0:00:06.826,0:00:08.029
Τι κοινό έχουν το μετάξι,

0:00:08.029,0:00:08.707
το DNA,

0:00:08.707,0:00:09.470
το ξύλο,

0:00:09.470,0:00:10.298
τα μπαλόνια

0:00:10.298,0:00:12.930
και η Χλαπάτσα;

0:00:12.930,0:00:14.719
Είναι πολυμερή.

0:00:14.719,0:00:17.152
Τα πολυμερή αποτελούν [br]τόσο μεγάλο μέρος της ζωής μας

0:00:17.152,0:00:18.608
που είναι σχεδόν αδύνατο

0:00:18.608,0:00:20.832
να φανταστούμε ένα κόσμο χωρίς αυτά,

0:00:20.832,0:00:22.416
αλλά τι στο καλό είναι;

0:00:22.416,0:00:24.226
Τα πολυμερή είναι μεγάλα μόρια

0:00:24.226,0:00:26.890
που σχηματίζονται από μικρές ενώσεις [br]που ονομάζονται «μονομερή»,

0:00:26.890,0:00:29.773
συνδεδεμένες μεταξύ τους, [br]όπως τα βαγόνια μιας αμαξοστοιχίας.

0:00:29.773,0:00:31.302
«Πόλυ» σημαίνει πολλά,

0:00:31.302,0:00:32.800
και «μόνο» σημαίνει ένα

0:00:32.800,0:00:35.683
και «μερή» σημαίνει κομμάτια.

0:00:35.683,0:00:37.853
Πολλά πολυμερή [br]σχηματίζονται επαναλαμβάνοντας

0:00:37.853,0:00:40.689
το ίδιο μικρό μονομερές, ξανά και ξανά,

0:00:40.689,0:00:42.481
ενώ άλλα σχηματίζονται από δύο μονομερή

0:00:42.481,0:00:44.404
συνδεόμενα σε ένα μοτίβο.

0:00:44.404,0:00:46.932
Όλα τα ζωντανά όντα [br]αποτελούνται από πολυμερή.

0:00:46.932,0:00:49.459
Κάποια από τα οργανικά μόρια [br]στους οργανισμούς

0:00:49.459,0:00:50.788
είναι μικρά κι απλά,

0:00:50.788,0:00:53.943
έχοντας μόνο μία [br]από μερικές λειτουργικές ομάδες.

0:00:54.467,0:00:57.372
Άλλα, ειδικά εκείνα που αναλαμβάνουν [br]διαρθρωτικούς ρόλους

0:00:57.372,0:00:59.071
ή αποθηκεύουν γενετικές πληροφορίες

0:00:59.071,0:01:00.838
είναι μακρομόρια.

0:01:00.838,0:01:04.254
Σε πολλές περιπτώσεις,[br]αυτά τα μακρομόρια είναι πολυμερή.

0:01:04.254,0:01:06.636
Για παράδειγμα, ο σύνθετοι υδατάνθρακες

0:01:06.636,0:01:08.790
είναι πολυμερή των απλών σακχάρων,

0:01:08.790,0:01:11.094
οι πρωτεΐνες είναι πολυμερή των αμινοξέων

0:01:11.094,0:01:13.758
και τα νουκλεϊκά οξέα, DNA και RNA,

0:01:13.758,0:01:15.718
που περιέχουν τις γενετικές μας πληροφορίες,

0:01:15.718,0:01:18.249
είναι πολυμερή των νουκλεοτιδίων.

0:01:18.249,0:01:19.546
Τα δέντρα και τα φυτά αποτελούνται

0:01:19.546,0:01:21.515
από το πολυμερές κυτταρίνη.

0:01:21.515,0:01:24.485
Είναι το σκληρό πράγμα που θα βρείτε [br]στο φλοιό και στους μίσχους.

0:01:24.485,0:01:25.177
Τα φτερά,

0:01:25.177,0:01:25.726
το τρίχωμα,

0:01:25.726,0:01:26.263
τα μαλλιά

0:01:26.263,0:01:27.136
και τα νύχια

0:01:27.136,0:01:29.183
αποτελούνται από την πρωτεΐνη κερατίνη,

0:01:29.183,0:01:30.773
επίσης ένα πολυμερές.

0:01:30.773,0:01:32.423
Δεν σταματά εκεί.

0:01:32.423,0:01:33.923
Γνωρίζατε ότι οι εξωσκελετοί

0:01:33.923,0:01:36.431
της μεγαλύτερης συνομοταξίας στο ζωικό βασίλειο,

0:01:36.431,0:01:37.448
των αρθρόποδων,

0:01:37.448,0:01:39.328
αποτελούνται από το πολυμερές χιτίνη;

0:01:39.928,0:01:41.660
Τα πολυμερή αποτελούν επίσης την βάση

0:01:41.660,0:01:44.691
για τις συνθετικές ίνες, [br]το καουτσούκ και τα πλαστικά.

0:01:44.691,0:01:48.076
Όλα τα συνθετικά πολυμερή [br]προέρχονται από το πετρέλαιο

0:01:48.076,0:01:51.276
και κατασκευάζονται [br]μέσω χημικών αντιδράσεων.

0:01:51.276,0:01:53.442
Οι δύο πιο κοινοί τύποι αντιδράσεων

0:01:53.442,0:01:54.710
που χρησιμοποιούνται [br]για να σχηματίσουν πολυμερή

0:01:54.710,0:01:55.939
είναι οι αντιδράσεις πολυπροσθήκης

0:01:55.939,0:01:58.143
και πολυσυμπύκνωσης.

0:01:58.143,0:01:59.465
Στην αντίδραση πολυπροσθήκης

0:01:59.465,0:02:02.553
τα μονομερή απλώς ενώνονται [br]για να σχηματίσουν το πολυμερές.

0:02:02.553,0:02:04.608
Οι διαδικασία ξεκινά με μία ελεύθερη ρίζα,

0:02:04.608,0:02:07.657
ένα χημικό είδος με ένα [br]ασύζευκτο ηλεκτρόνιο.

0:02:07.657,0:02:08.961
Η ελεύθερη ρίζα επιτίθεται

0:02:08.961,0:02:11.524
και διασπά τους δεσμούς [br]για να σχηματισθούν νέοι.

0:02:11.524,0:02:13.606
Η διαδικασία επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά

0:02:13.606,0:02:15.603
μέχρι το σχηματισμό μίας[br]μακράς αλυσίδας πολυμερούς.

0:02:15.603,0:02:17.272
Στις αντιδράσεις πολυσυμπύκνωσης

0:02:17.272,0:02:19.101
ένα μικρό μόριο, όπως το νερό,

0:02:19.101,0:02:22.407
παράγεται με κάθε αντίδραση[br]επέκτασης της αλυσίδας.

0:02:22.407,0:02:23.933
Τα πρώτα συνθετικά πολυμερή

0:02:23.933,0:02:25.386
δημιουργήθηκαν κατά λάθος

0:02:25.386,0:02:28.107
ως υποπροϊόντα διαφόρων [br]χημικών αντιδράσεων.

0:02:28.107,0:02:29.350
Νομίζοντας ότι είναι άχρηστα

0:02:29.350,0:02:31.627
οι χημικοί, κατά κανόνα, τα απέρριπταν.

0:02:31.627,0:02:33.910
Τελικά, κάποιος με το όνομα Λέο Μπέκλαντ

0:02:33.910,0:02:35.794
αποφάσισε πως ίσως το [br]άχρηστο υποπροϊόν του,

0:02:35.794,0:02:38.086
δεν ήταν τόσο άχρηστο, σε τελική ανάλυση.

0:02:38.086,0:02:39.715
Το έργο του οδήγησε σε ένα πλαστικό

0:02:39.715,0:02:42.178
το οποίο μπορούσε μόνιμα [br]να διαμορφωθεί σε ένα σχήμα

0:02:42.178,0:02:44.521
χρησιμοποιώντας πίεση [br]και υψηλές θερμοκρασίες.

0:02:44.521,0:02:46.172
Από τότε η ονομασία αυτού του πλαστικού,

0:02:46.172,0:02:50.068
πολυ-βενζυλ-μεθυλεν-γλυκολικός ανυδρίτης.

0:02:50.068,0:02:51.353
δεν ήταν πολύ ελκυστική

0:02:51.353,0:02:53.594
και οι διαφημιστές την ονόμασαν «Βακελίτη».

0:02:54.502,0:02:56.468
Με το βακελίτη κατασκευάζονται τηλέφωνα,

0:02:56.468,0:02:57.355
παιδικά παιχνίδια

0:02:57.355,0:02:59.988
και μονωτές για ηλεκτρικές συσκευές.

0:02:59.988,0:03:02.104
Με την ανάπτυξή του το 1907,

0:03:02.104,0:03:04.608
η βιομηχανία των πλαστικών εκτοξεύτηκε.

0:03:04.608,0:03:06.621
Ένα άλλο γνωστό πολυμερές, η Χλαπάτσα

0:03:06.621,0:03:08.774
εφευρέθηκε επίσης κατά λάθος.

0:03:08.774,0:03:09.859
Κατά τη διάρκεια [br]του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου

0:03:09.859,0:03:11.601
οι Ηνωμένες Πολιτείες [br]ήταν σε απελπιστική ανάγκη

0:03:11.601,0:03:14.190
συνθετικού καουτσούκ για[br]την υποστήριξη του στρατού.

0:03:14.190,0:03:16.107
Μία ομάδα χημικών της εταιρείας [br]Τζένεραλ Ηλέκτρικ

0:03:16.107,0:03:17.626
προσπάθησε να δημιουργήσει ένα

0:03:17.626,0:03:20.176
αλλά κατέληξε σε ένα κολλώδες, [br]μαλακό στόκο.

0:03:20.176,0:03:22.192
Δεν ήταν καλό υποκατάστατο καουτσούκ,

0:03:22.192,0:03:24.461
αλλά είχε ένα παράξενο χαρακτηριστικό:

0:03:24.461,0:03:27.109
Φαινόταν ν' αναπηδά εξαιρετικά.

0:03:27.109,0:03:28.715
Γεννήθηκε η Χλαπάτσα!

0:03:28.715,0:03:30.926
Το συνθετικό πολυμερές [br]είχε αλλάξει τον κόσμο.

0:03:30.926,0:03:32.018
Σκεφτείτε το.

0:03:32.018,0:03:33.859
Θα μπορούσατε να φανταστείτε [br]να περνάτε έστω και μία μέρα

0:03:33.859,0:03:35.553
χωρίς τη χρήση πλαστικού;

0:03:35.553,0:03:37.520
Αλλά δεν είναι όλα τα πολυμερή καλά.

0:03:37.520,0:03:40.858
Το φελιζόλ, για παράδειγμα, [br]παρασκευάζεται, κυρίως, από στυρένιο,

0:03:40.858,0:03:43.023
το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως [br]πιθανή καρκινογόνος ουσία

0:03:43.023,0:03:45.605
από την Υπηρεσία [br]Περιβαλλοντικής Προστασίας.

0:03:45.605,0:03:47.735
Όταν κατασκευάζονται [br]τα προϊόντα από φελιζόλ

0:03:47.735,0:03:51.025
ή όταν αυτά αλλοιώνονται με αργό ρυθμό [br]στους χώρους υγειονομικής ταφής ή στον ωκεανό

0:03:51.025,0:03:52.690
μπορούν να απελευθερώσουν τοξικό στυρένιο

0:03:52.690,0:03:54.359
στο περιβάλλον.

0:03:54.359,0:03:56.017
Επιπρόσθετα, πλαστικά που δημιουργούνται

0:03:56.017,0:03:58.294
από αντιδράσεις πολυμερισμού προσθήκης,

0:03:58.294,0:03:59.352
όπως το Φελιζόλ,

0:03:59.352,0:04:00.210
οι πλαστικές τσάντες

0:04:00.210,0:04:01.212
και το PVC,

0:04:01.212,0:04:03.416
έχουν κατασκευαστεί για να είναι ανθεκτικά [br]και ασφαλή για τα τρόφιμα

0:04:03.416,0:04:04.956
αλλά αυτό δε σημαίνει ότι διασπώνται

0:04:04.956,0:04:06.366
στο περιβάλλον.

0:04:06.366,0:04:08.119
Εκατομμύρια τόνοι πλαστικού

0:04:08.119,0:04:10.221
απορρίπτονται σε χώρους [br]υγειονομικής ταφής κάθε χρόνο.

0:04:10.221,0:04:12.462
Αυτό το πλαστικό δεν είναι βιοδιασπώμενο,

0:04:12.462,0:04:13.524
απλά αποσυντίθεται

0:04:13.524,0:04:15.560
σε όλο και μικρότερα κομμάτια

0:04:15.560,0:04:16.728
επηρεάζοντας την θαλάσσια ζωή

0:04:16.728,0:04:19.733
και τελικά, επιστρέφει στους ανθρώπους.

0:04:19.733,0:04:21.724
Τα πολυμερή μπορεί να είναι μαλακά ή σκληρά

0:04:21.724,0:04:22.937
ρευστά ή στερεά

0:04:22.937,0:04:25.042
εύθραυστα ή ανθεκτικά.

0:04:25.042,0:04:27.326
Η τεράστια διακύμανση μεταξύ τους

0:04:27.326,0:04:28.240
σημαίνει ότι μπορούν να δημιουργήσουν

0:04:28.240,0:04:30.605
μία απίστευτα μεγάλη ποικιλία ουσιών,

0:04:30.605,0:04:31.434
από το DNA

0:04:31.434,0:04:33.408
μέχρι τις νάιλον κάλτσες.

0:04:33.408,0:04:35.024
Τα πολυμερή είναι τόσο χρήσιμα

0:04:35.024,0:04:37.493
που έχουμε μεγαλώσει [br]εξαρτώμενοι από αυτά κάθε μέρα.

0:04:37.493,0:04:38.680
Αλλά κάποια ρυπαίνουν τους ωκεανούς,

0:04:38.680,0:04:41.063
τις πόλεις και τα κανάλια μας

0:04:41.063,0:04:42.272
με επιπτώσεις στην υγεία μας

0:04:42.272,0:04:44.555
που μόλις αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε.