Benjamin Zander sobre música e paixón

Benjamin Zander ten dúas paixóns infecciosas: a música clásica, e axudarnos a descubrir o noso amor non explorado por ela -- e por exensión, o noso amor non explorado por todas as novas posibiliades, novas experiencias, novas conexións.

Seguramente moitos de vós coñecedes a historia dos dous vendedores

que baixaron a África nos primeiros anos do século XX.

Enviáronos para ver se había algunha oportunidade

para vender zapatos.

E dende aló enviaron uns telegramas a Manchester.

E un deles escrebeu: "Situación desesperanzadora. Stop.

Non levan zapatos postos".

E o outro escrebeu: "Magnífica oportunidade.

Ainda non levan zapatos postos".

(Sorrisos)

Ben, pois hai unha situación semellante no mundo da música clásica,

porque hai algunha xente que pensa

que a música clásica está a morrer.

E hai algúns de nós que pensamos que está todo por ver.

E mellor que ir ás estatísticas e as modas

e falarvos de todas as orquestas que están a pechar,

e as discográficas que están a virse abaixo,

Pensei que deberíamos facer un experimento esta noite -- un experimento.

De feito, non é realmente un experimento porque eu sei o resultado.

Mais é como un experimento. Agora ben, antes de --

(Sorrisos)

-- antes de comezar, preciso dúas cousas.

A primeira, é que vos quero recordar como sona un neno de 7 anos

cando toca o piano.

Se cadra tedes este neno na casa.

Sona máis ou menos así.

(Piano)

Vexo que algúns de vós recoñecedes a este neno.

Agora ben, se practica durante un ano e toma leccións, ten 8 anos

e sona así.

(Piano)

Entón practica durante outro ano, e toma leccións; agora ten 9.

(Piano)

Entón practica durante outro ano e toma leccións: agora ten 10.

(Piano)

Nese momento normalmente abandona.

(Sorrisos)

(Aplausos)

Agora ben, se esperases, se esperases un ano máis,

terías escoitado isto:

(Piano)

Agora ben, o que aconteceu non foi se cadra o que pensáchedes,

que de súpeto se voltara apaixoado, comprometido,

involucrado, que tivo un novo profesor, chegou á pubertade, ou o que sexa.

O que aconteceu foi que os impulsos se reduciron.

Vedes, a primeira vez el tocaba

cun impulso en cada nota.

(Piano)

E a segunda vez cun impulso cada dúas notas.

(Piano)

Podedes velo mirando a miña cabeza.

(Sorrisos)

O de 9 anos, o de 9 anos

puña un impulso cada catro notas.

(Piano)

E o de 10 anos cada 8 notas.

(Piano)

E o de 11 anos, un impulso en toda a frase.

(Piano)

Seino -- non sei como cheguei a esta posición.

(Sorrisos)

Non dixen que fora a mover a miñas costas ou o meu corpo.

Non, a música levoume a facelo,

que é o motivo polo que o chamo tocar a unha nádega.

(Piano)

Pode ser a outra nádega.

(Piano)

Sabedes, un cabaleiro estaba unha vez vendo unha presentación miña

cando estaba a traballar cun pianista novo.

El era o presiente dunha corporación en Ohio.

E eu estaba a traballar con este pianista novo

e dixen, "o teu problema é que és un pianista de dúas nádegas.

Deberías ser un pianista de unha nádega."

E movín o seu corpo dese xeito cando estaba tocando.

E de súpeto a música despegou. Colleu voo.

Houbo un suspiro na audiencia cando escoitaron a diferencia.

Entón recibín unha carta deste cabaleiro.

El dixo, "estaba tan emocionado.

Voltei e transformei toda a miña empresa

nunha empresa dunha nádega."

(Sorrisos)

Ben, a outra cousa que quería facer é falarvos de vós.

Hai 1.600 persoas, penso.

A miña estimación é que probablemente 45 de vós

sodes apaixoados absolutos da música clásica.

Adorades a música clásica. A vosa radio está sempre nese dial clásico.

E tedes CDs no voso coche, e ides escoitar a sinfónica.

E os vosos nenos tocan instrumentos.

Non podedes imaxinar a vosa vida sen música clásica.

Ese é o primeiro grupo; un grupo bastante pequeno.

Hai outro grupo máis grande.

O composto pola xente á que non lle molesta a música clásica.

(Sorrisos)

Xa sabedes, chegaches a casa despois dun longo día

colles un vaso de viño e recóstaste.

Un pouco de Vivaldi de fondo non fai ningún dano.

(Sorrisos)

Ese é o segundo grupo.

Agora ven o terceiro grupo.

O composto pola xente que nunca escoita música clásica.

Simplemente non é parte da súa vida.

Podedes escoitala como fume de segunda man no aeroporto, pero --

(Sorrisos)

-- e quizais un pouco dunha marcha de Aida

cando entrades na sala. Pero á marxe diso, nunca a escoitades.

Este é probábelmente o grupo maior.

E despois está un grupo moi pequeno.

O composto por aqueles que pensan que non teñen ouvido musical.

Un incríbel número de xente pensa que non ten ouvido musical.

De feito, escoito frecuentemente, "o meu marido non ten ouvido musical."

(Sorrisos)

De feito, non podedes non ter ouvido musical. Ninguén carece de ouvido musical.

Se non tivérades ouvido musical, non poderiades cambiar as marchas

no voso coche, nun coche con cambio manual.

Non poderiades ver a diferencia entre

alguén de Texas e alguén de Roma.

E o teléfono. O teléfono. Se a vosa nai chama

polo miserábel teléfono, chama e di "Ola,"

non só sabedes quen é, senón en que estado de ánimo se atopa.

Tedes un ouvido fantástico. Todo o mundo ten un ouvido fantástico.

Así que ninguén carece de ouvido musical.

Porén, ¿sabedes o q vos digo? Non me apetece a min continuar con esta cousa

con ese abismo tan grande entre os que entenden,

aman e se apaixoan coa música clásica,

e os que non teñen ningunha relación con ela.

A xente sen ouvio musical, eses xa non están aquí.

Mais incluso entre esas tres categorías, hai un abismo demasiado grande.

Así que non vou continuar ata que todas e cada unha das persoas desta sala,

os que están no piso de abaixo, e en Aspen, e todos os demáis que estexan vendo,

cheguen a amar e comprender a música clásica.

Así que iso é o que imos facer.

Por certo, notades que non hai a menor dúbida na miña mente

se mirades a miña cara, sobre se vai funcionar ou non, verdade?

É unha das características dun líder que non dubide

por un intre da capacidade da xente que está a liderar

para facer realidade o que sexa que está a soñar.

Imaxinade se Martin Luther King tivera dito, "Teño un soño.

E por suposto, non estou seguro de que eles estean á altura."

(Sorrisos)

Ben. Vou escoller agora unha peza de Chopin.

É un preludio fermoso de Chopin. Algúns de vós coñecerédelo.

(Música)

Sabedes o que creo que pasou nesta sala?

Cando comecei, pensáchedes, "Que fermoso sona."

(Music)

"Penso que non deberíamos ir ao mesmo lugar

o próximo ano nas vacacións de verán."

(Sorrisos)

Divertido, verdade? Divertido como eses pensamentos

esperan dalgún xeito na vosa cabeza.

E por suposto --

(Aplauso)

-- e por suposto, se a peza é longa e tivéchedes un día longo,

podedes de feito quedarvos durmidos.

Entón o voso acompañante daravos un cobadazo nas costelas

e dirá, "Acorda! É cultura!" E entón ainda vos sentides peor.

Mais pensáchedes algunha vez que a razón pola que vos sentides somnolentos

na música clásica non é culpa vosa, senón culpa nosa?

Alguén pensou mentres eu tocaba,

"Por que está usando tantos impulsos?"

Se tivera feito isto coa miña cabeza seguramente teríadelo pensado.

(Música)

E durante o resto das vosas vidas, cada vez que escoitedes música clásica

sempre seredes quen de saber se escoitades eses impulsos.

Así que vexamos que está acontecendo realmente aquí.

Temos un Si. Esta é un Si. A seguinte é Do.

O Do ten a función de facer triste ao Si. ¿Conségueo, verdade?

(Sorrisos)

Os compositores sábeno. Se queren música triste

simplemente tocan esas dúas notas.

(Música)

Mais básicamente é só Si, con catro tristes.

(Sorrisos)

Agora baixa a La. Agora a Sol, e logo a Fa.

Entón temos Si, La, Sol, Fa. E se temos Si, La, Sol, Fa,

¿que agardamos despois? Ah, podía ter sido unha casualidade.

Probemos de novo. Ooh, o coro de TED.

(Sorrisos)

¿E notades que non hai ninguén sen ouvido musical? Ninguén.

Sabedes, en cada aldea de Bangladesh

e cada aldea da China. Todos saben:

da, da, da, da -- da. Todos saben que esperan un Mi.

Agora ben, Chopin non quería chegar ao Mi aí,

porque que tería acontecido? Tería rematado, como Hamlet.

Lembrades Hamlet? Acto 1, Escea 3:

averigua que o seu tio matou ao seu pai.

Lembrades que continua indo na busca do seu tio

e case o mata. E entón retrocede e fuxe

e vai por el de novo e case o mata.

E os críticos, que están todos sentados aí na fila de atrás

teñen que tener unha opinión, así que din, "Hamlet é un procastinador."

(Sorrisos)

Ou din, "Hamlet ten o complexo e Edipo."

Non, é que doutro xeito a obra remataría, estúpido.

Esa é a razón pola que Shakespeare introduciu todo ese contido en Hamlet.

Xa sabedes, Ofelia voltándose tola e a obra dentro da obra,

e a calavera de Yorick e os escavadores de tumbas.

Iso ten o obxectivo de retrasar -- ata que no Acto 5 pode matalo.

Ocorre o mesmo no caso de Chopin. Está a piques chegar a Mi,

e di, "Ups, mellor retroceder e comezar de novo."

E faino de novo.

E entón excítase -- iso é excitación,

non tedes que preocuparvos por iso.

Chega a Fa sostido e finalmente baixa a Mi,

pero é o acorde equivocado. Porque o acorde que está a buscar

é este, e entón fai...

ben, chamámolo unha cadencia enganosa, porque nos engana.

Sempre lles digo aos meus estudantes, "Se tedes unha cadencia enganosa

asegurádevos de elevar as vosas cellas, de xeito que todo o mundo o saiba."

(Sorrisos)

(Aplauso)

Ben. Entón ven un Mi, pero é o acorde trabucado.

Agora, tenta un Mi de novo. Ese acorde non funciona.

Agora, proba de novo Mi. Ese acorde non funciona.

Agora, ténta Mi de novo, e non funciona.

E entón finalmente...

Había un cabaleiro la fila de adiante, que dixo, "Mmm."

É o mesmo xesto que fai cando chega a casa

despois dun longo día, desconecta a chave no coche e di,

"Aah, estou na casa." Porque todos sabemos onde está a casa.

Así que esta é unha peza que ven dende lonxe ata a casa.

E vouna tocar completa

e vós ides seguila. Si, Do, Si, Do, Si, Do, Si --

e baixa a La, baixa a Sol, baixa a Fa.

E case chega a Mi, pero nese caso a obra remataría.

Entón sube de novo a Si. Excítase. Vai a Fa sostido. Vai a Mi.

É o acorde incorrecto. É o acorde incorrecto. É o acorde incorrecto.

E finalmente vai a Mi, e é casa.

E o que ides ver é tocar a unha nádega.

(Sorrisos)

Porque para min, para xuntar o Si ao Mi,

teño que parar de pensar en cada unha das notas do camiño

e comezar a pensar na longa longa liña dende Si ata Mi.

Xa entendedes, estamos en Suráfrica, e non se pode ir a Suráfrica

sen pensar en Mandela na cadea durante 27 anos.

En que estaba el a pensar? Na comida?

Non, estaba a pensar na visión para Suráfrica

e para os seres humanos. Iso é o que permaneceu --

isto é sobre a visión; é sobre a liña longa.

Como o paxaro que voa sobre un campo

e non se preocupa dos valados que sobrevoa, verdade?

Así que agora imos seguir toda a liña dende Si ata Mi.

E teño unha última solicitude, antes de tocar a peza completa.

Poderiades pensar nalguén ao que adoredes, que xa non estea?

Unha avoa querida, un amor,

alguén na vosa vida ao que queredes con todo o voso corazón,

pero que esa persoa xa non está con vós.

Traede esa persoa á vosa mente, e ao mesmo tempo

seguide toda a liña que vai de Si a Mi,

e escoitaredes o que Chopen tiña que dicir.

(Música)

(Aplauso)

Agora ben, podedes estarvos a preguntar,

podedes estarvos a preguntar por que estou a aplaudir.

Ben, fixen isto nunha escola en Boston

cuns 70 alumnos de séptimo curso -- de 12 anos.

E fixen exactamente o que fixen agora con vós, e díxenlles

e expliqueilles e todo o tema.

E ao final voltáronse tolos, a aplaudir. Estaban a aplaudir.

Eu estaba a aplaudir. Eles estaban a aplaudir.

Finalmente, dixen, "Por que estou a aplaudir?"

E un dos nenos pequenos dixo, "Porque estábamos a escoitar."

(Sorrisos)

Pensádeo. 1600 persoas, xente ocupada,

involucrados en todo tipo de cousas diferentes.

Escoitando, comprendendo e sendo emocionados por unha peza de Chopin.

Iso é algo importante.

Agora ben, estou seguro de que todos e cada un seguíchedes isto,

entendíchedelo, e emocionáchedesvos. Por suposto, non podo estar seguro.

Pero direivos o que me aconteceu.

Estaba en Irlanda durante os conflictos, fai 10 anos,

e estaba a traballar con algúns rapaces Católicos e Protestantes

en resolución de conflictos. E fixen isto con eles.

Algo arriscado, xa que eran nenos da rúa.

E un deles veu falar conmigo á mañá seguinte e dixo,

"Sabes, eu nunca na vida escoitara música clásica

mas cando tocaches esa peza de 'shopping' (NT: xogo de palabras entre 'mercar' e Chopin)

(Sorrisos)

Dixo, "o meu irmán matárono dun tiro o ano pasado e non chorei por el.

Pero a pasada noite cando tocaches a peza,

el era en quen estaba a pensar.

E notei as bágoas baixando pola miña cara.

E sabes, realmente sentinme ben a chorar polo meu irmán"

Así que me decatei nese momento

de que a música clásica é para todo o mundo. Todo o mundo.

Agora ben, como camiñaríades -- porque sabedes,

a miña profesión, a profesión da música, non o ve dese xeito.

Eles afirman que ao 3 por cento da poboación lle gusta a música clásica.

Se fósemos quen de movelo ao 4 por cento os nosos problemas estarían solucionados.

E eu digo, "Como poderiades camiñar? Como poderiades falar? Como estariades

se pensarades que ao 3 por cento da poboación lle gusta a música clásica?

Se puidésemos subilo ao 4 por cento. Como poderiades camiñar?

Como poderiades falar? Como estariades

se pensarades que todo o mundo ama a música clásica --

e simplemente ainda non o descubriron."

(Sorrisos)

Como vedes, son mundos totalmente distintos.

Eu tiven unha experiencia maravillosa. Tiña 45 anos,

levo dirixindo 20 anos, e de súpeto tiven unha iluminación.

O director dunha orquesta non fai sons.

A miña foto aparece na portada do CD --

(Sorrisos)

-- pero o director non fai ningún son.

O seu poder depende da súa habilidade para facer a outra xente poderosa.

E iso mudou todo para min. Foi algo que me mudou a vida.

A xente da miña orquesta viña a falar comigo e dicíame,

"Ben, que aconteceu?" Iso é o que aconteceu.

Decateime de que o meu traballo era facer aparecer a posibilidade noutra xente.

E por suposto, quería saber se o estaba a facer.

E sabedes como se pode averiguar? Mirándolles aos ollos.

Se os seus ollos están a brillar, estás a facelo.

Poderiades iluminar unha vila cos ollos deste home.

(Sorrisos)

Dacordo. Se os ollos están a brillar, sabes que o estás a facer.

Se os ollos non están a brillar, teste que preguntar algo.

E esta é a pregunta:

Quen estou eu a ser para que os ollos dos meus músicos non estean a brillar?

Podemos facer iso cos nosos fillos tamén.

Quen estou eu a ser para que os ollos dos meus fillos non estean a brillar?

É un mundo totalmente diferente.

Ben, estamos a piques de rematar esta semana máxica na montaña

e imos regresar ao mundo.

E digo, é axeitado que nos fagamos a pregunta:

Quenes estamos a ser en canto imos de volta ao mundo?

E sabedes, teño unha definición de éxito.

Para min é moi sinxelo. Non ten relación coa riqueza e a sona e o poder.

Ten relación con cantos ollos brillantes teño arredor de min.

Así que agora teño un último pensamento, que é

que realmente o que dicimos marca a diferencia.

As palabras que saen pola nosa boca.

Aprendín isto dunha muller que sobreviviu a Auschwitz,

unha das poucas supervivintes.

Foi a Auschwitz cando tiña 15 anos,

e o seu irmán tiña 8, e perderan aos pais.

E contoume o seguinte, dixo,

"Estabamos no tren indo cara a Auschwitz e mirei cara a abaixo

e vin que os zapatos do meu irmán non estaban.

E dixen, "Como podes ser tan parvo, que non podes manterte perto das túas cousas

polo amor de Deus?" - na forma na que unha irmá maior

pode falar a un irmán pequeno.

Desafortunadamente, foi a última cousa que lle dixo

porque nunca voltou a velo. El non sobreviviu.

Así que cando saiu de Auschwitz, fixo unha promesa.

Ela díxome. Dixo, "Saín camiñando de Auschwitz á vida

e fixen unha promesa. E a promesa foi que nunca diría nada de novo

que non puidera ficar como a última cousa que eu diga."

Podemos facelo? Non. E enganámonos a nós mesmos

e aos outros. Mais esa é unha posibilidade na que podemos vivir. Grazas

(Aplausos)

Ollos brillantes, ollos brillantes.

Grazas, grazas.

(Música)