بەرزبوونەوەی پۆپۆلیستی سەردەم
-
0:07 - 0:11لە ناوەڕاستی ١٩٧٠، دوای دەیان ساڵ
لە ئاژاوەی سیاسیدا، -
0:11 - 0:15لە کۆتاییدا دەرکەوت یۆنان لەسەر
ڕێگەیەکی سەقامگیر بووە. -
0:15 - 0:17لەگەڵ دەستپێکی دەستوورێکی نوێ
-
0:17 - 0:21دانووستانەکان دەست پێدەکەن بۆ چوونە ناو
ڕێکخراوە ئەورووپییەکان، -
0:21 - 0:24زۆر لە شیکەرەوەکان پێشبینی سیاسەتی
یۆنانیان کرد -
0:24 - 0:27بۆ ئەوەی دوای شێوازێکی تری
جیهانی ڕۆژئاوایی فراوانتر بکەون. -
0:27 - 0:32دواتر لە ساڵی ١٩٨١، پارتێکی سیاسی کە
پێیی دەگووترا پاسۆک دەسەڵاتی گرتە دەست. -
0:32 - 0:38سەرۆکە کارێزمایەکەی ئاندریا پاپاندریۆ
دژی دەستووری نوێ وەستایەوە، -
0:38 - 0:42ئەو کەسانەی لە دەسەڵاتن بە "خیانەت کردن لە
نیشتمان" لە قەڵەمی دان. -
0:42 - 0:47دژایەتی کردنی بە ئەندامبوونی یۆنان لە ناتۆ
و کۆمەڵگای ئابوری ئەوروپا، -
0:47 - 0:51پاپاندریۆ بەڵێنی دا بۆ ئەوەی حوکم بکات
بۆ باشترکردنی ژیانی "خەڵکی ئاسایی" -
0:51 - 0:53لەسەرووی هەموویانەوە.
-
0:53 - 0:59بەشێوەیەکی جوان ڕایگەیاند، "هیچ دەزگایەک
بوونی نییە، جگە لە بوونی خەڵک" -
0:59 - 1:02چوونە سەر دەسەڵاتی پاپاندریۆ
چیڕۆکێکی بێ وێنە نییە. -
1:02 - 1:05لە زۆربەی شارە دیموکراسیەکان
لە سەرانسەری جیهاندا، -
1:05 - 1:08سەرکردە کارێزماکان ڕووبەڕووی
سیاسیەکانی دژ بە خۆیان دەبنەوە، -
1:08 - 1:13لە نرخی ڕێکخراوەکانیان کەم دەکردەوە،
و بانگەشەی باڵاپۆشی خەڵکیان دەکرد. -
1:13 - 1:17هەندێک لە ڕەخنەگران ئەم ڕێبازە وەسف
دەکەن وەک دەسەڵاتخواز یان فاشیست، -
1:17 - 1:20زۆربەیان مشتومڕ دەکەن لەسەر ئەوەی
سەرکردەکان هەست و سۆز بەکاردێنن -
1:20 - 1:23بۆ بەکارهێنان و خەڵەتاندنی دەنگدەرەکان.
-
1:23 - 1:28هەرچەندە شێوازی ئەو سیاسیانە ئەخلاقی
بێت یان نا، بێ گومان دیموکراسیە، -
1:28 - 1:32و بە ناوی پۆپۆلیستیەوە دەڕوات.
-
1:32 - 1:35چەمکەکانی پۆپۆلیستیی زیاتر دەربارەی
زانستی ڕۆمە کۆنەکانە، -
1:35 - 1:40کە خاوەن بنچینەی خۆیەتی لەناو وشەی
لاتینیدا و وشەی " پۆپۆلیست " واتە "گەل". -
1:40 - 1:45بەڵام لەو کاتەوەی پۆپۆلیستی بەکارهاتووە
بۆ کۆمەڵێک بزووتنەوەی سیاسی، -
1:45 - 1:49کە بە زۆری پێچەوانەن و هەندێک
جاریش دوو ئامانجی دژ بەیەکن. -
1:49 - 1:53بزووتنەوە پۆپۆلیستیەکان هەڵگەڕانەوە
دژبە پاشاکان، و قۆرخکارییەکان، -
1:53 - 1:56لەگەڵ هەمەجۆریەکی زۆر
لە دەزگا بەهێزەکان. -
1:56 - 2:00ناکرێت تەواوی مێژووی
ئەم چەمکە داپۆشراو بێت. -
2:00 - 2:04لەبری ئەوە، ئێمە تیشک دەخەینە سەر
یەک جۆری تایبەتی پۆپۆلیستی -
2:04 - 2:06ئەم جۆرەشیان ئەوەیە کە وەسفی
ئیدارەی پاپاندریا دەکات -
2:06 - 2:12هەروەها زۆری حکومەتەکانی ٧٠ ساڵی
ڕابردوو: پۆپۆلیستی سەردەم. -
2:12 - 2:17بەڵام بۆ تێگەیشتن لەوەی کە چۆن تیۆری
سیاسیەکان پێناسی ئەم دیاردەیە دەکات -
2:17 - 2:21پێویستە سەرەتا لێکۆڵینەوە لەوە
بکەین چ وەڵامێکیان دەبێ. -
2:21 - 2:22لەدوای جەنگی جیهانی دووەم،
-
2:22 - 2:27زۆربەی وڵاتەکان ویستیان خۆیان بە دوور
بگرن لە ئایدۆلۆژیای دیکتاتۆری. -
2:27 - 2:29سیستەمێکی سیاسی نوێیان داهێنا
-
2:29 - 2:32کە مافەکانی کۆمەڵایەتی و
تاکە کەسی پێشینەیی بووون، -
2:32 - 2:36ئامانج لە کۆدەنگی سیاسیەکان،
ڕێزگرتن لە یاسا و ڕێسایە. -
2:36 - 2:41لە ئەنجامدا، زۆربەی گەلانی ڕۆژئاوایی
حکومەتێکی لەمێژیەنەیان لەخۆگرت -
2:41 - 2:43پێی دەوترا دیموکراسی ئازادیخواز.
-
2:43 - 2:47لەم ڕووەوە، "ئازادیخواز" ئاماژەی بۆ هیچ
پارتێکی سیاسی نەدەکرد، -
2:47 - 2:51تا ڕادەیەک هەر جۆرێکی دیموکراسی
سێ پێکهاتە لەخۆ دەگرێت. -
2:51 - 2:55یەکەم، دیموکراسیە ئازادیخوازەکان
قبوڵی ئەم کۆمەڵگایە دەکەن. -
2:55 - 2:59پڕە لە زۆر شت، بە زۆری جیاکردنەوەی
ئەو بەشانەی دەبێتە هۆی دروستبوونی ناکۆکی. -
2:59 - 3:02دوووەم، داوای ئەوە دەکات
کۆمەڵگا دەستە بە دەستە -
3:02 - 3:06بگەڕێن بەدوای زەوی هاوبەش
لە و پارچە جیاکراوانە. -
3:06 - 3:09لە کۆتاییدا، دیموکراسی ئازادیخوازەکان
پشت دەبەستن بە یاساکان. -
3:09 - 3:12پاراستنی مافی کەمینەکان.
-
3:12 - 3:15وەک لە دەستور و یاسا
شەرعیەکان دیاریکراوە. -
3:15 - 3:18بیرۆکەکانی ئەم پێشنیارە،
بەیەکەوە وەرگیران -
3:18 - 3:22ئەو لێبووردەیی و دەستوورانەی
کە دەمانپارێزن لە ناهەمواری، -
3:22 - 3:27بەردی بناغەی فرمان و کۆمەڵگەیەکی
دیموکراسی هەمەجۆرە. -
3:27 - 3:31دیموکراسی ئازادیخواز یارمەتی هێنانەدی
سەقامگیری نەتەوەکانی دا. -
3:31 - 3:35بەڵام هەروەک سیستەمێکی دیکەی حکومەت،
هەموو شتێکیان چارەسەر نەکرد. -
3:35 - 3:39لەناو کێشەکانی تردا،
بەرزبوونەوەی بۆشاییەکی دەوڵەمەندی -
3:39 - 3:41ڕابەری ئەو کۆمەڵگە بێ خزمەتانە دەکات
-
3:41 - 3:46کە باوەڕیان بە دراوسێ دەوڵەمەندەکان و
سەرکردە سیاسیەکان نەماوە. -
3:46 - 3:51لەم ڕووەوە، گەندەڵی سیاسی زیانێکی
زیاتری لە متمانەی گشتی دا. -
3:51 - 3:55زیادبوونی دوودڵی و ڕەنجان
لە دەوری ئەم سیاسیەتمەدارانە -
3:55 - 3:58وایکرد کە هاوڵاتیان بەجۆرێکی تر
لە سەرکردە نوێکە بڕوانن -
3:58 - 4:00کە ڕکابەری چەسپاندنی
دەستوورەکانی کرد و -
4:00 - 4:03سەرەتا پێویستیەکانی بۆ خەڵک دەستەبەر کرد.
-
4:03 - 4:07لە زۆر لایەنەوە، ئەم کاردانەوە
دیموکراسی دیاری دەکات لە کرداردا: -
4:07 - 4:12ئەگەر زۆرینەی دانیشتوانەکە هەست بکەن
بەرژەوەندیان بە کەم سەیر دەکرێت، -
4:12 - 4:17دەتوانن سەرکردەکان هەڵبژێرن بۆ گۆڕینی
ئەو سیستمە دیموکراسیانەی کە هەیە. -
4:17 - 4:23لەم شوێنەی کە کاندیدە پێداگر و مۆدێرنەکانی
پۆپۆلیستی دەتوانن دیموکراسی لابەن. -
4:23 - 4:29پۆپۆلیستەکانی سەردەم پێناسی خۆیان دەکەن
وەک بەرجەستەکردنی "ویستی گەل"ەکە، -
4:29 - 4:30ئەوان بەرژەوەندیانەیان
-
4:30 - 4:35لەسەرووی هەموو دەزگاکان
کە مافی تاک و کۆمەڵگە دەپارێزێت. -
4:35 - 4:38پۆپۆلیستیەکانی سەردەم دەمەتەقێی
ئەم دەستوورانە دەکەن -
4:38 - 4:42کە لەلایەن دەسەڵاتێکی کەمینەوە
بەڕێوە دەبرێن، -
4:42 - 4:46ئەوانەی کە دەگەڕێن بەدوای کۆنتڕۆڵکردنی
زۆرینەی خەڵکی ڕاست ودروست. -
4:46 - 4:51لە ئاکامدا، سیاسیەکان چیتر ناگەڕێن
بەدوای سازان و کۆدەنگی -
4:51 - 4:54بەهۆی دامەزراوە دیموکراسیە ڕەواکان.
-
4:54 - 5:00لەبری ئەوە، سەرکردەکان بەدوای هەڵگەڕانەوەن
کە وەک سیستمێکی تێکشکاو دەیبینن. -
5:00 - 5:04مانای ئەوەیە کە دیموکراسییەکی ئازادیخواز
زۆرترین ڕێزی هەیە بۆ دامەزراوەکان -
5:04 - 5:08وەکو دادگاکان، ڕۆژنامەگەری ئازاد، و
دەستوورە نیشتیمانییەکان، -
5:08 - 5:13پۆپۆلیستیەکانی سەردەم جیا دەبنەوە لە هەر
دامەزراوەیەک کە ناڕازی بێت -
5:13 - 5:16لەوەی پێی بوترێت
"سەروەسیەتی خەڵک." -
5:16 - 5:19پارتەکانی پۆپۆلیستی سەردەم
لە زۆرشوێن سەریان هەڵدا، -
5:19 - 5:22بەڵام سەرکردەکانی ئەم بزووتنەوانە
بە تەواوی هاوشێوەی یەکترن. -
5:22 - 5:25ئەوان بەزۆری کاسانی کارێزمان
-
5:25 - 5:29کە خۆیان وەک "سەروەسیەتی خەڵک"
بەرجەستە دەکەن. -
5:29 - 5:32بەڵێنی زۆر گەورە و بەهادار
بە لایەنگرانیان دەدەن، -
5:32 - 5:37لە کاتێکدا ڕۆڵی ڕکابەرەکانیان وەک خائین
دەنرخاند لە تێکدانی وڵاتەکە. -
5:37 - 5:42هەرچەندە ئەم سیاسەتمەدارانە باوەڕداری
دڵسۆز یان بەرژەوەندی خوازی کارامەن، -
5:42 - 5:43ئەو جووڵانەی ئەوان وازی لێدێنن
-
5:43 - 5:47دەبێتە زیانێکی گەورە بۆ سەر
دیموکراسی ئازادیخواز. -
5:47 - 5:50تەنانەت ئەگەر سەرکردەکانی پۆپۆلیستی
سەەردەمیش پەیڕەوی نەکەن -
5:50 - 5:53بەوپەڕی بەڵێنەکانیانەوە،
-
5:53 - 5:58کاریگەریان لەسەر بابەتی سیاسی، یاساکان، و
متمانەی گشتی -
5:58 - 6:01کاتی زیاتر لە فەرمانگەکەیان دەخایەنێت.
- Title:
- بەرزبوونەوەی پۆپۆلیستی سەردەم
- Speaker:
- تاکیس ئێس پاپاس
- Description:
-
more » « less
لینکی تەواوی ڤیدیۆکە:
لەزۆربەی وڵاتە دیموکراسیەکان، سەکردە کارێزماکان تۆمەتباری ڕکابەرەکانیان دەکەن، دەزگاکان جیا دەکەنەوە، و بانگەشەی دەکرێ بۆ خەڵک. هەندێک ڕەخنەگر وەسفی ئەم ڕێبازە دەکەن وەک زۆرداری یان فاشیستی، لەکاتێکدا ئەوانی تر مشتومڕی ئەوەیان دەکرد کە سەرکردەکان لێزانانە چارەسەری دەنگدەرەکان دەکەن. ئەم شێوازەی سیاسەتمەدارانە بە پۆپۆلیستی ناودەبرێ. تاکیس ئێس پاپاس لێکۆڵینەوە لە دیاردەکە و کاریگەریە بەردەوامیەکەی بۆ سەر وڵاتەکێک دەکات.
ئامادەکردنی وانە: تاکیس ئێس پاپاس
دەرهێنان: پاتریک سمیث - Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 06:02
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for The rise of modern populism | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish (Central) subtitles for The rise of modern populism | |
|
Haval Aso edited Kurdish (Central) subtitles for The rise of modern populism | |
|
|
Haval Aso edited Kurdish (Central) subtitles for The rise of modern populism | |
|
|
Haval Aso edited Kurdish (Central) subtitles for The rise of modern populism | |
|
|
Haval Aso edited Kurdish (Central) subtitles for The rise of modern populism | |
|
|
Haval Aso edited Kurdish (Central) subtitles for The rise of modern populism | |
|
|
Haval Aso edited Kurdish (Central) subtitles for The rise of modern populism |