زانستی ڕەنگی پێست- ئەنجێلا کۆین فللین
-
0:09 - 0:12کاتێک تیشکی سەروو وەنەوشەیی
بەر پێستمان دەکەوێت، -
0:12 - 0:15بە شێوەی جۆراو جۆر کاریگەری
لەسەر هەریەکە لە ئێمە دەبێت. -
0:15 - 0:18پشت دەبەستێت بە ڕەنگی پێست،
چەند خولەکێک لە بەرکەوتنی دەوێت -
0:18 - 0:21تا وا لە پێستەکە بکات
تووشی سوور بوونەوە ببێت، -
0:21 - 0:25لەکاتێکدا هەندێکیان چەند کاتژمێرێکی دەوێت
بۆ دەرکەوتنی ئەو کاریگەری تیشکی خۆر. -
0:25 - 0:27کەواتە ئەو جیاوازییە بەهۆی
چ شتێکەوە -
0:27 - 0:32ڕوودەدات و چۆن پێستمان ئەو هەموو ڕەنگە
جۆراو جۆرەی هەڵگرتووەتەوە؟ -
0:32 - 0:33هەر ڕەنگێک بێت،
-
0:33 - 0:38پێستمان داستانی ئازایەتی و توانای ڕاهاتن
و خۆ گونجاندنی مرۆڤمان پێ دەڵێت، -
0:38 - 0:43ئەوەش سەلمێنراوە کە مەودای ڕەنگی پێست
بەهۆی زانستی زیندەوەرزانییەوە دیاری کراوە. -
0:43 - 0:45هۆکاری سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ میلانین،
-
0:45 - 0:48ئەو بۆیەیەی کە ڕەنگ دەبەخشێت بە پێست و قژ.
-
0:48 - 0:51ئەم پێکهاتەیەش لە خانەکانی پێستدایە
پێی دەڵێن خانەی بەرهەم هێنانی میلانین -
0:51 - 0:53و دوو شێوەی بنەڕەتی لەخۆدەگرێت.
-
0:53 - 0:58یەکێک لەوان ئیومیلانین، کە سەرچاوەی
گشت ڕەنگە قاوەیی باوەکانە، -
0:58 - 1:01هەروەها ڕەنگی ڕەش، قاوەیی،
هەروەها مووی زەرد، -
1:01 - 1:06هەروەها فیۆ میلانین، دەبێتە هۆی ئەوەی
ڕەنگی موو قاوەیی سوور باو یان سوور بێت. -
1:06 - 1:09بەڵام مرۆڤەکان بەم شێوەیە نەبوون.
-
1:09 - 1:12هەرچەندە ئەو جۆراو جۆریەی لە ڕەنگی پێستمان
هەیە، بەقۆناغی گۆڕانکاریدا تێپەڕیوە -
1:12 - 1:14بەهۆی تیشکی خۆرەوە.
-
1:14 - 1:20٥٠٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر سەریان هەڵداوە کاتێک
باپیرانمان لە باکوورەوە کۆچیان کرد -
1:20 - 1:22بۆ ئەفریقیا هەرروەها بۆ ئەوروپا و ئاسیا.
-
1:22 - 1:28ئەم مرۆڤانە لەنێوان هێڵی یەکسانی گۆی زەوی
و خولگەی گەرمەسێر نیشتەجێبوون. -
1:28 - 1:31ناوچەیەکە بە تیشکی سەروو
وەنەوشەیی خۆر تێرکراوە. -
1:31 - 1:35کاتێک تیشکی سەروو وەنەوشەیی
بۆ ماوەیەکی زۆر بەر پێست دەکەوێت، -
1:35 - 1:38تیشکی سەروو وەنەوشەیی هێرش دەکاتە سەر
دی ئێن ئەی ناو خانەکان، -
1:38 - 1:41بەو شێوەیە پێست دەسووتێت
-
1:41 - 1:42ئەگەر بە سەختی زیانیان پێ بگات،
-
1:42 - 1:45وا لە خانەکان دەکات تووشی
نەخۆشی میلانۆما ببن، -
1:45 - 1:50کە شێرپەنجەیەکی کوشندەیە لە ناو
خانەی بەرهەمهێنی میلانیندا ڕوودەدات. -
1:50 - 1:54ئەو دژە خۆرە ی ئێستا هەیە ٥۰،۰۰۰ ساڵ
لەمەو پێش بوونی نەبووە. -
1:54 - 1:58کەواتە چۆن باپیرانمان مامەڵەیان لەگەڵ
هێرشی تیشکی سەروو وەنەوشەیی کردووە؟ -
1:58 - 2:02کلیلی مانەوەی ژیانیان ئەو
دژە خۆرەیە بە سروشتی -
2:02 - 2:05لەژێر پێستیان بەرهەم هێنراوە
پێی دەڵێن: میلانین. -
2:05 - 2:08جۆر و بڕی میلانین لە ناو پێستدا
-
2:08 - 2:12دیاری دەکات کە تا چ ڕادەیەک پێستت
پارێزراو دەبێت لە تیشکی خۆر. -
2:12 - 2:15ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ وەڵامدانەوەی
پێست کاتێک تیشکی خۆری بەردەکەوێت. -
2:15 - 2:18کاتێک پێست تیشکی سەروو
وەنەوشەیی بەر دەکەوێت، -
2:18 - 2:21هەستە وەرگرە ئەندامەکان تووشی هەستیاریەک
دەبن کە پێی ودەوترێت "رودوپسین" -
2:21 - 2:26کە چەشنی بەرهەم هێنانی میلانین چالاکە
بۆ پاراستنی خانەکان لە لەناو چوون. -
2:26 - 2:31ئەو کەسانەی پێستیان کاڵە ئەو میلانینە
زیادەیە پێستیان تاریکترو قاوەییتر دەکات. -
2:31 - 2:33بە درێژایی چەندین نەوە،
-
2:33 - 2:37مرۆڤەکانی نیشتەجێی هێڵی پانی لە ئەفریقیا
-
2:37 - 2:40ئەو ناوچەیەی کە گونجاوە بۆ بەرهەم
هاتنی بڕێکی زۆر لە میلانین -
2:40 - 2:42و بڕێکی زۆر لە ئیومیلانین،
-
2:42 - 2:45وای لێ کردوون ڕەنگی پێستیان
تاریکتر بێت. -
2:45 - 2:48ئەم بەرگریی خۆریە یارمەتی پاراستنیان دەدات
لە نەخۆشی میلانۆما، -
2:48 - 2:50میلانۆما بەتەواوی وایان
لێدەکات زیاتر بەرگەبگرن -
2:50 - 2:55و دەتوانرێت ئەم خاسیەتە
بۆ وەچە نوێیەکان بگوازریتەوە. -
2:55 - 3:00بەڵام ، هەندێک لەم کەسانەی کە بەرگەی تیشکی
خۆریان گرتووە کۆچیان کردووە بەرەو باکوور -
3:00 - 3:02بۆ دەرەوەی ناوچەی خولگەیی،
-
3:02 - 3:05بەفراوانی بەهەموو جیهاندا دابەش بوون .
-
3:05 - 3:08چەند لە باکوور دورتر گەشتیان کردبا،
کەمتر تیشکی ڕاستەوخۆی خۆریان بەدی دەکرد. -
3:08 - 3:12ئەمەش کێشە بوو چونکە تیشکی سەروو وەنەوشەیی
سەرەڕای زیان گەیاندن بە پێست، -
3:12 - 3:15لەبەرامبەردا سوودێکی گرینگیشی هەیە.
-
3:15 - 3:18تیشکی سەروو وەنەوشەیی یارمەتی
لەش دەدا لە بەرهەمهێنانی ڤیتامین دی، -
3:18 - 3:22پێکهاتەیەکە ئێسکەکان بەهێز و پتەو دەکات و
یارمەتیمان دەدات لە هەڵمژینی کانزا، -
3:22 - 3:26وەک کالسیۆم، ئاسن،
مەگنسیۆم، فۆسفات، و زینک. -
3:26 - 3:31ئەگەر ئەوە نەبێت، مرۆڤ شەکەت و بێهێز
دەبێت و ئێسکی لاواز دەبێت -
3:31 - 3:34بارێکی نەخوازراو دروست دەکات کە ناسراوە
بە چەمانەوەی ئێسک. -
3:34 - 3:38بۆ ئەو کەسانەی کە ڕەنگی پێستیان تۆخە
تێپەڕ نەبوونی تیشکی خۆر، -
3:38 - 3:42بووەتە هۆی کەمی ڤیتامین دی هەروەها بووەتە
هەڕەشەیەکی مەترسیدار لە باکوور. بەڵام -
3:42 - 3:45هەندێ لەوانەش بووەتە هۆی بەرهەمهێنانی
بڕێکی کەمتر لە میلانین. -
3:45 - 3:49بڕی کەم بوونەوەی ئەو تیشکەش دەبێتە هۆی
کەم کردنەوەی مەترسی نەخۆشی شێرپەنجەی پێست، -
3:49 - 3:53پێستە ڕەنگ کاڵەکان باشتر تیشکی
سەروو وەنەوشەیی هەڵدەمژن. -
3:53 - 3:55ئەوان سوودمەند دەبن لە ڤیتامین دی،
-
3:55 - 3:57و بەهێز بوونی
ئێسکەکانیان، -
3:57 - 4:01دەبێتە هۆی ئەوەی نەوەکانیشیان بەهەمان
شێوە تەندروست باش بن. -
4:01 - 4:03وەچە لە دوای وەچە،
-
4:03 - 4:06ڕەنگی پێست لەو ناوچانە
بەرەبەرە کاڵ بووەتەوە. -
4:06 - 4:10لە ئەنجامی توانای
بەرگەگرتنی باوپاپیرانمان، -
4:10 - 4:14جیهانی ئەمڕۆ پڕ بووە لە خەڵکی
پێستی ڕەنگ جۆراو جۆر، -
4:14 - 4:19پێستی تاریکتر دەوڵەمەندە بە میلانین، لە
ناوچە گەرمەکان لە دەوری هێڵی یەکسانی زەوی، -
4:19 - 4:24و پێستی ڕەنگ کاڵ دەوڵەمەندە بە فیۆمیلانین
-
4:24 - 4:26لەو ناوچانەی تیشکی خۆر کەمدەبێتەوە.
-
4:26 - 4:30لە کۆتاییدا، بۆ ئەو کەسانەی لە کەنارەکان
دەژین ڕەنگی پێست خاسیەتێکی هەڵگیراوە نابێت -
4:30 - 4:33کە لە هەر چوار لاوە تیشکی
خۆریان بەردەکەوێت -
4:33 - 4:34لەوانەیە پێستیان ئەو
تیشکە هەڵبمژێت، -
4:34 - 4:39بەڵام بە دڵنیایەوە کاریگەری
نابێت لەسەر کەسایەتی.
- Title:
- زانستی ڕەنگی پێست- ئەنجێلا کۆین فللین
- Speaker:
- ئەنجێلا کۆین فللین
- Description:
-
more » « less
تەواوی وانەکە لێرە ببینە: https://ed.ted.com/lessons/the-science-of-skin-color-angela-koine-flynn
کاتێک تیشکی سەروو وەنەوشەیی بەر پێستمان دەکەوێت، کاریگەری لەسەر هەریەکە لە ئێمە دەبێت بە شێوەی جۆراو جۆر. ئەو کاریگەریەش پشت دەبەستێت بە ڕەنگی پێست، و بەرکەوتن بۆ ماوەی چەند خولەکێک بەسە بۆ ئەوەی وای لێبکات پێستی کەسەکە تووشی سوور بونەوە بکات، لە کاتێکدا لە هەندێ کەسی تر دا چەند کاتژمێرێک پێویستە بۆ دەرکەوتنی ئەو کاریگەریەی تیشکی خۆر. کەواتە ئەم جیاوازییە بەهۆی چ شتێکەوە ڕوودەدات؟ و چۆن پێستمان ئەو هەموو ڕەنگە جۆراو جۆرەی هەڵگرتووەتەوە؟ ئەنجێلا کۆین فللین باسی زانستی ڕەنگی پێست دەکات.
وانەیەک لەلایەن ئەنجێلا کۆین فللین دەرهێنانی لە لایەن تۆماس پیکاردۆ-ئئسپالت - Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:54
|
Daban Q Jaff approved Kurdish subtitles for The science of skin color | |
|
Parikhan Ismail accepted Kurdish subtitles for The science of skin color | |
|
|
Parikhan Ismail edited Kurdish subtitles for The science of skin color | |
|
Ayan Organization edited Kurdish subtitles for The science of skin color | |
|
rezhna salah edited Kurdish subtitles for The science of skin color | |
|
|
rezhna salah edited Kurdish subtitles for The science of skin color | |
|
|
rezhna salah edited Kurdish subtitles for The science of skin color | |
|
|
rezhna salah edited Kurdish subtitles for The science of skin color |