In Margaret Atwoods toekomstroman 'Het Verhaal van de Dienstmaagd' heeft een christelijk-fundamentalistisch regime genaamd de Republiek Gilead een militaire coup georganiseerd en een theocratische regering gevormd in de Verenigde Staten. Het regime legt in theorie aan iedereen beperkingen op, maar in de praktijk hebben enkele mannen Gilead zodanig opgebouwd dat zij alle macht hebben, vooral over vrouwen. 'Het Verhaal van de Dienstmaagd' is wat Atwood speculatieve fictie noemt, wat betekent dat het theorieën vormt over de mogelijke toekomst. Dit is een fundamenteel kenmerk dat utopische en dystopische teksten met elkaar delen. De mogelijke toekomsten in Atwoods romans zijn doorgaans negatief of dystopisch, waarbij de daden van een kleine groep de samenleving van nu verwoest hebben. Utopische en dystopische teksten lopen vaak parallel met politieke trends. Utopische teksten geven regelmatig een geïdealiseerde maatschappij weer die de schrijver naar voren brengt als een blauwdruk om naar te streven. Dystopische teksten daarentegen zijn niet noodzakelijk voorspellingen van een apocalyptische toekomst, maar eerder waarschuwingen over hoe samenlevingen zichzelf op het pad naar vernieling kunnen brengen. 'Het Verhaal van de Dienstmaagd' werd uitgegeven in 1985, toen vele conservatieve groepen in de aanval gingen tegen de verworvenheden uit de 2e golf van de feministische beweging. Deze beweging bepleitte betere sociale en legale gelijkheid voor vrouwen sinds het begin van de jaren 60. 'Het Verhaal van de Dienstmaagd' verbeeldt een toekomst waarin de conservatieve tegenbeweging de bovenhand krijgt en niet alleen de vooruitgang van vrouwen op vlak van gelijkheid teniet doet, maar vrouwen ook compleet ondergeschikt maakt aan mannen. Gilead verdeelt de vrouwen in het regime in duidelijke sociale klassen gebaseerd op hun functie als statussymbolen voor mannen. Zélfs hun kleding is met kleur gecodeerd. Vrouwen mogen niet langer lezen of zich vrij verplaatsen in het openbaar, en vruchtbare vrouwen worden onderworpen aan staatsgeleide verkrachting om kinderen te baren voor het regime. Hoewel 'Het Verhaal van de Dienstmaagd' zich afspeelt in de toekomst, was een van Atwoods zelfopgelegde regels tijdens het schrijven dat ze geen enkele gebeurtenis of gebruik zou opnemen die ongezien was in de geschiedenis van de mensheid. Het verhaal speelt zich af in Cambridge, Massachusetts, een stad die tijdens de periode van de Amerikaanse kolonies geregeerd werd door theocratische puriteinen. In veel opzichten doet de Republiek Gilead denken aan de strenge regels die gehanteerd werden in de puriteinse samenleving: rigide morele codes, bescheiden kleding, verbanning van andersdenkenden en regulatie van elk aspect van het leven en de relaties van mensen. Voor Atwood waren de parallellen met de puriteinen van Massachusetts zowel persoonlijk als theoretisch. Ze bestudeerde de puriteinen jarenlang aan Harvard en stamt mogelijk af van Mary Webster, een puriteinse vrouw die beschuldigd werd van hekserij en haar opknoping overleefde. Atwood is een meesterlijke verhalenverteller. De details van Gilead, die slechts oppervlakkig besproken werden, ontvouwen zich langzaam door de ogen van de personages, hoofdzakelijk die van protagonist Vanfred, een dienstmaagd in het huishouden van een bevelhebber. Voor de coup die Gilead op de kaart zette, had Vanfred een man, een kind, een job en een normaal leven in de Amerikaanse middenklasse. Maar als het fundamentalistische regime aan de macht komt, wordt Vanfred haar identiteit ontzegd, gescheiden van haar familie en herleid tot -- in Vanfreds woorden -- "een tweebenige baarmoeder om Gileads tanende populatie op te krikken." Initieel accepteert ze het verlies van haar fundamentele mensenrechten om de nieuwe regering te stabiliseren. Maar de staatscontrole breidt snel uit tot pogingen om de taal, het gedrag en de gedachten van haarzelf en andere individuen te beheersen. In het begin zegt Vanfred: "Ik wacht. Ik raap mezelf bijeen. 'Ik' ben een ding dat ik moet opbouwen, zoals men een speech opbouwt." Ze vergelijkt taal met de formulering van identiteit. Haar woorden erkennen ook de mogelijkheid tot verzet, en het is verzet -- de daden van mensen die het aandurven om politieke, intellectuele, en seksuele regels te verbreken -- dat het plot voortstuwt van 'Het Verhaal van de Dienstmaagd'. Doordat de roman uitdiept wat de gevolgen kunnen zijn van zelfgenoegzaamheid en hoe macht oneerlijk gebruikt kan worden, blijft Atwoods ijzingwekkende visie van een dystopisch regime altijd relevant.