Ο φανταστικός βασιλιάς που άλλαξε τον πραγματικό κόσμο - Ματέο Σαλβατόρε

Δείτε όλο το μάθημα: https://ed.ted.com/lessons/the-imaginary-king-who-changed-the-real-world-matteo-salvadore

Το 1165, κυκλοφόρησαν σε όλη την Ευρώπη, αντίγραφα μιας παράξενης επιστολής. Αναφερόταν σε ένα φανταστικό βασίλειο, που συμπεριλάμβανε τον Πύργο της Βαβέλ και την Πηγή της Νεότητας - και διοικείτο από τον μυστηριώδη συγγραφέα της επιστολής, τον Πρεσβύτερο Ιωάννη. Ποιος ήταν αυτός ο πανίσχυρος ηγέτης, και υπήρξε πράγματι; Ο Ματέο Σαλβατόρε μας μιλάει για τον θρύλο ενός μυθικού βασιλιά που επηρέασε τις αποφάσεις των Ευρωπαίων ηγετών επί 400 χρόνια.
Μάθημα από τον Ματέο Σαλβατόρε, σκηνοθεσία από την Άννα Νοβακοβσκα.

Το 1165, στη Δυτική Ευρώπη, εμφανίστηκαν
αντίγραφα μιας παράξενης επιστολής.

Η επιστολή αναφερόταν
σε ένα φανταστικό βασίλειο,

το οποίο περιείχε τον Πύργο της Βαβέλ
και την Πηγή της Νεότητας,

που εξουσίαζε ο άγνωστος συντάκτης της,
ο Ιωάννης ο Πρεσβύτερος.

Γνωρίζουμε πλέον ότι
ο εκπληκτικός βασιλιάς δεν υπήρξε ποτέ.

Ωστόσο, ο θρύλος του μυθικού βασιλείου
και του πανίσχυρου άρχοντά του

θα επηρέαζε, επί 400 χρόνια,
τις αποφάσεις των Ευρωπαίων ηγετών.

Ο μύθος του Πρεσβύτερου Ιωάννη
θα πυροδοτούσε την εποχή της εξερεύνησης,

θα ενέπνεε τη διηπειρωτική διπλωματία,
ενώ έμμεσα θα ξεκινούσε έναν εμφύλιο.

Την εποχή που εμφανίστηκε το γράμμα,

η Ευρώπη είχε εμπλακεί στις Σταυροφορίες.

Σε αυτή τη σειρά θρησκευτικών πολέμων,

οι Ευρωπαίοι εξορμούσαν για την κατάκτηση
των λεγόμενων Χριστιανικών Άγιων Τόπων.

Η Εκκλησία δυσφημούσε κάθε πίστη
διαφορετική του Χριστιανισμού,

καθώς και τις κοινότητες Εβραίων
και Μουσουλμάνων της περιοχής.

Οι Σταυροφόροι έψαχναν διακαώς
συμμάχους σε Χριστιανικά βασίλεια.

Ενδιαφέρθηκαν πολύ για τις φήμες
σχετικά με τον πανίσχυρο Χριστιανό βασιλιά

που είχε νικήσει, στην Άπω Ανατολή,
έναν τεράστιο Μουσουλμανικό στρατό.

Στην πραγματικότητα, ορδές Μογγόλων
και προσηλυτισμένες Χριστιανικές φυλές

είχαν τρέψει σε φυγή τον στρατό.

Όμως, η είδηση της νίκης μεταδόθηκε
με αναξιόπιστο τρόπο.

Έμποροι και αγγελιοφόροι
συμπλήρωσαν τα κενά της αφήγησης

με επικά ποιήματα και Βιβλικά αποσπάσματα.

Όταν η ιστορία έφτασε στην Ευρώπη,

η ορδή των Μογγόλων είχε αντικατασταθεί
από έναν μεγάλο Χριστιανικό στρατό

με ηγέτη έναν βασιλιά, που είχε
ίδιο όραμα με τον Σταυροφόρο,

δηλαδή να παρελάσει στην Ιερουσαλήμ.

Όταν εμφανίστηκε το γράμμα, που τάχα
έγραψε ο Πρεσβύτερος Ιωάννης,

οι Ευρωπαίοι ηγέτες ενθουσιάστηκαν.

Παρόλο που ο συγγραφέας της επιστολής
παραμένει άγνωστος,

τα στερεότυπα της για την Ανατολή και
η εναρμόνιση με τους Ευρωπαϊκούς στόχους

υποδεικνύουν ότι επρόκειτο
για Δυτική πλαστογραφία.

Παρά την προφανή προέλευσή της,
δηλαδή μια Ευρωπαϊκή προπαγάνδα,

οι Σταυροφόροι δεν θα αγνοούσαν
την απήχηση αυτού του μύθου.

Όχι πολύ αργότερα,

οι Ευρωπαίοι χαρτογράφοι έκαναν εικασίες
για το στίγμα του μυθικού βασιλείου.

Οι Ιεραποστολές, τον 13ο και 14ο αιώνα,
κατευθύνθηκαν Ανατολικά,

κατά μήκος του αναβιωμένου
Δρόμου του Μεταξιού.

Δεν έψαχναν τον συγγραφέα της επιστολής,

που θα ήταν υπεραιωνόβιος,

αλλά μάλλον τους απογόνους του.

Για σύντομα διαστήματα
ταύτισαν τον Ιωάννη τον Πρεσβύτερο

με διάφορους ηγέτες της Κεντρικής Ασίας,

αλλά ξεκαθαρίστηκε σύντομα ότι οι Μογγόλοι
ήταν ως επί το πλείστον μη-Χριστιανοί.

Καθώς άρχισε η πτώση της Αυτοκρατορίας,

οι Ευρωπαίοι αναζήτησαν άλλους δρόμους
προς την Άπω Ανατολή,

και νέα στοιχεία για τον εντοπισμό
του Ιωάννη του Πρεσβύτερου.

Όταν αυτοί οι εξερευνητές
κατευθύνθηκαν νότια,

Αιθίοπες προσκυνητές άρχισαν
να ταξιδεύουν προς τον Βορρά.

Οι επισκέπτες της Ρώμης
ξύπνησαν το ενδιαφέρον

Ευρωπαίων ακαδημαϊκών και χαρτογράφων.

Καθώς η Αιθιοπία είχε προσηλυτιστεί
στον Χριστιανισμό από τον 4ο αιώνα,

οι ιστορίες της Αφρικανικής γης
έδεναν απόλυτα με τον θρύλο του βασιλιά.

Οι Πορτογάλοι εξερευνητές αναζήτησαν
το βασίλειο στην Αφρική,

όταν ένα μίγμα σύγχυσης και διπλωματίας

έκανε τον μύθο πραγματικότητα.

Οι Αιθίοπες υποδέχθηκαν ευγενικά
τους Ευρωπαίους επισκέπτες,

που ανυπομονούσαν
να συνεργαστούν με τον ηγέτη τους

για τον οποίο πίστευαν ότι ήταν
ο Ιωάννης ο Πρεσβύτερος.

Αν και οι Αιθίοπες μπερδεύτηκαν αρχικά,

με το Πορτογαλικό όνομα
για τον Αυτοκράτορά τους

ήταν αρκετά έξυπνοι ώστε να αντιληφθούν
την διπλωματική ευκαιρία που τους δινόταν.

Οι διπλωμάτες τους έπαιξαν τον ρόλο
των υφιστάμενων του Πρεσβύτερου Ιωάννη,

και οι Πορτογάλοι ανακοίνωσαν θριαμβευτικά
τη συμμαχία με το θρυλικό βασίλειο,

350 χρόνια μετά την έναρξη της αναζήτησης.

Όμως, αυτή η πολυαναμενόμενη συνεργασία
κρίθηκε πολύ σύντομα.

Δέκα χρόνια μετά, μία τοπική δύναμη
το Σουλτανάτο του Αντάλ,

εισέβαλε στην Αιθιοπία με τη βοήθεια
της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Οι Πορτογἀλοι έστειλαν στρατό που βοήθησε
τους Αιθίοπες να κερδίσουν αυτή τη μάχη.

Ὀμως, τώρα πια,

ήταν σαφές ότι η Αιθιοπία

δεν ήταν ο ισχυρός σύμμαχος
που αναζητούσε η Ευρώπη.

Επιπλέον, η ολοένα και πιο αδιάλλακτη
Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία

θεωρούσε πλέον αιρετική
την Αιθιοπική Χριστιανική σέχτα.

Οι ακόλουθες προσπάθειες μεταστροφής

εκείνων που κάποτε τιμούσαν
ως ιδανικούς Χριστιανούς

θα άναβε την σπίθα ενός εμφυλίου πολέμου,

και τη δεκαετία του 1630, η Αιθιοπία
διέκοψε τους δεσμούς με την Ευρώπη.

Κατά τους δύο επόμενους αιώνες,

ο θρύλος του Ιωάννη του Πρεσβύτερου
βούλιαξε στην αφάνεια,

τερματίζοντας τη θητεία ενός βασιλιά,
που έγραψε ιστορία χωρίς ποτέ να υπάρξει.