De stem van de natuur

Bernie Krause neemt al 45 jaar lang natuurlijke soundscapes op -- de wind in de bomen, het getjilp van vogels, de subtiele geluiden van insectenlarven. Gedurende die tijd heeft hij veel omgevingen radicaal zien veranderen door mensen, soms zelfs door praktijken die geacht werden milieuveilig te zijn. Een verrassende blik op wat we kunnen leren van de symfonieën van de natuur, van het grommen van een zeeanemoon tot de treurige roep van een rouwende bever.

(Natuurgeluiden)

Toen ik voor het eerst soundscapes
begon op te nemen in de natuur,

45 jaar geleden,

had ik geen idee dat mieren,

insectenlarven, zeeanemonen en virussen

een geluidssignatuur voortbrachten.

Maar dat doen ze.

Net als iedere wilde habitat op de planeet,

zoals het Amazoneregenwoud
dat jullie achter mij horen.

Gematigde en tropische regenwouden

produceren in feite elk
een levendig dierenorkest,

die gelijktijdige en
georganiseerde uitingen

van insecten, reptielen, amfibieën,
vogels en zoogdieren.

Iedere soundscape die
uit een natuurlijke habitat ontspringt,

genereert zijn eigen unieke signatuur,

die ongelofelijke hoeveelheden
informatie bevat.

Een deel van die informatie
wil ik vandaag met jullie delen.

Een soundscape bestaat uit
drie basisbronnen.

De eerste is de geofonie,

of de niet-biologische geluiden
die optreden

in iedere habitat,

zoals wind in de bomen,
water in een stroom,

golven aan de oceaankust,
beweging van de Aarde.

De tweede daarvan is de biofonie.

De biofonie is al het geluid

dat gemaakt wordt door organismen
in een gegeven habitat

op een bepaalde tijd en plaats.

En de derde is
al het geluid dat wij mensen maken,

dat noemen we antrofonie.

Een deel ervan is gecontroleerd,
zoals muziek of theater,

maar het meeste ervan
is chaotisch en incoherent,

sommigen van ons noemen dat ruis.

Ik dacht een tijdlang dat
natuurlijke soundscapes

een waardeloos artefact waren.

Ze waren er gewoon,
maar ze waren niet significant.

Nou, daar vergiste ik me in.
Wat ik van deze ontmoetingen leerde,

was dat goed luisteren
ons enorm waardevolle hulpmiddelen geeft

waarmee we de gezondheid
van een habitat

over het hele levensspectrum
kunnen evalueren.

Toen ik begon op te nemen,
eind jaren zestig,

waren de gebruikelijke opnamemethoden
beperkt tot

stukjes opnemen
van individuele soorten

zoals vogels eerst,

maar later ook dieren
als zoogdieren en amfibieën.

Voor mij was dat een beetje als proberen

Beethovens vijfde symfonie
in al haar grootsheid te begrijpen

door het geluid van een enkele violist

uit de context van het orkest
te abstraheren

en alleen die partij te horen.

Gelukkig implementeren
steeds meer instellingen

de meer holistische modellen

die ik en een paar van mijn collega's
hebben geïntroduceerd

op het gebied van soundscape-ecologie.

Toen ik meer dan 40 jaar geleden
begon met opnames maken,

kon ik 10 uur opnames maken

en één uur bruikbaar materiaal vastleggen,

goed genoeg voor een plaat
of een film-soundtrack

of een museum-installatie.

Tegenwoordig kan het door de opwarming van de aarde,

grondstofwinning,

menselijk geluid en veel andere factoren

tot wel 1.000 uur of meer kosten

om hetzelfde vast te leggen.

Zeker 50% van mijn archief

komt uit habitats
die zo radicaal veranderd zijn

dat ze ofwel volledig stil zijn

of niet langer in hun originele vorm
gehoord kunnen worden.

De gebruikelijke methoden
van habitat-evaluatie

zijn uitgevoerd
door visueel soorten te tellen

en aantallen individuen
binnen elke soort in een bepaald gebied.

Door echter data te vergelijken

waarbij ik zowel geluidsdichtheid
als -diversiteit meeneem,

kan ik veel preciezer de gesteldheid
van een habitat vaststellen.

Ik wil jullie een paar typerende voorbeelden tonen

van wat er mogelijk wordt

door in dit universum te duiken.

Dit is Lincoln Meadow.

Lincoln Meadow bevindt zich
op drie en een half uur rijden

ten oosten van San Francisco
in de Sierra Nevada bergen,

op zo'n 2.000 meter hoogte.

Ik heb daar vele jaren opnames gemaakt.

In 1988 overtuigde een houtkapbedrijf
lokale bewoners ervan

dat er absoluut geen milieu-impact zou zijn

van een nieuwe methode
die ze uitprobeerden:

'selectief kappen':

hier en daar een boom wegnemen

in plaats van
een heel gebied kaal te slaan.

Met toestemming om opnamen te maken

zowel voor als na de ingreep,

zette ik mijn uitrusting op en legde
een groot aantal ochtendgeluiden vast

volgens een enorm strikt protocol
en precies gekalibreerde opnames,

omdat ik de uitgangssituatie
perfect wilde vastleggen.

Dit is een voorbeeld van een spectrogram.

Een spectrogram
is een grafische illustratie van geluid

met van links naar rechts de tijd --

hier wordt 15 seconden weergegeven --

en de frequentie van boven naar beneden,

van de laagste naar de hoogste.

Je kunt zien
dat de signatuur van een beekje

op de krappe onderste helft
van de pagina is afgebeeld,

terwijl vogels die ooit in die weide waren

afgebeeld worden
in de signatuur aan de bovenkant.

Daar waren er veel van.

Dit is Lincoln Meadow
vóór de selectieve houtkap.

(Natuurgeluiden)

Een jaar later keerde ik terug

en met dezelfde protocollen

nam ik onder de zelfde omstandigheden

een aantal voorbeelden op

van dezelfde ochtendgeluiden.

Nu ziet het er zo uit.

Dit is na de selectieve houtkap.

Je kunt zien dat de beek nog steeds

aan de onderkant van de pagina zit,

maar merk op wat er daarboven ontbreekt.

(Natuurgeluiden)

Direct komt het geluid van een specht.

Ik ben 15 keer teruggekeerd
naar Lincoln Meadow

in de laatste 25 jaar,

en ik kan jullie vertellen
dat de biofonie,

de dichtheid en diversiteit
van die biofonie,

nog steeds niet in de buurt komt

van hoe het was vóór de ingreep.

Maar hier is een na afloop genomen foto
van Lincoln Meadow.

Je kunt zien dat er vanuit
het perspectief van de camera

of het menselijk oog,

nauwelijks een tak of een boom
lijkt te ontbreken,

wat de bewering van het houtkapbedrijf
zou bevestigen

dat er geen milieu-impact is.

Onze oren vertellen ons echter
een heel ander verhaal.

Jonge leerlingen vragen me altijd

wat deze dieren zeggen

en ik heb echt geen idee.

Maar ik kan jullie vertellen
dat ze zichzelf uiten.

Of wij het begrijpen of niet
is een ander verhaal.

Ik liep langs de kust in Alaska

en kwam langs een getijdepoel

met een zeeanemonenkolonie,

die prachtige eetmachines,

familie van koraal en kwallen.

Nieuwsgierig om te zien
of ze enig geluid maakten,

liet ik een hydrofoon,

een in rubber gehulde onderwatermicrofoon,

in het monddeel zakken.

Onmiddellijk nam het schepsel

de microfoon in zijn buik op

en zochten de tentakels het oppervlak af

naar iets van voedingswaarde.

De ruis-achtige geluiden die heel laag zijn

die jullie nu gaan horen.

(Ruis)

Ja, maar let op.
Toen het niets te eten vond --

(Bromgeluid)

(Gelach)

Ik denk die uiting
in elke taal kan worden begrepen.

Ik denk die uiting
in elke taal kan worden begrepen.

(Gelach)

Aan het eind
van zijn voortplantingscyclus

begraaft de Spea Intermontana

zichzelf ongeveer een meter diep

in de uitgeharde woestijngrond
van het Amerikaanse Westen,

waar ze vele seizoenen kan blijven

tot de omstandigheden precies goed zijn
om weer te voorschijn te komen.

En als er genoeg vocht in de bodem is

in de lente, zullen kikkers
zichzelf naar het oppervlak graven

en zich in grote getale verzamelen
rond grote lentepoelen.

en zich in grote getale verzamelen
rond grote lentepoelen.

Ze kwaken in koor

precies gelijk met elkaar.

Dat doen ze om twee redenen.

De eerste is competitief,
omdat ze partners zoeken

en de tweede coöperatief,

omdat als ze allemaal
precies gelijk kwaken,

het heel moeilijk wordt
voor rovers zoals coyotes,

vossen en uilen om één individu
te isoleren voor een maaltje.

Dit is een spectrogram
van hoe het kwaakkoor klinkt

in een heel gezond patroon.

(Kikkergekwaak)

Mono Lake bevindt zich net
ten oosten van Yosemite National Park

in Californië.

Het is een favoriete habitat
van deze padden.

Het is ook geliefd bij
Amerikaanse marine-straaljagerpiloten,

die trainen
in hun gevechtsvliegtuigen

met een snelheid van
meer dan 1.100 kilometer per uur

op soms maar een paar honderd meter hoogte

boven het niveau van het Mono Basin,

heel snel, heel laag en zo luid

dat de antrofonie,
de menselijke geluiden,

ook al is het zes en een halve kilometer

van de kikkerpoel die je net hoorde,

het geluid maskeert
van het paddenkwaakkoor.

Je kunt in dit spectrogram zien
dat alle energie

die ooit in het eerste spectrogram zat,
is verdwenen

uit het bovenste gedeelte
van het spectrogram

en dat er pauzes in de koren zijn
op twee en een halve,

vier en een halve
en zes en een halve seconde

en dan het geluid van de straaljager.
De signatuur

in het geel onderaan de pagina.

(Kikkergekwaak)

Nadat die straaljager langs was gevlogen,

deden de kikkers er 45 minuten over

om weer hun synchrone gekwaak te hervatten.

Gedurende die tijd
zagen we bij volle maan

twee coyotes en
een Amerikaanse oehoe

een aantal van hen op komen eten.

Het goede nieuws is dat met
een klein beetje habitat-restauratie

en minder vluchten
de kikkerpopulaties,

die in de jaren 80 en vroeg
in de jaren 90 achteruit gingen,

weer zo goed als normaal zijn.

Ik wil eindigen
met een verhaal van een bever.

Het is een heel droevig verhaal,

maar het illustreert goed hoe dieren

soms emotie kunnen laten zien,

een heel controversieel onderwerp
onder sommige oudere biologen.

Een collega van me was opnames aan
het maken in het Amerikaanse midwesten

rond een poel
die misschien wel 16.000 jaar geleden

ontstaan was
aan het einde van de laatste ijstijd.

Hij was ook deels gevormd
door een beverdam

aan één kant
die het hele ecosysteem samenhield

in een heel delicate balans.

Op een dag,
toen hij opnames aan het maken was,

kwam er plotseling uit het niets

een aantal jachtopzichters,

die om onduidelijke reden

naar de beverdam toeliepen,

er een dynamietstaaf in lieten vallen
en hem opbliezen

wat het vrouwtje en haar jonkies doodde.

Mijn collega bleef geschokt achter

om zijn gedachten op een rijtje te krijgen

en de rest van de middag
op te nemen wat hij kon.

Die avond legde hij
een opmerkelijke gebeurtenis vast:

de eenzame overlevende mannetjesbever
die langzaam rondjes zwom

en ontroostbaar uitriep
naar zijn verloren partner en kroost.

Dit is waarschijnlijk het treurigste geluid

dat ik ooit van enig wezen heb gehoord

inclusief mensen.

(Krijsende bever)

Tja.

Er zitten veel kanten aan soundscapes,

waaronder de manier waarop dieren
ons leerden dansen en zingen,

wat ik voor een andere keer zal bewaren.

Maar jullie hebben gehoord hoe biofonieën

ons begrip van de natuur
helpen verduidelijken.

Jullie hebben de impact gehoord
van grondstofwinning,

menselijke ruis en habitatvernietiging.

En waar de milieuwetenschappen doorgaans

hebben geprobeerd de wereld te begrijpen
vanuit wat we zien,

kan een veel rijker begrip
verkregen worden uit wat we horen.

Biofonieën en geofonieën
zijn de herkenbare stemmen

van de natuur.

Wanneer we die horen,

krijgen we een gevoel van plaats;

het ware verhaal
van de wereld waarin we leven.

In luttele seconden

onthult een soundscape
veel meer informatie

uit veel meer perspectieven,

van kwantificeerbare gegevens
tot culturele inspiratie.

Visuele vastlegging omkadert impliciet

een gelimiteerd frontaal perspectief
van een gegeven ruimtelijke context,

terwijl soundscapes dat bereik vergroten

naar de volle 360 graden,
volledig om ons heen.

En hoewel een plaatje misschien
wel 1000 woorden waard is,

is een soundscape 1000 plaatjes waard.

En onze oren vertellen ons

dat de fluistering van ieder blad en wezen

onze natuurlijke levensbronnen aanspreekt,

wat het geheim van allesomvattende liefde
zou kunnen bevatten

vooral voor onze eigen menselijkheid.

Het laatste woord gaat
naar een jaguar uit de Amazone.

(Grommend geluid)

Bedankt voor het luisteren.

(Applaus)