0:00:08.207,0:00:11.126
Je strandt duizenden mijlen ver van huis

0:00:11.126,0:00:13.387
zonder geld of bezittingen.

0:00:13.867,0:00:16.966
Een dergelijke toestand[br]zou veel mensen doen wanhopen

0:00:16.966,0:00:19.126
en hun vreselijke lot vervloeken.

0:00:19.526,0:00:21.626
Maar voor Zeno van Cyprus

0:00:21.626,0:00:25.696
werd het de basis[br]van zijn levenswerk en nalatenschap.

0:00:26.506,0:00:28.951
De eens rijke koopman verloor alles

0:00:28.951,0:00:32.986
toen hij bij Athene [br]schipbreuk leed rond 300 v. Chr.

0:00:34.386,0:00:37.631
Met niet veel anders omhanden [br]liep hij een boekenwinkel in,

0:00:37.631,0:00:40.526
raakte geïntrigeerd [br]door te lezen over Socrates,

0:00:40.527,0:00:45.337
en begon te studeren[br]bij de bekende filosofen van die stad.

0:00:46.367,0:00:49.226
Toen Zeno zijn eigen studenten [br]begon op te leiden,

0:00:49.396,0:00:53.359
stichtte hij de filosofie [br]die bekend staat als stoïcisme,

0:00:53.359,0:00:56.862
wier leringen van deugd, [br]tolerantie en zelfbeheersing

0:00:56.862,0:01:00.259
generaties van denkers [br]en leiders hebben geïnspireerd.

0:01:01.649,0:01:05.337
De naam stoïcisme [br]komt van de Stoa Poikile,

0:01:05.337,0:01:07.296
de versierde openbare zuilengalerij

0:01:07.296,0:01:10.708
waar Zeno en zijn discipelen [br]voor discussie bijeenkwamen.

0:01:11.358,0:01:14.606
Tegenwoordig gebruiken we [br]het woord ‘stoïcijns’ meestal

0:01:14.606,0:01:18.068
in de betekenis van iemand [br]die onder druk kalm blijft

0:01:18.068,0:01:20.727
en emotionele uitersten vermijdt.

0:01:21.127,0:01:24.347
Hoewel dit een van de belangrijke [br]aspecten van het stoïcisme is,

0:01:24.717,0:01:28.417
was de oorspronkelijke filosofie [br]toch meer dan alleen maar een houding.

0:01:29.057,0:01:31.348
De stoïcijnen vonden dat alles om ons heen

0:01:31.348,0:01:34.758
werkt volgens een web [br]van oorzaak en gevolg,

0:01:34.758,0:01:37.902
wat resulteert in een rationele [br]structuur van het heelal,

0:01:37.902,0:01:39.848
wat zij 'logos' noemden.

0:01:40.768,0:01:44.599
We hebben niet altijd de controle [br]over de gebeurtenissen om ons heen,

0:01:44.989,0:01:48.609
maar wel over hoe we dingen aanpakken.

0:01:49.509,0:01:52.487
In plaats van zich [br]een ideale maatschappij voor te stellen,

0:01:52.487,0:01:55.828
probeert de stoïcijn om te gaan [br]met de wereld zoals hij is

0:01:55.828,0:01:59.559
door zelfverbetering na te streven[br]middels de vier kardinale deugden.

0:02:00.479,0:02:01.829
Praktische wijsheid:

0:02:01.829,0:02:04.180
de kunst om complexe situaties

0:02:04.720,0:02:07.550
logisch, geïnformeerd [br]en kalm aan te pakken;

0:02:08.220,0:02:09.250
gematigdheid:

0:02:09.250,0:02:13.879
beoefening van zelfbeheersing en matiging [br]in alle aspecten van het leven;

0:02:14.449,0:02:15.870
rechtvaardigheid:

0:02:15.870,0:02:19.539
anderen eerlijk behandelen, [br]zelfs wanneer ze fout hebben gehandeld;

0:02:20.129,0:02:21.580
en moed:

0:02:21.580,0:02:23.910
niet alleen in buitengewone[br]omstandigheden,

0:02:24.210,0:02:28.030
maar ook dagelijkse uitdagingen aangaan[br]met duidelijkheid en integriteit.

0:02:28.820,0:02:32.180
Zoals Seneca, een van de meest [br]beroemde Romeinse stoïcijnen schreef:

0:02:32.180,0:02:35.650
"Soms is zelfs leven [br]al een daad van moed."

0:02:36.460,0:02:40.281
Maar terwijl stoïcisme zich richt [br]op persoonlijke vervolmaking,

0:02:40.281,0:02:42.601
is het geen egocentrische filosofie.

0:02:42.971,0:02:47.151
In de tijd dat de Romeinse wetten [br]slaven nog als eigendom beschouwden,

0:02:47.221,0:02:49.871
ijverde Seneca voor hun humane behandeling

0:02:49.871,0:02:53.832
en benadrukte dat we allemaal [br]hetzelfde fundamentele mens-zijn delen.

0:02:54.542,0:02:57.111
Evenmin zet stoïcisme aan tot passiviteit.

0:02:57.511,0:02:58.912
Het gaat om het idee

0:02:58.912,0:03:03.272
dat alleen mensen die zelf[br]deugd en zelfbeheersing hebben verworven

0:03:03.542,0:03:06.572
positieve verandering [br]teweeg kunnen brengen in anderen.

0:03:06.792,0:03:09.061
Een van de beroemdste [br]stoïcijnse schrijvers

0:03:09.061,0:03:11.651
was ook een van Rome's grootste keizers.

0:03:12.141,0:03:14.862
Tijdens zijn 19-jarige heerschappij

0:03:14.862,0:03:18.413
gaf stoïcisme Marcus Aurelius [br]de vastberadenheid

0:03:18.413,0:03:20.973
om het rijk door twee [br]grote oorlogen te leiden,

0:03:21.413,0:03:24.122
terwijl hij in die tijd [br]veel van zijn kinderen verloor.

0:03:25.532,0:03:27.623
Eeuwen later zouden Marcus’ dagboeken

0:03:27.623,0:03:30.143
Nelson Mandela voorzien[br]van advies en troost

0:03:30.143,0:03:32.923
tijdens zijn 27 jaar gevangenschap

0:03:32.923,0:03:36.003
in zijn strijd voor raciale[br]gelijkheid in Zuid-Afrika.

0:03:37.173,0:03:39.664
Na zijn vrijlating [br]en de uiteindelijke overwinning

0:03:39.664,0:03:42.354
benadrukte Mandela vrede en verzoening.

0:03:42.354,0:03:44.724
Hij geloofde dat het onrecht[br]uit het verleden

0:03:44.724,0:03:46.302
niet kon worden gewijzigd,

0:03:46.302,0:03:49.234
maar dat zijn volk ze[br]in het heden het hoofd kon bieden

0:03:49.234,0:03:52.803
en een betere, rechtvaardigere [br]toekomst moest trachten te bouwen.

0:03:52.803,0:03:56.813
Stoïcisme was eeuwenlang [br]een actieve school voor filosofie

0:03:56.813,0:03:58.593
in Griekenland en Rome.

0:03:58.593,0:04:01.202
Als formele instelling verdween ze,

0:04:01.202,0:04:03.865
maar haar invloed is [br]tot vandaag doorgegaan.

0:04:05.095,0:04:08.184
Christelijke theologen[br]zoals Thomas van Aquino

0:04:08.184,0:04:11.901
bewonderden zijn nadruk [br]op de deugden en namen dat over.

0:04:11.901,0:04:13.394
Ook zijn er parallellen

0:04:13.394,0:04:17.264
tussen het stoïcijnse ‘ataraxia’,[br]of rust van de geest,

0:04:17.264,0:04:19.856
en het boeddhistische [br]concept van ‘nirvana’.

0:04:21.486,0:04:25.658
Een bijzonder invloedrijke stoïcijn [br]was de filosoof Epictetus,

0:04:25.658,0:04:29.389
die schreef dat lijden niet voortkomt[br]uit de gebeurtenissen in ons leven,

0:04:29.389,0:04:31.698
maar uit hoe we ze beoordelen.

0:04:32.338,0:04:35.020
Dit komt terug in de moderne psychologie

0:04:35.300,0:04:37.509
en de zelfhulp-beweging.

0:04:37.819,0:04:41.013
Zo richt rationeel [br]emotieve gedragstherapie

0:04:41.013,0:04:44.115
zich op het veranderen [br]van de zelfondermijnende houdingen

0:04:44.115,0:04:47.296
die mensen aannemen[br]jegens hun levensomstandigheden.

0:04:48.816,0:04:51.792
Er is ook Viktor Frankl’s logotherapie.

0:04:53.102,0:04:57.137
Door Frankl’s eigen ervaringen [br]in het concentratiekamp

0:04:57.137,0:04:59.895
is logotherapie gebaseerd [br]op het stoïcijnse beginsel

0:04:59.895,0:05:04.159
dat we onze wilskracht kunnen benutten [br]om ons leven betekenis te geven,

0:05:04.159,0:05:06.775
zelfs in de somberste situaties.