Από το DNA ως τη Χλαπάτσα, στον ποικίλο κόσμο των πολυμερών - Τζαν Μάττινγκλι
-
0:07 - 0:08Τι κοινό έχουν το μετάξι,
-
0:08 - 0:09το DNA,
-
0:09 - 0:09το ξύλο,
-
0:09 - 0:10τα μπαλόνια
-
0:10 - 0:13και η Χλαπάτσα;
-
0:13 - 0:15Είναι πολυμερή.
-
0:15 - 0:17Τα πολυμερή αποτελούν
τόσο μεγάλο μέρος της ζωής μας -
0:17 - 0:19που είναι σχεδόν αδύνατο
-
0:19 - 0:21να φανταστούμε ένα κόσμο χωρίς αυτά,
-
0:21 - 0:22αλλά τι στο καλό είναι;
-
0:22 - 0:24Τα πολυμερή είναι μεγάλα μόρια
-
0:24 - 0:27που σχηματίζονται από μικρές ενώσεις
που ονομάζονται «μονομερή», -
0:27 - 0:30συνδεδεμένες μεταξύ τους,
όπως τα βαγόνια μιας αμαξοστοιχίας. -
0:30 - 0:31«Πόλυ» σημαίνει πολλά,
-
0:31 - 0:33και «μόνο» σημαίνει ένα
-
0:33 - 0:36και «μερή» σημαίνει κομμάτια.
-
0:36 - 0:38Πολλά πολυμερή
σχηματίζονται επαναλαμβάνοντας -
0:38 - 0:41το ίδιο μικρό μονομερές, ξανά και ξανά,
-
0:41 - 0:42ενώ άλλα σχηματίζονται από δύο μονομερή
-
0:42 - 0:44συνδεόμενα σε ένα μοτίβο.
-
0:44 - 0:47Όλα τα ζωντανά όντα
αποτελούνται από πολυμερή. -
0:47 - 0:49Κάποια από τα οργανικά μόρια
στους οργανισμούς -
0:49 - 0:51είναι μικρά κι απλά,
-
0:51 - 0:54έχοντας μόνο μία
από μερικές λειτουργικές ομάδες. -
0:54 - 0:57Άλλα, ειδικά εκείνα που αναλαμβάνουν
διαρθρωτικούς ρόλους -
0:57 - 0:59ή αποθηκεύουν γενετικές πληροφορίες
-
0:59 - 1:01είναι μακρομόρια.
-
1:01 - 1:04Σε πολλές περιπτώσεις,
αυτά τα μακρομόρια είναι πολυμερή. -
1:04 - 1:07Για παράδειγμα, ο σύνθετοι υδατάνθρακες
-
1:07 - 1:09είναι πολυμερή των απλών σακχάρων,
-
1:09 - 1:11οι πρωτεΐνες είναι πολυμερή των αμινοξέων
-
1:11 - 1:14και τα νουκλεϊκά οξέα, DNA και RNA,
-
1:14 - 1:16που περιέχουν τις γενετικές μας πληροφορίες,
-
1:16 - 1:18είναι πολυμερή των νουκλεοτιδίων.
-
1:18 - 1:20Τα δέντρα και τα φυτά αποτελούνται
-
1:20 - 1:22από το πολυμερές κυτταρίνη.
-
1:22 - 1:24Είναι το σκληρό πράγμα που θα βρείτε
στο φλοιό και στους μίσχους. -
1:24 - 1:25Τα φτερά,
-
1:25 - 1:26το τρίχωμα,
-
1:26 - 1:26τα μαλλιά
-
1:26 - 1:27και τα νύχια
-
1:27 - 1:29αποτελούνται από την πρωτεΐνη κερατίνη,
-
1:29 - 1:31επίσης ένα πολυμερές.
-
1:31 - 1:32Δεν σταματά εκεί.
-
1:32 - 1:34Γνωρίζατε ότι οι εξωσκελετοί
-
1:34 - 1:36της μεγαλύτερης συνομοταξίας στο ζωικό βασίλειο,
-
1:36 - 1:37των αρθρόποδων,
-
1:37 - 1:39αποτελούνται από το πολυμερές χιτίνη;
-
1:40 - 1:42Τα πολυμερή αποτελούν επίσης την βάση
-
1:42 - 1:45για τις συνθετικές ίνες,
το καουτσούκ και τα πλαστικά. -
1:45 - 1:48Όλα τα συνθετικά πολυμερή
προέρχονται από το πετρέλαιο -
1:48 - 1:51και κατασκευάζονται
μέσω χημικών αντιδράσεων. -
1:51 - 1:53Οι δύο πιο κοινοί τύποι αντιδράσεων
-
1:53 - 1:55που χρησιμοποιούνται
για να σχηματίσουν πολυμερή -
1:55 - 1:56είναι οι αντιδράσεις πολυπροσθήκης
-
1:56 - 1:58και πολυσυμπύκνωσης.
-
1:58 - 1:59Στην αντίδραση πολυπροσθήκης
-
1:59 - 2:03τα μονομερή απλώς ενώνονται
για να σχηματίσουν το πολυμερές. -
2:03 - 2:05Οι διαδικασία ξεκινά με μία ελεύθερη ρίζα,
-
2:05 - 2:08ένα χημικό είδος με ένα
ασύζευκτο ηλεκτρόνιο. -
2:08 - 2:09Η ελεύθερη ρίζα επιτίθεται
-
2:09 - 2:12και διασπά τους δεσμούς
για να σχηματισθούν νέοι. -
2:12 - 2:14Η διαδικασία επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά
-
2:14 - 2:16μέχρι το σχηματισμό μίας
μακράς αλυσίδας πολυμερούς. -
2:16 - 2:17Στις αντιδράσεις πολυσυμπύκνωσης
-
2:17 - 2:19ένα μικρό μόριο, όπως το νερό,
-
2:19 - 2:22παράγεται με κάθε αντίδραση
επέκτασης της αλυσίδας. -
2:22 - 2:24Τα πρώτα συνθετικά πολυμερή
-
2:24 - 2:25δημιουργήθηκαν κατά λάθος
-
2:25 - 2:28ως υποπροϊόντα διαφόρων
χημικών αντιδράσεων. -
2:28 - 2:29Νομίζοντας ότι είναι άχρηστα
-
2:29 - 2:32οι χημικοί, κατά κανόνα, τα απέρριπταν.
-
2:32 - 2:34Τελικά, κάποιος με το όνομα Λέο Μπέκλαντ
-
2:34 - 2:36αποφάσισε πως ίσως το
άχρηστο υποπροϊόν του, -
2:36 - 2:38δεν ήταν τόσο άχρηστο, σε τελική ανάλυση.
-
2:38 - 2:40Το έργο του οδήγησε σε ένα πλαστικό
-
2:40 - 2:42το οποίο μπορούσε μόνιμα
να διαμορφωθεί σε ένα σχήμα -
2:42 - 2:45χρησιμοποιώντας πίεση
και υψηλές θερμοκρασίες. -
2:45 - 2:46Από τότε η ονομασία αυτού του πλαστικού,
-
2:46 - 2:50πολυ-βενζυλ-μεθυλεν-γλυκολικός ανυδρίτης.
-
2:50 - 2:51δεν ήταν πολύ ελκυστική
-
2:51 - 2:54και οι διαφημιστές την ονόμασαν «Βακελίτη».
-
2:55 - 2:56Με το βακελίτη κατασκευάζονται τηλέφωνα,
-
2:56 - 2:57παιδικά παιχνίδια
-
2:57 - 3:00και μονωτές για ηλεκτρικές συσκευές.
-
3:00 - 3:02Με την ανάπτυξή του το 1907,
-
3:02 - 3:05η βιομηχανία των πλαστικών εκτοξεύτηκε.
-
3:05 - 3:07Ένα άλλο γνωστό πολυμερές, η Χλαπάτσα
-
3:07 - 3:09εφευρέθηκε επίσης κατά λάθος.
-
3:09 - 3:10Κατά τη διάρκεια
του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου -
3:10 - 3:12οι Ηνωμένες Πολιτείες
ήταν σε απελπιστική ανάγκη -
3:12 - 3:14συνθετικού καουτσούκ για
την υποστήριξη του στρατού. -
3:14 - 3:16Μία ομάδα χημικών της εταιρείας
Τζένεραλ Ηλέκτρικ -
3:16 - 3:18προσπάθησε να δημιουργήσει ένα
-
3:18 - 3:20αλλά κατέληξε σε ένα κολλώδες,
μαλακό στόκο. -
3:20 - 3:22Δεν ήταν καλό υποκατάστατο καουτσούκ,
-
3:22 - 3:24αλλά είχε ένα παράξενο χαρακτηριστικό:
-
3:24 - 3:27Φαινόταν ν' αναπηδά εξαιρετικά.
-
3:27 - 3:29Γεννήθηκε η Χλαπάτσα!
-
3:29 - 3:31Το συνθετικό πολυμερές
είχε αλλάξει τον κόσμο. -
3:31 - 3:32Σκεφτείτε το.
-
3:32 - 3:34Θα μπορούσατε να φανταστείτε
να περνάτε έστω και μία μέρα -
3:34 - 3:36χωρίς τη χρήση πλαστικού;
-
3:36 - 3:38Αλλά δεν είναι όλα τα πολυμερή καλά.
-
3:38 - 3:41Το φελιζόλ, για παράδειγμα,
παρασκευάζεται, κυρίως, από στυρένιο, -
3:41 - 3:43το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως
πιθανή καρκινογόνος ουσία -
3:43 - 3:46από την Υπηρεσία
Περιβαλλοντικής Προστασίας. -
3:46 - 3:48Όταν κατασκευάζονται
τα προϊόντα από φελιζόλ -
3:48 - 3:51ή όταν αυτά αλλοιώνονται με αργό ρυθμό
στους χώρους υγειονομικής ταφής ή στον ωκεανό -
3:51 - 3:53μπορούν να απελευθερώσουν τοξικό στυρένιο
-
3:53 - 3:54στο περιβάλλον.
-
3:54 - 3:56Επιπρόσθετα, πλαστικά που δημιουργούνται
-
3:56 - 3:58από αντιδράσεις πολυμερισμού προσθήκης,
-
3:58 - 3:59όπως το Φελιζόλ,
-
3:59 - 4:00οι πλαστικές τσάντες
-
4:00 - 4:01και το PVC,
-
4:01 - 4:03έχουν κατασκευαστεί για να είναι ανθεκτικά
και ασφαλή για τα τρόφιμα -
4:03 - 4:05αλλά αυτό δε σημαίνει ότι διασπώνται
-
4:05 - 4:06στο περιβάλλον.
-
4:06 - 4:08Εκατομμύρια τόνοι πλαστικού
-
4:08 - 4:10απορρίπτονται σε χώρους
υγειονομικής ταφής κάθε χρόνο. -
4:10 - 4:12Αυτό το πλαστικό δεν είναι βιοδιασπώμενο,
-
4:12 - 4:14απλά αποσυντίθεται
-
4:14 - 4:16σε όλο και μικρότερα κομμάτια
-
4:16 - 4:17επηρεάζοντας την θαλάσσια ζωή
-
4:17 - 4:20και τελικά, επιστρέφει στους ανθρώπους.
-
4:20 - 4:22Τα πολυμερή μπορεί να είναι μαλακά ή σκληρά
-
4:22 - 4:23ρευστά ή στερεά
-
4:23 - 4:25εύθραυστα ή ανθεκτικά.
-
4:25 - 4:27Η τεράστια διακύμανση μεταξύ τους
-
4:27 - 4:28σημαίνει ότι μπορούν να δημιουργήσουν
-
4:28 - 4:31μία απίστευτα μεγάλη ποικιλία ουσιών,
-
4:31 - 4:31από το DNA
-
4:31 - 4:33μέχρι τις νάιλον κάλτσες.
-
4:33 - 4:35Τα πολυμερή είναι τόσο χρήσιμα
-
4:35 - 4:37που έχουμε μεγαλώσει
εξαρτώμενοι από αυτά κάθε μέρα. -
4:37 - 4:39Αλλά κάποια ρυπαίνουν τους ωκεανούς,
-
4:39 - 4:41τις πόλεις και τα κανάλια μας
-
4:41 - 4:42με επιπτώσεις στην υγεία μας
-
4:42 - 4:45που μόλις αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε.
- Title:
- Από το DNA ως τη Χλαπάτσα, στον ποικίλο κόσμο των πολυμερών - Τζαν Μάττινγκλι
- Description:
-
Δείτε ολόκληρο το μάθημα εδώ: http://ed.ted.com/lessons/from-dna-to-silly-putty-the-diverse-world-of-polymers-jan-mattingly
Είμαστε φτιαγμένοι από πολυμερή, όπως και τα δέντρα, τα τηλέφωνα και τα παιχνίδια. Ένα πολυμερές είναι μία μακρά αλυσίδα από πανομοιότυπα μόρια (ή μονομερή) με μία γκάμα από χρήσιμες ιδιότητες, όπως η σκληρότητα ή ελαστικότητα -- και αποδεικνύεται ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτά. Τα πολυμερή διακρίνονται σε φυσικά -- το DNA μας είναι ένα πολυμερές -- και συνθετικά, όπως το πλαστικό, η Χλαπάτσα και το φελιζόλ. H Τζαν Μάττινγκλι εξηγεί πως τα πολυμερή έχουν αλλάξει τον κόσμο μας.
Μάθημα από την Τζαν Μάττινγλι, απεικόνιση από το TED-Ed.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:00
TED Translators admin edited Greek subtitles for From DNA to Silly Putty, the diverse world of polymers - Jan Mattingly | ||
Dimitra Papageorgiou approved Greek subtitles for From DNA to Silly Putty, the diverse world of polymers - Jan Mattingly | ||
Dimitra Papageorgiou edited Greek subtitles for From DNA to Silly Putty, the diverse world of polymers - Jan Mattingly | ||
Dimitra Papageorgiou edited Greek subtitles for From DNA to Silly Putty, the diverse world of polymers - Jan Mattingly | ||
Dimitra Papageorgiou edited Greek subtitles for From DNA to Silly Putty, the diverse world of polymers - Jan Mattingly | ||
Dimitra Papageorgiou edited Greek subtitles for From DNA to Silly Putty, the diverse world of polymers - Jan Mattingly | ||
Dimitra Papageorgiou edited Greek subtitles for From DNA to Silly Putty, the diverse world of polymers - Jan Mattingly | ||
Toula Papapantou accepted Greek subtitles for From DNA to Silly Putty, the diverse world of polymers - Jan Mattingly |
Dimitra Papageorgiou
Τούλα, συμβουλέψου αυτόν τον οδηγό, για να χωρίσεις τους υπότιτλους ώστε κάθε γραμμή να μην ξεπερνά τους 42 χαρακτήρες: http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines