< Return to Video

De filosofie van het stoïcisme - Massimo Pigliucci

  • 0:08 - 0:11
    Je strandt duizenden mijlen ver van huis
  • 0:11 - 0:13
    zonder geld of bezittingen.
  • 0:14 - 0:17
    Een dergelijke toestand
    zou veel mensen doen wanhopen
  • 0:17 - 0:19
    en hun vreselijke lot vervloeken.
  • 0:20 - 0:22
    Maar voor Zeno van Cyprus
  • 0:22 - 0:26
    werd het de basis
    van zijn levenswerk en nalatenschap.
  • 0:27 - 0:29
    De eens rijke koopman verloor alles
  • 0:29 - 0:33
    toen hij bij Athene
    schipbreuk leed rond 300 v. Chr.
  • 0:34 - 0:38
    Met niet veel anders omhanden
    liep hij een boekenwinkel in,
  • 0:38 - 0:41
    raakte geïntrigeerd
    door te lezen over Socrates,
  • 0:41 - 0:45
    en begon te studeren
    bij de bekende filosofen van die stad.
  • 0:46 - 0:49
    Toen Zeno zijn eigen studenten
    begon op te leiden,
  • 0:49 - 0:53
    stichtte hij de filosofie
    die bekend staat als stoïcisme,
  • 0:53 - 0:57
    wier leringen van deugd,
    tolerantie en zelfbeheersing
  • 0:57 - 1:00
    generaties van denkers
    en leiders hebben geïnspireerd.
  • 1:02 - 1:05
    De naam stoïcisme
    komt van de Stoa Poikile,
  • 1:05 - 1:07
    de versierde openbare zuilengalerij
  • 1:07 - 1:11
    waar Zeno en zijn discipelen
    voor discussie bijeenkwamen.
  • 1:11 - 1:15
    Tegenwoordig gebruiken we
    het woord ‘stoïcijns’ meestal
  • 1:15 - 1:18
    in de betekenis van iemand
    die onder druk kalm blijft
  • 1:18 - 1:21
    en emotionele uitersten vermijdt.
  • 1:21 - 1:24
    Hoewel dit een van de belangrijke
    aspecten van het stoïcisme is,
  • 1:25 - 1:28
    was de oorspronkelijke filosofie
    toch meer dan alleen maar een houding.
  • 1:29 - 1:31
    De stoïcijnen vonden dat alles om ons heen
  • 1:31 - 1:35
    werkt volgens een web
    van oorzaak en gevolg,
  • 1:35 - 1:38
    wat resulteert in een rationele
    structuur van het heelal,
  • 1:38 - 1:40
    wat zij 'logos' noemden.
  • 1:41 - 1:45
    We hebben niet altijd de controle
    over de gebeurtenissen om ons heen,
  • 1:45 - 1:49
    maar wel over hoe we dingen aanpakken.
  • 1:50 - 1:52
    In plaats van zich
    een ideale maatschappij voor te stellen,
  • 1:52 - 1:56
    probeert de stoïcijn om te gaan
    met de wereld zoals hij is
  • 1:56 - 2:00
    door zelfverbetering na te streven
    middels de vier kardinale deugden.
  • 2:00 - 2:02
    Praktische wijsheid:
  • 2:02 - 2:04
    de kunst om complexe situaties
  • 2:05 - 2:08
    logisch, geïnformeerd
    en kalm aan te pakken;
  • 2:08 - 2:09
    gematigdheid:
  • 2:09 - 2:14
    beoefening van zelfbeheersing en matiging
    in alle aspecten van het leven;
  • 2:14 - 2:16
    rechtvaardigheid:
  • 2:16 - 2:20
    anderen eerlijk behandelen,
    zelfs wanneer ze fout hebben gehandeld;
  • 2:20 - 2:22
    en moed:
  • 2:22 - 2:24
    niet alleen in buitengewone
    omstandigheden,
  • 2:24 - 2:28
    maar ook dagelijkse uitdagingen aangaan
    met duidelijkheid en integriteit.
  • 2:29 - 2:32
    Zoals Seneca, een van de meest
    beroemde Romeinse stoïcijnen schreef:
  • 2:32 - 2:36
    "Soms is zelfs leven
    al een daad van moed."
  • 2:36 - 2:40
    Maar terwijl stoïcisme zich richt
    op persoonlijke vervolmaking,
  • 2:40 - 2:43
    is het geen egocentrische filosofie.
  • 2:43 - 2:47
    In de tijd dat de Romeinse wetten
    slaven nog als eigendom beschouwden,
  • 2:47 - 2:50
    ijverde Seneca voor hun humane behandeling
  • 2:50 - 2:54
    en benadrukte dat we allemaal
    hetzelfde fundamentele mens-zijn delen.
  • 2:55 - 2:57
    Evenmin zet stoïcisme aan tot passiviteit.
  • 2:58 - 2:59
    Het gaat om het idee
  • 2:59 - 3:03
    dat alleen mensen die zelf
    deugd en zelfbeheersing hebben verworven
  • 3:04 - 3:07
    positieve verandering
    teweeg kunnen brengen in anderen.
  • 3:07 - 3:09
    Een van de beroemdste
    stoïcijnse schrijvers
  • 3:09 - 3:12
    was ook een van Rome's grootste keizers.
  • 3:12 - 3:15
    Tijdens zijn 19-jarige heerschappij
  • 3:15 - 3:18
    gaf stoïcisme Marcus Aurelius
    de vastberadenheid
  • 3:18 - 3:21
    om het rijk door twee
    grote oorlogen te leiden,
  • 3:21 - 3:24
    terwijl hij in die tijd
    veel van zijn kinderen verloor.
  • 3:26 - 3:28
    Eeuwen later zouden Marcus’ dagboeken
  • 3:28 - 3:30
    Nelson Mandela voorzien
    van advies en troost
  • 3:30 - 3:33
    tijdens zijn 27 jaar gevangenschap
  • 3:33 - 3:36
    in zijn strijd voor raciale
    gelijkheid in Zuid-Afrika.
  • 3:37 - 3:40
    Na zijn vrijlating
    en de uiteindelijke overwinning
  • 3:40 - 3:42
    benadrukte Mandela vrede en verzoening.
  • 3:42 - 3:45
    Hij geloofde dat het onrecht
    uit het verleden
  • 3:45 - 3:46
    niet kon worden gewijzigd,
  • 3:46 - 3:49
    maar dat zijn volk ze
    in het heden het hoofd kon bieden
  • 3:49 - 3:53
    en een betere, rechtvaardigere
    toekomst moest trachten te bouwen.
  • 3:53 - 3:57
    Stoïcisme was eeuwenlang
    een actieve school voor filosofie
  • 3:57 - 3:59
    in Griekenland en Rome.
  • 3:59 - 4:01
    Als formele instelling verdween ze,
  • 4:01 - 4:04
    maar haar invloed is
    tot vandaag doorgegaan.
  • 4:05 - 4:08
    Christelijke theologen
    zoals Thomas van Aquino
  • 4:08 - 4:12
    bewonderden zijn nadruk
    op de deugden en namen dat over.
  • 4:12 - 4:13
    Ook zijn er parallellen
  • 4:13 - 4:17
    tussen het stoïcijnse ‘ataraxia’,
    of rust van de geest,
  • 4:17 - 4:20
    en het boeddhistische
    concept van ‘nirvana’.
  • 4:21 - 4:26
    Een bijzonder invloedrijke stoïcijn
    was de filosoof Epictetus,
  • 4:26 - 4:29
    die schreef dat lijden niet voortkomt
    uit de gebeurtenissen in ons leven,
  • 4:29 - 4:32
    maar uit hoe we ze beoordelen.
  • 4:32 - 4:35
    Dit komt terug in de moderne psychologie
  • 4:35 - 4:38
    en de zelfhulp-beweging.
  • 4:38 - 4:41
    Zo richt rationeel
    emotieve gedragstherapie
  • 4:41 - 4:44
    zich op het veranderen
    van de zelfondermijnende houdingen
  • 4:44 - 4:47
    die mensen aannemen
    jegens hun levensomstandigheden.
  • 4:49 - 4:52
    Er is ook Viktor Frankl’s logotherapie.
  • 4:53 - 4:57
    Door Frankl’s eigen ervaringen
    in het concentratiekamp
  • 4:57 - 5:00
    is logotherapie gebaseerd
    op het stoïcijnse beginsel
  • 5:00 - 5:04
    dat we onze wilskracht kunnen benutten
    om ons leven betekenis te geven,
  • 5:04 - 5:07
    zelfs in de somberste situaties.
Title:
De filosofie van het stoïcisme - Massimo Pigliucci
Description:

Bekijk de volledige les: http://ed.ted.com/lessons/the-philosophy-of-stoicism-massimo-pigliucci

Wat is het beste leven dat we kunnen leven? Hoe kunnen we omgaan met wat het universum voor ons bekokstooft en toch floreren? De oude Grieks-Romeinse filosofie van het stoïcisme verklaart dat, hoewel we niet altijd de controle hebben over de gebeurtenissen die ons beïnvloeden, we zelf kunnen bepalen hoe we met de dingen omgaan. Massimo Pigliucci beschrijft de filosofie van het stoïcisme.

Les van Massimo Pigliucci, animatie door Compote Collective.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:30

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.