David Fincher - And the Other Way is Wrong

Merhaba ben Tony ve
''Every Frame a Painting''desiniz.

Yönetmenler ile ilgili ilgimi çeken bir konu...

Ne kadar çok film yaparlarsa bir sahnenin
en küçük detaylarında bile...

kendilerini o kadar daha iyi ifade edebiliyorlar.

''Nedir istediğin?''

Çoğu insan, yönetmenlerin büyük planlar,
uzun tek planlar gibi stilize sahneler ile...

fark yaratabildiklerini düşünüyor.

Evet, bunlar başkaları tarafından kopyalanıyor ve
birinin vizyonu ile ilgili fikir veren şeyler.

Ama er ya da geç her yönetmen
bunun gibi sahnelere döner:

Bir odada, iki insan, konuşuyorlar.

Neredeyse en az sinematik olanlar.

Ancak bu sahnelerden yönetmenlerin en çok
neye önem verdiklerini anlayabilirsiniz.

''Bir tabip subaya ihtiyacım olmasa seni
bu operasyona ışık yılı yaklaştırmazdım.''

''Sonsuz minnetarım.''

''Alaycılığını kendine sakla.''

David Fincher, bilgiye önem verir.

Açıklamalardan kaçınan birçok yönetmenin
tersine Fincher'ın bazen tek yaptığı budur.

''Tuzluluk oranı tam doğru olmalı.''

''Bu yüzden sabun yapmak için
en iyi yağ insan yağıdır.''

''Bekle. Burası neresi?''

''Liposuction Kliniği.''

Onun dünyasında, karakter yeni bir bilgi
öğrendiğinde, hikaye dramatik bir hal alır.

''Hemen aşağıda, bodrumda.''

Zaten bildikleri diğer şeylerle
nasıl ilişkilendiği önemlidir.

''California'da kaç kişinin bodrumu vardır?''

Ve gerçeğin biraz daha fazlasını
öğrendiklerinde ne tepki verdikleri.

''Benim var.''

Fincher'ın stili bu fikrin bir uzantısıdır.

Bakın kendi metodunu nasıl anlatıyor.

- Seyirci her şeyi yapabileceğinizi biliyor.

- O yüzden sorulması gereken
ne yaptığınız değil, ne yapmadığınızdır.

Peki, David Fincher ne yapmaz?

Mesela elde yapılan çekimler.

Fincher, kamerayı tripoda kilitleyip
çalışan bir filmci.

Elde çekimlerden nefret eder ve
bir filmde ancak belki bir kere yapar.

Ejderha Dövmeli Kız'da 2 sahne,
Zodiac'ta ise 1 tane vardı.

Sosyal Ağ'da sadece bu plan vardı.

Yedi en çok elde çekim olan filmidir Fincher'ın.

5 sahne.

Fakat kullandığında bile öncesi ve sonrasını
nasıl tasarladığına bakmak gerek.

Dedektifi çeken kamera sallanırken, bütün gücü
elinde tutan John Doe'nun planları tripodda.

Sapasağlam.

''Kutuda ne var?''
''Silahı bana ver.''

''Söyledi bile.''

Fincher'ın kaçındığı bir diğer şey de kameranın
bir insan tarafından kullanılıyor olduğu hissi.

Çoğu yönetmenin, insan varlığını hissetirecek
şekilde planlara kasten...

sallantı ya da hatalar eklediği bir zamanda
Fincher tam tersini yapıyor.

- Bu her şeyin farkında olma fikrini seviyorum.

- Sanki kamera ordan oraya giderken
bir kişiliğe sahip değil.

- Bu da olacakların kaçınılmaz
olduğu hissini veriyor.

Bazen kameranın bir insan tarafından mı, yoksa
bir robot ya da bilgisayar tarafından mı...

yönetildiğini anlayamazsınız.

Sonuçta uğursuz bir etkisi vardır.

Overlook Oteli'nden çıkmış gibidir.
(The Shining)

Ayrıca ihtiyacı olmadığı sürece
yakın plana kesme yapmaz.

Fincher'ın yakın planları çok özgün
olsa da bunları nadiren kullanır. Çünkü:

- Yakın plana her kestiğinizde, seyirciye
'Bak burası önemli' demiş olursunuz.

- Bu yüzden, bunu ne zaman yaptığınıza
çok dikkat etmelisiniz.

Herhangi bir sekansta bunu bir
ya da iki kez yapar.

Daha çok film çektikçe de,
daha az yapar oldu.

''Müthiş bir devlet bakanı olurdunuz.''

Öncesinde geri durduğundan, bu planları
kullandığında, açıkça daha güçlü olurlar.

Son olarak, eğer mümkünse kamerayı
asla hareket ettirmez.

- Bir çekimi olabildiğince geniş,

- Ve bir durumu mümkün olabildiğince az şey
yükleyerek sunmak istedim.

- Basitçe bir tiyatro sahnesindeki gibi.

- ''Bunlar oluyor, adam bunu görüyor.'' gibi..

''Dikkatini vermiyorsun.''

''Bu da nedir?''

Kendine koyduğu bu engelleri bir düşünün.

Omuz kamerası, operatör ve
sebepsiz kamera hareketi olmadan...

sadece insanların konuştuğu bir sahneyi
sinematik bir şekilde anlatabilir mi?

''Katil altına bir kova koyup
servis yapmaya devam etmiş.''

''Adli tabip bunun 12 saat sürmüş olabileceğini söylüyor.''

Konuşmalar sinematik olmayabilir ama drama öyledir.

Bu sahnede 3 kişi görüyoruz.
Biri ayakta ikisi oturuyor.

Fincher'ın ilk yaptığı, bizi bu açıdan ikisinin
diyaloğunu dinlememizi sağlamak.

Kadraj büyüklüklerinden konunun şeften çok
Sommerset'i ilgilendirdiğini anlayabilirsiniz.

Fakat ikisi de hareket etmemekte.

Dedektif davadan ayrılmak
istediğini söylediğinde...

''Yeni bir işe atanmak istiyorum.''

şefi ve Sommerset'i farklı bir açıdan görüyoruz.

Mills'in konuya girmeye çalıştığını
gösteren bir ipucu bu.

Fakat bakış yönünün tamamen dışına bakan
Sommerset ona aldırış etmiyor.

Genç dedektif araya girmeye çalıştığında...

''Hey, burda olduğumu biliyorsun,
bu saçmalıkları yüzüme söyleyebilirsin.''

Sommerset'in sonunda onunla
yüzyüze geldiği bu açıya geçiyoruz.

Bu durum şefi kararlı olması gereken
zor bir durumda bırakıyor.

''İşi bana ver.''

''Hayır, seni başka bir davaya vereceğim.''

Bu şefin bu sahnedeki tek yakın planı.

Fincher bunu Mills'in kapı dışarı
edildiği an için saklıyor.

Ses bile olmadan bu sahnenin
amacını anlayabiliyorsunuz.

Fincher bakışlarınızı buraya bu dramayı..

buraya bunu..

ve buraya kapanışı izlemeniz için getirdi.

Üç karakter, üç farklı ilişki, hepsi
kameranın görmesi için tasarlanmış.

''Üzgünüm yaşlı dostum.''

Bu iki karakteri tekrar gördüğümüzde,
bakın Mills ne kadar uzakta oturuyor.

Fakat Sommerset teorisini açıklamaya
başladığında..

''Oburluk, Açgözlülük...''

Fincher onları aynı kadrajda, birbirlerine
bakarken görmemizi sağlıyor.

Sonraki 10 dakika boyunca beraber
çalışmayacak olmalarına rağmen...

burası birbirlerine saygı duymaya
başladıkları an.

Yedi'yi izlediğinizde, ikisini bir arada
gördüğümüz kadrajlarda...

aralarındaki ilişkinin gelişimini görebilirsiniz.

Bu da son noktası.

Buna iyi yönetmenlik denir.

Fincher yaşını aldıkça daha incelikli oldu.

Mesela artık kadrajda boşluğu çok iyi kullanıyor.

Boş bir sandalyeye kesme yapabiliyor.

''Eduardo Harvard Yatırımcılar Birliği'nin
başkanı ve benim en iyi arkadaşımdı.''

Ya da ilgisiz bir koca için boş bir
alan gösterebiliyor.

''Çok kötü, bunu konuşalım.''

''Ve bu ne zaman bitecek?''

Bütün bir sahneyi,
birinin kameranın içine mutlu...

''Burada olmaktan çok memnunum,
çağırdığınız için teşekkür ederim.''

ya da dehşete düşmüş bir bakışını
göstermek için kurabilir.

''Kendine iyi bak Sam.''

Ve bize birinin buzdolabının içini gösterecektir.

Fincher'ın bir sahneyi 50, 60 yada 99 kere
çekecek kadar tavizsiz olduğu doğrudur.

- Hep şu lanet yağmur.

- Çifte gökkuşağı, aman tanrım.
Anlamı ne acaba?

Tabii aynı zamanda işinde iyi olan birini izlemek çok zevkli.

Tek bir kesme ile güç dengelerindeki
değişimi gösterebilen birini.

''Telefonları kesin.''

Bunu kesmeden oynatmayı tercih eden..

ya da bir karakterin bir noktadan diğerine
gidişini izlememize izin veren birini.

Eğer Fincher sevmiyorsanız bile,
bu şu aralar görebileceğiniz en iyi işçilik...

ve kesinlikle incelemeye değer.

''Zodiac ben değilim, ama
olsaydım da kesinlikle size söylemezdim.''

Eğer seviyorsanız da,
işte sizinle ilgili düşüncesi.

''Bence insanlar ahlaksız.
Ben bunu savunuyorum.''

''Kariyerim bunun üzerine kurulu.''