< Return to Video

ڕۆژێک لە ژیانی شاژنێکی مەغۆلیی- ئان ئێف. برۆدبریج

  • 0:08 - 0:12
    ھەر کە کازیوە بەسەر شارە دە ھەزار
    ڕەشماڵییە گەڕۆکەکەدا دەرکەوت،
  • 0:12 - 0:16
    شاژن براکچین بە شێوەیەکی ناشایستە
    خەبەری بوەوە.
  • 0:16 - 0:19
    مەڕێک لە دەست خزمەتکار و
    پاسەوانەکانی دەرچوو
  • 0:19 - 0:21
    و خۆی کرد بە چادرەکەی ئەودا،
  • 0:21 - 0:25
    و چووە نێو جێگەکەی و دەستی کرد
    بە باعە باع کردن بە گوێیدا.
  • 0:25 - 0:28
    لەگەڵ ئەوەشدا ئەو یەکێک بوو لە بەھێزترین
    خاتونەکانی ئۆردی ئاڵتونی،
  • 0:28 - 0:31
    کە شانشینێکی گەورەبوو لە ئیمپراتۆریەتی
    مەغۆلییەکان،
  • 0:31 - 0:34
    براکچین دەستی لە فەرمانڕەوای کردندا ھەبوو.
  • 0:34 - 0:36
    هاوسەرەکەی ناوی باتوخان بوو،
  • 0:36 - 0:39
    کوڕەزا ترسناکەکەی جەنگیزخان،
  • 0:39 - 0:41
    لە پازدە ساڵییەوە -
  • 0:41 - 0:43
    و كاتێک پیاوەکەی دەچوو بۆ شەڕ،
  • 0:43 - 0:48
    ئەو لە ماڵەوە گرنگی بە کاروباری مەڕداری،
    خێزانی و ئیمپراتۆریی دەدا.
  • 0:48 - 0:53
    ئەمە ئەوی کردە بەڕێوەبەر و گوێزەرەوەی
    شاری ھەزاران ڕەشماڵ.
  • 0:53 - 0:57
    ساڵی دوو جار، براکچین شارەکەی دەگواستەوە
    بۆ دوو کەمپی وەرزی جیاواز.
  • 0:57 - 1:01
    ئەمە ئاو و گژوگیای چڕوپڕی دەستەبەر دەکرد
    لە وەرزی ھاویندا،
  • 1:01 - 1:05
    و لە بای توندی زستان دەیپاراستن.
  • 1:05 - 1:08
    پلانی ڕژدی کارەکە چەند هەفتەیەکی دەویست،
  • 1:08 - 1:11
    دروستکردنی پەیوەندی لەگەڵ چادرگەکانی تری
    ناوچەکە، ناردنی نوێنەری ستراتیجی -
  • 1:11 - 1:15
    و ئارامییان هەبێت کە بەپێی
    ئاژەڵەکانییان بڕۆن.
  • 1:15 - 1:17
    ئەمڕۆ ڕۆژی کۆچکردنە،
  • 1:17 - 1:22
    و ئەو دەبێت گشت خاتوون و فەرماندەکان و،
    کۆیلە و ئاژەڵەکان ببات
  • 1:22 - 1:25
    بۆ سەر ڕوباری ڤۆڵگا بۆ ھاوین.
  • 1:25 - 1:27
    ھەر کە براکچین چووە دەرەوە،
  • 1:27 - 1:29
    شپرزەیی و بێسەرەوبەری بینی -
  • 1:29 - 1:33
    میوانە نەویستراوەکەی، ئێستا
    بەدەوری خزمەتکارەکەیدا ڕادەکات
  • 1:33 - 1:37
    ئەوان ھەوڵدەدەن بیوەستێنن و
    بیخەنەوە نێو عارەبانەکەوە.
  • 1:37 - 1:40
    براکچین فەرمانی پێکردن کە
    جڵەوگیری بکەن -
  • 1:40 - 1:44
    بەڵام تەنھا خۆی ئەوەندە خێرا بوو
    کە بتوانی مەڕەکە بگرێت.
  • 1:44 - 1:48
    دواتر سەرپەرشتی خانمەکانی کرد لە
    گواستنەی تاوڵەکەی
  • 1:48 - 1:50
    بۆ ناو عەرەبانە تایبەتەکەی.
  • 1:50 - 1:53
    کە پێویستی بە ٢٠ گامێش بوو بۆ ڕاکێشانی،
  • 1:53 - 1:57
    و براکچین متمانەی بە کەس نەبوو لێیان
    بخوڕێت جگە لە خۆی.
  • 1:57 - 2:01
    دواتر، براکچین و ھاوڕێ ھەمیشەییەکەی
    چاویان بە پاسەوانەکان کەوت.
  • 2:01 - 2:05
    و فەرمانی پێدان کە لەنزیکەوە چاودێری
    ڕەشماڵی میوانی مێردەکەیی و
  • 2:05 - 2:08
    و تەختە تایبەتەکەی بکەن لەکاتی گەشتەکەدا.
  • 2:08 - 2:10
    ھەروەھا ئەوان پێش ڕەوەکە دەڕۆن،
  • 2:10 - 2:13
    و پێی گوتن کە چۆن ڕێگەکە بپارێزن،
    دەوری بدەن بۆ سەلامەتی خۆی -
  • 2:13 - 2:16
    و بەردەوام چاویان لەسەر ئاژەڵەکان بێت.
  • 2:16 - 2:20
    بەڵام کە مەڕەکە لە کۆتاییدا ئازاد بوو و
    خۆی گەیاندە کێڵگەکە،
  • 2:20 - 2:22
    پاسەوانەکان ئاستەنگیان بۆ درووست بوو بوو
  • 2:22 - 2:25
    لە کۆکردنەوەی ڕەشماڵەكانیان
    كاتێک مەڕەکە بەنێو قەڕەباڵغییەکەدا دەڕۆشت.
  • 2:25 - 2:29
    بەتوڕەییەوە، براکچین خۆی چووە خوارەوە
    بۆ لەوەڕگاکە.
  • 2:29 - 2:30
    کاتێک گەشتە ئەوێ،
  • 2:30 - 2:35
    مەڕە ئاژاوەچییەکەی بینی کە ناسرەوێت
    لە نێو ڕەوە مەڕێکدا.
  • 2:35 - 2:36
    کاتێک براکچین دوایکەوت،
  • 2:36 - 2:39
    مەڕەکە چوەوە لای دایکی و ئۆقرەی گرت،
  • 2:39 - 2:42
    دایکی دووگیان بوو، و
    وادیار بوو ئازاری ھەیە.
  • 2:42 - 2:46
    لەسەرەتاوە، براکچین زانی کە یارمەتیدانی
    لەدایکبوونی ئەم بەرخە
  • 2:46 - 2:49
    لە بیرکراوە بەھۆی سەرقاڵی
    ڕۆژانی کۆچکردن.
  • 2:49 - 2:51
    و کات نەماوە بۆ دۆزینەوەی شوانێک
  • 2:51 - 2:55
    لەبری شوان، براکچین قۆڵی لێ ھەڵماڵی،
    و قۆڵی چەور کرد
  • 2:55 - 3:00
    یارمەتی مەڕەکەیدا کە نەوەیەکی تر
    بخاتە سەر نەوەکانی ئیمپراتۆریەت
  • 3:00 - 3:02
    بەرخ و مەڕەکەی جێھێشت و
  • 3:02 - 3:04
    براکچین گەڕایەوە بۆ کەمپەکە.
  • 3:04 - 3:07
    لێرە کۆتا شتەکان کۆکرانەوە،
  • 3:07 - 3:10
    و گوێزەرەوەکان ڕیز بوون.
  • 3:10 - 3:12
    پڕۆسە گەورەکە دەستی پێکرد لەگەڵ شاژن
  • 3:12 - 3:16
    و دوو سەد گالیسکەی پڕ لە گەنجینەکانی.
  • 3:16 - 3:18
    دواتر ژنە بچووکەکانی شا و دەستەکە،
  • 3:18 - 3:20
    دواتر دۆستەکان -
  • 3:20 - 3:23
    و ئەمە تەنھا چادرگەکەی براکچینە.
  • 3:23 - 3:25
    دوای ئەم دووەم چادرگەی ئیمپراتۆریی ھات
  • 3:25 - 3:27
    پێشڕەوی دەکرا لەلایەن ژنێکی تری شا،
  • 3:27 - 3:30
    دواتر دوو چادرگەی تر، لەلایەن ژنەکانی تری.
  • 3:30 - 3:33
    براکچن بۆ چەند ھەفتەیەک پەیوەندی
    وردی لەگەڵ بەستبوون بۆدڵنیابوون
  • 3:33 - 3:36
    لەوەی کۆچێکی ڕێک و پێک سەلامەت بکەن.
  • 3:36 - 3:39
    بەڵام ئەمانە تەنھا خانەوادەی شاھانە
    بوون
  • 3:39 - 3:42
    دوای ئەوان ھەموو خەڵکە
    مەدەنییەکەی شار،
  • 3:42 - 3:45
    کەپێکھاتبوون لەپیاوی پیرۆز، و کڵیێسە و
    مزگەوتی بچوک کە دەکرا بگوازرێنەوە،
  • 3:45 - 3:48
    و خێزان، بازرگان و مەڕدارەکان.
  • 3:48 - 3:52
    لەکۆتاییدا،براکچین دانیشت لە گالیسکەکەیدا.
  • 3:52 - 3:54
    و چەند ھەفتەیەکی پێدەچێت بۆ گەیشتنە جێ -
  • 3:54 - 3:56
    بەڵام لە ماوەی گەشتەکەدا،
  • 3:56 - 3:59
    ھەموو کەسێک لەژێر چاودێریدا دەھێڵێتەوە -
  • 3:59 - 4:01
    لە منداڵە لوتبەرزەکانی و ھاوڵاتییە
    خۆشەویستکانییەوە،
  • 4:01 - 4:05
    تا ئەو مەڕەی بە پیاسە دێت
    لە کۆتایی ڕەوەکە.
Title:
ڕۆژێک لە ژیانی شاژنێکی مەغۆلیی- ئان ئێف. برۆدبریج
Speaker:
ئان ئێف. برۆدبریج
Description:

تەواوی وانەکە لێرە ببینە: https://ed.ted.com/lessons/a-day-in-the-life-of-a-mongolian-queen-anne-f-broadbridge

کاتێک کازیوە بەسەر شارە ھەزار ڕەشماڵیە
جوڵاوەکەدا دەرکەوت، شاژن براکچین شانشینەکەی ئامادە دەکرد بۆ کۆچکردنیان بۆ چادرگەی زستانەیان. لەکاتێکدا مێردەکەی، کوڕەزای جەنگیز خان، لە شەڕ بوو. ئەو کارەکانی مەڕداری، و خێزان و شاری ھەزاران ڕەشماڵی ڕادەپەڕاند.
ئان ئێف برۆدبریج ڕۆژێکی ژیانی ئەم شاژنە مەغۆلییەمان بۆ پوختە دەکات.

وانە لەلایەن ئان ئێف. برۆدبریچ، دەرھێنراوە لەلایەن ئێڵس دێکاڵوی.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:08

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.