Գիտություն մաշկի մասին - Անգելա Քոյն Ֆլին
-
0:09 - 0:12Մեր մաշկին բախվելիս
ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները -
0:12 - 0:15մեզանից յուրաքանչյուրի վրա
տարբեր ազդեցություն են ունենում: -
0:15 - 0:18Կախված մաշկի գույնից՝ մեկը
կարող է մի քանի րոպեում կարմրել -
0:18 - 0:25մեկ ուրիշի դեպքում էլ ժամեր կպահանջվեն
ամենաաննշան փոփոխության համար: -
0:25 - 0:27Այսպիսով, ո՞րն է այս
տարբերությունների պատճառը, -
0:27 - 0:32և ինչպե՞ս է մեր մաշկը ընդունում
այսքան տարբեր երանգներ: -
0:32 - 0:33Անկախ գույնից,մեր մաշկը պատմում է
-
0:33 - 0:38մի ավանդություն մարդկային խիզախության
և հարմարվելու կարողության մասին՝ -
0:38 - 0:43բացահայտելով դրա՝ կենսաբանական
երևույթ լինելու տարբերակը: -
0:43 - 0:45Այս ամենի հիմքում մելանինն է,
-
0:45 - 0:47մի գունանյութ, որը մաշկին
և մազերին գույն է հաղորդում: -
0:48 - 0:51Այս տարրը գոյանում է մաշկի բջիջներում
առկա. այսպես կոչված, մելանոցիտներից -
0:51 - 0:53և հանդիպում է երկու
հիմնական ձևով: -
0:53 - 0:58Մեկը էումելանինն է,
որը մաշկին դարչնագույն, -
0:58 - 1:01սև, մոխրագույն և բաց երանգներ է հաղորդում,
-
1:01 - 1:06իսկ ֆեոմելանինը առաջացնում է
կարմրավուն պեպեններ և կարմիր մազեր: -
1:06 - 1:09Սակայն մարդիկ միշտ չէ,
որ այդպիսին են եղել: -
1:09 - 1:12Մեր մաշկի տարբեր երանգները ձևավորվել
են էվոլյուցիոն գործընթացի արդյունքում՝ -
1:12 - 1:14արևի ազդեցությամբ:
-
1:14 - 1:20Այս ամենը սկսվել է 50․000 տարի առաջ,
երբ մեր նախնիները Աֆրիկայից գաղթեցին -
1:20 - 1:22դեպի հյուսիս՝ Եվրոպա և Ասիա:
-
1:22 - 1:28Այս նախամարդիկ ապրում էին Հասարակածի և
Այծեղջյուրի արևադարձի միջև՝ -
1:28 - 1:31արևի ուլտրամանուշակագույն
ճառագայթներով հագեցած տարածաշրջանում։ -
1:31 - 1:35Երբ մաշկը երկար ժամանակ ենթարկվում է
ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների -
1:35 - 1:38ազդեցությանը,այդ լույսը
վնասում է մեր բջիջների մեջ առկա ԴՆԹ-ն -
1:38 - 1:41և մաշկն սկսում է այրվել։
-
1:41 - 1:42Եթե այդ վնասը մեծ է,
-
1:42 - 1:45բջիջների փոփոխությունները
կարող են հանգեցնել մելանոմայի՝ -
1:45 - 1:50մահացու քաղցկեղի,
որը ձևավորվում է մաշկի մելանոիդների մեջ։ -
1:50 - 1:54Մեզ հայտնի արևապաշտպան վահանակը
50․000 տարի առաջ գոյություն չի ունեցել։ -
1:54 - 1:57Ուրեմն, ինչպե՞ս էին մեր
նախնիները հաղթահարում -
1:57 - 2:00այս ուլտրամանուշակագույն
ճառագայթների ներգործությունը։ -
2:00 - 2:02Կենդանի մնալու բանալին
-
2:02 - 2:05սեփական մաշկի տակ արտադրված
արևապաշտպան նյութը՝ մելանինն է։ -
2:05 - 2:08Ձեր մաշկի մեջ մելանինի տեսակով
և քանակով է պայմանավորված, -
2:08 - 2:12թե որքանով եք պաշտպանված արևից։
-
2:12 - 2:15Դա գալիս է մաշկի հակազդեցությունից,
քանի որ արևի ճառագայթը բախվում է մաշկին: -
2:15 - 2:17Երբ մաշկը ենթարկվում է արևի
-
2:17 - 2:19ուլտրամանուշակագույն լույսի
ներգործությանը, -
2:19 - 2:23այն գործի է դնում հատուկ լուսային զգայուն
ընկալիչները, այսպես կոչված ռոդոպսինը, -
2:23 - 2:26որը խթանում է մելանինի արտադրությունը
և բջիջները պաշտպանում վնասվելուց։ -
2:26 - 2:30Բաց մաշկ ունեցող մարդկանց դեպքում
լրացուցիչ մելանինը մգեցնում է մաշկը և -
2:30 - 2:31առաջացնում արևայրուք։
-
2:31 - 2:33Սերնդեսերունդ
-
2:33 - 2:37Աֆրիկայի՝ արևով հագեցած լայնություններում
ապրող մարդիկ -
2:37 - 2:40հարմարվել են մելանինի
ավելի բարձր արտադրությանը -
2:40 - 2:42և ավելի շատ էումելանինի առկայությանը,
-
2:42 - 2:45որը մաշկին հաղորդում է ավելի մուգ երանգ։
-
2:45 - 2:48Այս ներկառուցված արևապաշտպան վահանը
օգնում է նրանց՝ պաշտպանվել մելանոմայից, -
2:48 - 2:51ըստ երևույթին, նրանց դարձնելով
էվոլյուցիոն տեսանկյունից կայուն -
2:51 - 2:55և ընդունակ՝ այս օգտակար հատկությունը
նոր սերունդներին փոխանցելու առումով։ -
2:55 - 3:00Սակայն շուտով, արևին հարմարված մեր
նախնիներից ոմանք արևադարձային գոտուց -
3:00 - 3:02տեղափոխվեցին հյուսիս՝
-
3:02 - 3:05տարածվելով աշխարհով մեկ:
-
3:05 - 3:07Որքան ավելի հյուսիս էին բարձրանում,
այնքան ավելի քիչ էին -
3:07 - 3:09արևի ուղիղ ճառագայթները։
-
3:09 - 3:12Սա խնդիր էր, որովհետև ուլտրամանուշակագույն
ճառագայթները թեպետ կարող են վնասել մաշկը, -
3:12 - 3:15բայց միաժամանակ ունեն
կարևոր օգտակար հատկություն: -
3:15 - 3:19Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները օգնում
են մեր մարմիններին՝ արտադրել վիտամին D՝ -
3:19 - 3:23տարր, որը ամրացնում է ոսկորները և թույլ
տալիս մեզ՝ կլանել կենսական հանքանյութեր, -
3:23 - 3:26ինչպիսիք են՝ կալցիումը, երկաթը,
մագնեզիումը, ֆոսֆատը և ցինկը։ -
3:26 - 3:31Առանց այդ տարրի մարդիկ լուրջ հոգնածություն
են զգում և ոսկորները թուլանում են, -
3:31 - 3:34ինչն էլ կարող է հանգեցնել
ռախիտ հիվանդության: -
3:34 - 3:38Վիտամին D-ի անբավարարությունը լուրջ
սպառնալիք կարող է լինել հյուսիսում -
3:38 - 3:42ապրող թուխ մարդկանց համար,
որոնց մաշկը չի կլանում արևի լույսը: -
3:42 - 3:45Սակայն եղել են նաև մելանինի
քիչ արտադրության դեպքեր։ -
3:45 - 3:48Նրանք ենթարկվում էին լույսի բավականաչափ
փոքր քանակի ներգործության, -
3:48 - 3:50ինչի պայմաններում մելանոմայի
ռիսկը նվազում էր, -
3:50 - 3:54իսկ նրանց բաց մաշկը ավելի լավ էր
կլանում ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները։ -
3:54 - 3:56Այսպիսով, նրանք օգտվեցին վիտամին D-ից,
-
3:56 - 3:57որը ամրացնում էր նրանց ոսկորներ
-
3:57 - 4:01և բավարար էր՝ առողջ
սերունդ ունենալու համար: -
4:01 - 4:03Այդ շրջաններում բնական ընտրության
-
4:03 - 4:06արդյունքում մաշկի գույնը
աստիճանաբար ավելի բաց դարձավ: -
4:06 - 4:10Մեր նախնիների հարմարվողականության
արդյունքում -
4:10 - 4:14այսօր մոլորակը լի է մարդկանցով,
որոնք ունեն մաշկի մեծ գունապնակ. -
4:14 - 4:19սովորաբար ավելի մուգ, էումելանինով հարուստ
հասարակածի ավելի տաք, արևոտ շրջաններում -
4:19 - 4:24և համեմատաբար ավելի բաց, ֆեոմելանինով
հարուստ մաշկի երանգներ՝ զով շրջաններում, -
4:24 - 4:26քանի որ արևի ճառագայթները
այնտեղ ավելի թույլ են: -
4:26 - 4:30Ուստի, մաշկի գույնը ավելին է,
քան հարմարվողականություն՝ -
4:30 - 4:33արևի շուրջը պտտվող
ժայռաբեկորի վրա ապրելու համար: -
4:33 - 4:34Մաշկը կլանում է լույսը,
-
4:34 - 4:37սակայն մի բան հաստատ է՝
այն չի արտացոլում մարդու էությունը:
- Title:
- Գիտություն մաշկի մասին - Անգելա Քոյն Ֆլին
- Speaker:
- Անգելա Քոյն Ֆլին
- Description:
-
more » « less
Տե՛ս ամբողջական տեսանյութը։ https://ed.ted.com/lessons/the-science-of-skin-color-angela-koine-flynn
Մեր մաշկին բախվելիս ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները մեզանից յուրաքանչյուրի վրա տարբեր ազդեցություն են ունենում: Կախված մաշկի գույնից՝ մեկը կարող է մի քանի րոպեում կարմրել, մեկ ուրիշի դեպքում էլ ժամեր կպահանջվեն ամենաաննշան փոփոխության համար: Այսպիսով, ո՞րն է այս տարբերությունների պատճառը, և ինչպե՞ս է մեր մաշկը ընդունում այսքան տարբեր երանգներ: Անգելա Քոյն Ֆլինը ներկայացնում է գիտություն մաշկի մասին։
Հոդվածը պատրաստել է Անգելա Քոյն Ֆլինը , անիմացիան կատարել է Թոմաս Փիչարդո- Եսպաիլատը
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:54
|
Emma Dovlatyan approved Armenian subtitles for The science of skin color | |
|
|
Emma Dovlatyan edited Armenian subtitles for The science of skin color | |
|
Sona Martirossian accepted Armenian subtitles for The science of skin color | |
|
|
Sona Martirossian edited Armenian subtitles for The science of skin color | |
|
Shushan Khachatryan edited Armenian subtitles for The science of skin color | |
|
|
Shushan Khachatryan edited Armenian subtitles for The science of skin color | |
|
|
Shushan Khachatryan edited Armenian subtitles for The science of skin color | |
|
|
Shushan Khachatryan edited Armenian subtitles for The science of skin color |