Waarom moet je 'Het Verhaal van de Dienstmaagd' lezen? - Naomi R. Mercer

Bekijk de volledige les: https://ed.ted.com/lessons/why-should-you-read-the-handmaid-s-tale-naomi-r-mercer

Margaret Atwood's meesterwerk in de speculatieve fictie 'Het Verhaal van de Dienstmaagd' verkent de gevolgen van zelfgenoegzaamheid en hoe macht oneerlijk gebruikt kan worden. Atwoods ijzingwekkende visie van een dystopisch regime heeft vele lezers gegrepen sinds zijn publicatie in 1985. Hoe behoudt het boek zo een blijvende kracht? Naomi R. Mercer onderzoekt het.

Les door Naomi R. Mercer, animatie door Phuong Mai Nguyen.

In Margaret Atwoods toekomstroman
'Het Verhaal van de Dienstmaagd'

heeft een christelijk-fundamentalistisch
regime genaamd de Republiek Gilead

een militaire coup georganiseerd

en een theocratische regering gevormd
in de Verenigde Staten.

Het regime legt in theorie
aan iedereen beperkingen op,

maar in de praktijk hebben enkele mannen
Gilead zodanig opgebouwd

dat zij alle macht hebben,
vooral over vrouwen.

'Het Verhaal van de Dienstmaagd'
is wat Atwood speculatieve fictie noemt,

wat betekent dat het theorieën vormt
over de mogelijke toekomst.

Dit is een fundamenteel kenmerk

dat utopische en dystopische
teksten met elkaar delen.

De mogelijke toekomsten in Atwoods romans
zijn doorgaans negatief of dystopisch,

waarbij de daden van een kleine groep
de samenleving van nu verwoest hebben.

Utopische en dystopische teksten
lopen vaak parallel met politieke trends.

Utopische teksten geven regelmatig
een geïdealiseerde maatschappij weer

die de schrijver naar voren brengt
als een blauwdruk om naar te streven.

Dystopische teksten daarentegen

zijn niet noodzakelijk voorspellingen
van een apocalyptische toekomst,

maar eerder waarschuwingen

over hoe samenlevingen zichzelf
op het pad naar vernieling kunnen brengen.

'Het Verhaal van de Dienstmaagd'
werd uitgegeven in 1985,

toen vele conservatieve groepen
in de aanval gingen

tegen de verworvenheden uit de 2e golf
van de feministische beweging.

Deze beweging bepleitte betere sociale
en legale gelijkheid voor vrouwen

sinds het begin van de jaren 60.

'Het Verhaal van de Dienstmaagd'
verbeeldt een toekomst

waarin de conservatieve tegenbeweging
de bovenhand krijgt

en niet alleen de vooruitgang van vrouwen
op vlak van gelijkheid teniet doet,

maar vrouwen ook compleet
ondergeschikt maakt aan mannen.

Gilead verdeelt de vrouwen in het regime
in duidelijke sociale klassen

gebaseerd op hun functie
als statussymbolen voor mannen.

Zélfs hun kleding is met kleur gecodeerd.

Vrouwen mogen niet langer lezen

of zich vrij verplaatsen in het openbaar,

en vruchtbare vrouwen worden onderworpen
aan staatsgeleide verkrachting

om kinderen te baren voor het regime.

Hoewel 'Het Verhaal van de Dienstmaagd'
zich afspeelt in de toekomst,

was een van Atwoods zelfopgelegde regels
tijdens het schrijven

dat ze geen enkele gebeurtenis
of gebruik zou opnemen

die ongezien was
in de geschiedenis van de mensheid.

Het verhaal speelt zich af
in Cambridge, Massachusetts,

een stad die tijdens de periode
van de Amerikaanse kolonies

geregeerd werd door
theocratische puriteinen.

In veel opzichten doet de Republiek Gilead
denken aan de strenge regels

die gehanteerd werden
in de puriteinse samenleving:

rigide morele codes,

bescheiden kleding,

verbanning van andersdenkenden

en regulatie van elk aspect
van het leven en de relaties van mensen.

Voor Atwood waren de parallellen
met de puriteinen van Massachusetts

zowel persoonlijk als theoretisch.

Ze bestudeerde de puriteinen
jarenlang aan Harvard

en stamt mogelijk af van Mary Webster,

een puriteinse vrouw die beschuldigd werd
van hekserij en haar opknoping overleefde.

Atwood is een meesterlijke
verhalenverteller.

De details van Gilead,
die slechts oppervlakkig besproken werden,

ontvouwen zich langzaam
door de ogen van de personages,

hoofdzakelijk die van protagonist Vanfred,

een dienstmaagd in het huishouden
van een bevelhebber.

Voor de coup die Gilead op de kaart zette,

had Vanfred een man, een kind, een job

en een normaal leven
in de Amerikaanse middenklasse.

Maar als het fundamentalistische
regime aan de macht komt,

wordt Vanfred haar identiteit ontzegd,

gescheiden van haar familie

en herleid tot -- in Vanfreds woorden --

"een tweebenige baarmoeder om Gileads
tanende populatie op te krikken."

Initieel accepteert ze het verlies
van haar fundamentele mensenrechten

om de nieuwe regering te stabiliseren.

Maar de staatscontrole breidt snel uit
tot pogingen om de taal,

het gedrag

en de gedachten van haarzelf
en andere individuen te beheersen.

In het begin zegt Vanfred:

"Ik wacht. Ik raap mezelf bijeen.

'Ik' ben een ding dat ik moet opbouwen,
zoals men een speech opbouwt."

Ze vergelijkt taal met
de formulering van identiteit.

Haar woorden erkennen ook
de mogelijkheid tot verzet,

en het is verzet -- de daden van mensen
die het aandurven om politieke,

intellectuele,

en seksuele regels te verbreken --

dat het plot voortstuwt van
'Het Verhaal van de Dienstmaagd'.

Doordat de roman uitdiept wat de gevolgen
kunnen zijn van zelfgenoegzaamheid

en hoe macht oneerlijk
gebruikt kan worden,

blijft Atwoods ijzingwekkende visie
van een dystopisch regime altijd relevant.