng ta là một phần giải pháp."

Và vi chúng tôi biết
có khách tham quan vườn,

chúng tôi quý họ,
và họ rất tuyệt vời,

chúng tôi tìm cách mang đến
cho họ trải nghiệm tốt hơn.

Dĩ nhiên không cần
xin phép, chúng tôi tạo ra

"Con Đường Xanh" vô cùng độc đáo.

Đây là con đường dẫn qua các khu vườn,

các vườn cây dọc kênh, các khu vực
sinh sống và làm tổ của ong,

chúng giúp cây thụ phấn.
Nó là con đường chúng tôi thiết kế để

dẫn mọi người đi khắp thị trấn,

qua các quán cà phê, cửa hàng nhỏ,
hay băng qua khu chợ,

chứ không chỉ đi lại quanh siêu thị.

Chúng tôi hi vọng, khi thay đổi

cách mọi người nghĩ về thị trấn,
tôi cũng thay đổi hành vi của họ.

Và đến chiếc đĩa thứ hai, đĩa giáo dục.

Hợp tác với trường trung học.

Thành lập công ty.
Thiết kế và xây dựng

hệ thống thuỷ canh
trên mảnh đất trống

phía sau trường học, như cách ta làm,

và giờ chúng tôi sắp nuôi cá, trồng rau

trong vườn cây ăn trái có ong,

và bọn trẻ đang giúp
chúng tôi làm việc đó,

chúng tham gia nhiệt tình,
cũng vì cộng đồng ở đây

rất thích hợp tác với trường học.

Bây giờ, làm nông được dạy ở trường,

điều đó khiến chúng tôi tự hỏi

làm cách nào để khiến bọn trẻ
chưa hề có bằng cấp,

thật sự hứng thú với việc nuôi trồng,

và có được nhiều trải nghiệm hơn?

Chúng tôi tặng quyên tặng một mảnh đất

từ Viện khuyến nông.

Nó bị ngập nước,
nhưng điều kỳ diệu đã xảy ra,

nhờ vào tình nguyện viên,
chúng tôi đã biến nó

thành một trung tâm đào tạo làm vườn,

đó là những khu nhà kính có luống trồng,

và mọi thứ bạn cần là chịu lấm lem bùn đất

và nghĩ rằng, mình sẽ
có việc làm nhờ điều đó.

Vài trí thức ở địa phương đã đề nghị,

"Chúng tôi sẽ giúp tổ chức

một khóa học canh tác thương mại,

Chưa hề có khóa học như vậy."

Chúng tôi đang thiết kế nó
và sẽ tung ra cuối năm nay,

tất cả đều là thử nghiệm,
và hoàn toàn tự nguyện.

Và giờ là đĩa thứ ba,

vì nếu bạn đi qua khu vườn ấy,

nếu bạn học được các kĩ năng mới,

nếu bạn quan quan tâm
về những loại cây trái theo mùa,

có thể bạn muốn chi nhiều tiền hơn

để ủng hộ người trồng trọt tại địa phương.

Bạn mua rau củ, thịt, phô mai, bia,

và bất cứ thứ gì có thể.

Nhưng đây chỉ là một cộng đồng nhỏ.

Chỉ là tình nguyện viên thì có thể làm gì?

Chúng tôi làm những thứ đơn giản.

Chúng tôi gây quỹ, viết lên tấm bảng

dòng chữ "Nó rất ngon,"

chúng tôi đưa nó
cho dân buôn địa phương,

và họ viết lên
các thứ họ bán mỗi tuần.

Rất bình dân. Mọi người tụ tập quanh nó.

Việc kinh doanh phát triển.

Sau đó, chúng tôi trò chuyện
với nông dân, nói rằng,

"Tôi muốn hợp tác."

nhưng họ vẫn chưa tin lắm
nên chúng tôi tự hỏi,

"Ta nên làm gì?" Tôi biết,
nếu chúng tôi có thể làm

một chiến dịch xoay quanh
một sản phẩm và cho họ thấy

dân địa phương rất thích sản phẩm đó,

biết đâu họ sẽ đổi ý
và hiểu chúng tôi hơn.

Chúng tôi phát động chiến dịch,
nó khá thôi thúc tôi,

có tên Mỗi quả trứng đều đáng giá. (Cười)

Và việc chúng tôi làm là đặt mọi người
vào bản đồ trứng của chúng tôi.

Đó là bản đồ cách điệu
thị trấn Togmorden.

Ai cũng có thể bán trứng của họ

trước cổng vườn cho hàng xóm,
hoàn toàn hợp pháp,

nhưng có rắc rối ở đây.
Lúc đầu có bốn người,

bây giờ là 64 người, và kết quả là,

mọi người dần dần vào cửa hàng,

hỏi về trứng Todmorden,
điều đó dẫn đến việc

vài người nông dân tăng cường

việc chăn thả gia cầm
lấy trứng và lấy thịt.

Mặc dù đây chỉ là những bước tiến nhỏ,

nhưng đã làm tăng niềm tin
về nền kinh tế địa phương

theo nhiều cách khác nhau.

Người sản xuất phomát,

họ nuôi các giống gia cầm và lợn quý,

họ làm chả, bánh,

những thứ họ chưa từng làm trước đó.

Các cửa hàng bán thực phẩm
địa phương nhiều hơn,

và theo khảo sát do các học sinh ở đó
đã làm cho chúng tôi, 49%

người kinh doanh thực phẩm
cho hay, điểm mấu chốt

của việc tăng này, là vì điều
chúng tôi đang làm.

Chúng tôi chỉ là tình nguyện viên,
và đó chỉ là một thử nghiệm

(Cười)

Chúng tôi không áp dụng
khoa học tiên tiến.

Nó không siêu phàm,
nhưng cũng không tầm thường.

nhưng nó tổng hợp và mang tính tổng quát.

Đây không phải hoạt động của những người

thích tách mình ra khỏi đám đông.

Đây là hoạt động của tất cả mọi người.

Khẩu hiệu: "Nếu bạn ăn,
bạn phải làm."

(Vỗ tay)

Bất kể tuổi tác, thu nhập hay văn hóa,

đó là một trải nghiệm
vô cùng thú vị và khó quên.

Quay lại câu hỏi đầu tiên, chúng ta hỏi,

Ý tưởng đó có bắt chước được không?
Tất nhiên là có rồi.

Hơn 30 thị trấn ở Anh đang áp dụng mô hình

"Những chiếc đĩa ăn được" ở trên.

Tùy cách họ muốn làm,
tùy theo mong muốn của họ,

họ đang cố làm cuộc sống
của họ khác biệt hơn,

và trên thể giới, chúng tôi có nhiều
cộng đồng xuyên Mỹ

và Nhật, khó tin phải không? Ý tôi là,

ở Mỹ, Nhật và New Zeland.

Những người sau trận động đất
ở New Zealand, đến đây

để áp dụng vài điều của ý tưởng trên

vào việc trồng trọt
ở trung tâm Christchurch.

Chúng không mất quá nhiều tuền,

và không yêu cầu bộ máy quản lý phức tạp,

nhưng điều đó yêu cầu rằng,
bạn phải có suy nghĩ khác biệt,

cần chuẩn bị tập trung ngân sách
và chương trình hướng nghiệp

để tạo nên bộ khung hỗ trợ,

mà cộng đồng có thế nhờ cậy vào.

Và chúng tôi còn triển khai
nhiều ý tưởng tuyệt vời khác.

Chính quyền địa phương
đã biến mọi nơi thành

Những "Khu vườn tuyệt vời,"
họ còn ủng hộ thêm nữa

bằng cách làm hai việc.

Đầu tiên, họ cho phép đăng ký
quyền sử dụng những khu đất trống,

điều đó giúp cho cộng đồng

được dùng đất trống để trồng trọt,

họ sẽ xin giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất,

rồi họ phải thông báo
cho từng nhân công của họ,

"Nếu được, hãy giúp cho
cộng đồng phát triễn,

hãy giúp họ duy trì không gian của mình."

Đột nhiên, chúng tôi thấy chính quyền

đang làm điều này.
Chúng tôi thấy xu hướng này,

cuối cùng chúng tôi có giải pháp
đầy sáng tạo cho vấn đề của Rio,

và bạn có thể làm nhiều hơn thế.

Hãy thử liệt kê vài thứ xem.
Một, hãy dừng việc

đặt những cây xương rồng quanh nhà,
nó chỉ phí phạm không gian.

(Cười) Hai là, làm ơn hãy sáng tạo!

Hãy tạo ra những vườn rau
để bọn trẻ có thể đi lại,

và thưởng thức bữa ăn trên các đại lộ,

trong công viên, hoặc bất cứ đâu.

Truyền cảm hứng cho cách nhà hoạch định,
đặt những khu vực canh tác

ở trung tâm thị trấn và thành phố,
không phải bỏ chúng

ở những ngõ ngách của khu chung cư
nơi mà không ai nhìn thấy.

Khuyến khích trường học
thực sự nghiêm túc với trồng trọt.

Đây không phải là bài tập môn phụ.

Nếu chúng ta muốn truyền cảm hứng
đến người nông dân tương lai,

vui lòng để tôi nói với từng trường học,

về mục đích và tầm quan trọng
của việc trồng trọt

đối với môi trường,
thực phẩm và đất trồng.

Để điều đó thấm
vào văn hoá trường học,

và bạn sẽ tạo nên một thế hệ khác biệt.

Có nhiều việc bạn có thể làm,
nhưng cuối cùng

đây là chuyện thật sự đơn giản.

Từng bước, từng bước một,

chúng ta ngày càng nhận ra sự lớn lao
trong từng hành động nhỏ ta làm,

cuối cùng, chúng ta một lần nữa
tin vào chính mình,

và tin vào khẳ năng
của mỗi người trong chúng ta,

để xây dựng một tương lai
khác biệt và tử tế hơn.

Theo tôi, điều đó thật tuyệt vời.

Cám ơn.

(Vỗ tay)

Cám ơn rất nhiều. (vỗ tay)