Return to Video

چۆن ئەلکحول سەرخۆشت دەکات؟ - جودی گریسڵ

  • 0:07 - 0:12
    ‎ئیسانۆل: ئەم گەردیلەیە، لە گەردیلەی بچوکی
    ‎ کاربۆن درووست کراوە،
  • 0:12 - 0:15
    کە بەرپرسیارە لە بێ ئاگابوون .
  • 0:15 - 0:18
    کە زۆر جاریش بە سادەیی پێی دەوترێت
    ئەلکحول،
  • 0:18 - 0:21
    ئیسانۆڵ پێکهاتەیەکی چالاکە لە ناو
    خواردنەوە مەست کەرەکاندا.
  • 0:21 - 0:24
    سادەییەکەی یارمەتی دەدات بە ناو
    توێژەکاندا تێپەڕێت
  • 0:24 - 0:26
    پاشان لە بۆشاییە جیاوازەکاندا جێگیر دەبێت،
  • 0:26 - 0:31
    کاریگەریەکی فراوان تر دروست دەکات
    بە بەراورد بە گەردیلەکانی تر.
  • 0:31 - 0:34
    بەم شێوەیە دەبێتە هۆکار بۆ سەرخۆش بوون،
  • 0:34 - 0:39
    وە بۆچی بە شێوەیەکی بەرچاو کاریگەری
    جیاوازی دەبێت لەسەر کەسە جیاوازەکان؟
  • 0:39 - 0:40
    بۆ وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارانە،
  • 0:40 - 0:44
    پێویستە چاودێری کحول بکەین کاتێک
    گەشت دەکات بەناو لاشە ی مرۆڤدا.
  • 0:44 - 0:47
    کحول لەسەر گەدە دەنیشێتە پاشان
    لەلایەن خوێنەوە هەڵدەمژرێت
  • 0:47 - 0:51
    بەنێو کرداری هەرسدا،
    بە تایبەت ڕیخۆڵە بچووکەکان.
  • 0:51 - 0:54
    پێکھاتەکانی گەدە کاریگەری لە سەر
    توانای کحول هەیە
  • 0:54 - 0:58
    بۆ چوونە ناو خوێنەوە لە دوای نان
    خواردن، ماسوولکەی هێنەر،
  • 0:58 - 1:01
    گەدە لە ڕیخۆڵە بچووکەکان جیا دەکاتەوە،
    دایدەخات.
  • 1:01 - 1:04
    ئاستی کحول کە دەگاتە خوێن
    لە دوای ژەمێکی قوورس
  • 1:04 - 1:09
    تەنها یەک چارەکی ئەو کحولەیە
    کە دەچێتە گەدەیەکی بەتاڵەوە.
  • 1:09 - 1:12
    لە خوێنەوە، کحول دەچێتە لای ئەندامەکان،
    بە تایبەتی
  • 1:12 - 1:14
    بۆ ئەو بەشانەی ڕێژەیەکی
    زیاتری خوێنیان تێدایە:
  • 1:14 - 1:17
    جگەر و مێشک.
  • 1:17 - 1:20
    سەرەتا بەر جگەر دەکەوێت،
    پاشان ئەنزیمەکانی ناو جگەر
  • 1:20 - 1:23
    گەردیلەکانی کحول بە دوو
    هەنگاو تێک دەشکێنرێن.
  • 1:23 - 1:29
    یەکەمجار، ئەنزیمی ADH کحول دەگۆڕێت بۆ
    ئەسیتادێل، کە مادەیەکی ژەھراوییە.
  • 1:29 - 1:36
    دواتر، ئەنزیمێکی تر بە ناوی ALDH
    ئەسیتادێلی ژەھراوی دەگۆڕێ بە خوێی بێ ژەھر.
  • 1:36 - 1:40
    لەکاتی سووڕی خوێندا، جگەر بەبەردەوامی
    خۆی خاڵی دەکاتەوە لە کحول—
  • 1:40 - 1:44
    ئەم لە ناوبردنەی کحول دیاری دەکات
    کە چەندێک کحول
  • 1:44 - 1:47
    دەگاتە مێشک و ئەندامەکانی تر.
  • 1:47 - 1:51
    ھەستیاری مێشک بەرپرسە لە ھەست، ھۆش،
  • 1:51 - 1:57
    و ھەروەھا ئەو کاریگەرە ڕەفتاریانەی کحول—
    ناسراوە بە سەرخۆشبوون.
  • 1:57 - 2:01
    ‏‎کحول دەسکی سەرەکی مێشک ھەڵدەداتەوەو،
    ‏‎ دەماری گوێزەرەوەی GABA،
  • 2:01 - 2:06
    ‎گازی سەرەکی بڵاودەکاتەوە،
    ‎دەماری گوێزەرەوەی گلوتمەیت.
  • 2:06 - 2:09
    ‎ئەمەش وا دەکات هەستە دەمار
    ‎کەمتر زانیاری بگەیەن،
  • 2:09 - 2:13
    بەکارهێنەر بەم دەرمانانە خاو دەبێتەوە،
    بە خواردنەوەی زیاتر خەوی لێ دەکەوێت،
  • 2:13 - 2:19
    و ڕێگری لە چالاکیەکانی مێشک دەکات
    کە پێویستن بۆ ڕزگاربوون لە ژەھرەکە.
  • 2:19 - 2:22
    هەروەها کحول هاوشێوەی گرووپێکی دەمارەخانە
  • 2:22 - 2:26
    لە ناوەندی مێشکەوە بۆ کاکڵی
    مێشک درێژ دەبێتەوە،
  • 2:26 - 2:28
    ناوچەیەکی گرنگ بۆ وروژاندن.
  • 2:28 - 2:30
    وەکو هەموو دەرمانە ئالودەکەرەکان،
  • 2:30 - 2:33
    بەهۆی ئەم کحولەوە دۆپامین دەوروژێت
    لەناو کاکڵی مێشکدا
  • 2:33 - 2:36
    کە خۆشیەیەک بە بەکارهێنەر دەبەخشێت.
  • 2:36 - 2:41
    کهول دەبێتە هۆکار بۆ هەندێک لە
    دەمارەخانەکان وا دەکات ئیندرۆفین دەربدەن.
  • 2:41 - 2:45
    ئیندۆرفین یارمەتیمان دەدات ئارام بین
    کاتێک تووشی فشار یا مەترسی دەبین.
  • 2:45 - 2:47
    بەرزی ڕێژەی ئیندۆرفین دەبێتە
    ھۆی مەست بوون
  • 2:47 - 2:51
    حەسانەوە و خاوبوونەوەش پەیوەندی
    بە بەکارهێنانی کهولەوە هەیە.
  • 2:51 - 2:52
    لە کۆتاییدا،
  • 2:52 - 2:56
    لەکاتێکدا جگەر ئەو کحولە شی دەکاتەوە
    کە مێشک وەری دەگرێت،
  • 2:56 - 2:58
    سەرخۆش بوون نامێنێت.
  • 2:58 - 3:01
    جیاوازیی بەپێی کەسەکان
    لەهەر شوێنێکی ئەم گەشتەدا
  • 3:01 - 3:04
    وادەکات خەڵکی کەمتر یا زیاتر
    سەرخۆش دەربکەون.
  • 3:04 - 3:08
    بۆ نموونە، ژن و پیاوێک کە هەمان کێشیان
    هەیە و بڕێکی یەکسان بخۆنەوە
  • 3:08 - 3:13
    تەنانەت ژەمێکی چونیەکیان هەبێت ھێشتا
    خەستی کهول لە خوێنیاندا جیاواز دەبێت،
  • 3:13 - 3:15
    یان BACs.
  • 3:15 - 3:18
    ئەمەش لەبەر ئەوەی ئافرەتان خوێنیان کەمترە—
  • 3:18 - 3:20
    ڕێژەی قەڵەوی بە گشتی لە ئافرەتاندا بەرزە،
  • 3:20 - 3:22
    ئەمەش پێویستی بە ڕێژەی خوێنی کەمترە
    لە ماسوولکە.
  • 3:22 - 3:26
    قەبارەیەکی کەمتری خوێن، هەمان ڕێژەی
    کحول هەڵدەگرێت،
  • 3:26 - 3:29
    مانای وایە خەستیەکەی لە ئافرەتاندا زیاترە.
  • 3:29 - 3:35
    جیاوازییە بۆماوەییەکان لەناو جگەردا
    و پڕۆسەی ئەنزیمەکان و کاریگەری BAC.
  • 3:35 - 3:38
    و خواردنەوەیەکی ئاسایی
    بەرهەمهێنانی ئەم ئەنزیمانە زیاد دەکات،
  • 3:38 - 3:40
    و ئارامی دەبەخشێت.
  • 3:40 - 3:44
    لە لایەکی ترەوە، ئەو کەسانەی بۆ
    ماوەیەکی درێژ لەڕادەبەدەر کهول دەخۆنەوە
  • 3:44 - 3:48
    جگەریان زیانی پێ دەگات، کە ئەمەش
    کاریگەریەکی خراپی دەبێت.
  • 3:48 - 3:52
    لە هەمان کاتدا، جیاوازیە بۆماوەییەکان
    لە دۆپامیندا، GABA،
  • 3:52 - 3:55
    هەروەها بڵاوبونەوەی ئیندۆرفین لەوانەیە
    مەترسی دروست بکات
  • 3:55 - 3:58
    لەسەر بەکارھێنانی کحول بە ناڕێکی.
  • 3:58 - 4:01
    ئەوانەی بە سروشتی ئیندۆرفینیان کەمە
    یان دۆپامینیان جڵەو کردوە بە دەرمان
  • 4:01 - 4:03
    لە خواردنەوەدا.
  • 4:03 - 4:05
    هەندێک مەترسی گەورەیان توش
    دەبێت بەهۆی خواردنەوەی زۆر
  • 4:05 - 4:09
    بەھۆی ئێندۆرفینی ھەستیارەوە زیاتر
    وەڵامی کاریگەری خۆشنودەکەی
  • 4:09 - 4:10
    کحول دەداتەوە.
  • 4:10 - 4:13
    ئەوانی تر جیاوازییان هەیە لە گواستنەوەی
    ‏ GABA دا
  • 4:13 - 4:17
    وایان لێ دەکات بە تایبەتی هەستیار بن
    بە کاریگەریە سڕکەرەکانی کهول،
  • 4:17 - 4:21
    مەترسی نەخۆش کەوتنیان بەهۆی
    خواردنەوەی ناڕێکەوە کەم دەکاتەوە.
  • 4:21 - 4:26
    لە ھەمان کات، مێشک ڕادێت بە وەرگرتنی
    کھول بە بەردەوامی بە کەمکردنەوە GABA،
  • 4:26 - 4:30
    بڵاوبوونەوەی دۆپامین، و ئیندرۆفین، چالاکی
    گلوماتیک باشتردەکات.
  • 4:30 - 4:34
    ئەمە واتا ئەو کەسانەی ڕێژەیەکی گونجاو
    دەخۆنەوە، ھیلاک دەبن، کێشەی خەویان دەبێت،
  • 4:34 - 4:38
    و چێژی کەمتر وەر دەگرن.
  • 4:38 - 4:41
    گۆڕانکاری لەم پێکهاتە و هاوکێشانە دەبێتە
    ھۆی خواردنەوە بە ناڕێکی
  • 4:41 - 4:45
    کاتێک خواردنەوە ئاسایی دەبێت،
    نەخواردنەوەی نا ئاسودەت دەکات،
  • 4:45 - 4:48
    و ئەمەش سوڕێکی بەتاڵە.
  • 4:48 - 4:53
    بۆماوەو ئەزمونەکەی پێشوو کاریگەری دەکاتە
    سەر ئەوەی چۆن کەسێک ئەزمونی کھول دەکات
  • 4:53 - 4:56
    واتا ھەندێک کەس لاوازترن لە بەرامبەر
    کھولدا
  • 4:56 - 4:58
    لە چاو کەسانی تردا،
  • 4:58 - 5:03
    و مێژووی خواردنەوەی بەکاربەر کاردەکاتە سەر
    ھەڵسوکەوت و توڕەیی.
Title:
چۆن ئەلکحول سەرخۆشت دەکات؟ - جودی گریسڵ
Speaker:
جودی گریسڵ
Description:

تەواوی وانەکە ببینە: https://ed.ted.com/lessons/how-does-alcohol-make-you-drunk-judy-grisel

ئیسانۆل: ئەم گەردیلەیە، دروست بووە لە کەمتر لە چەند کاربۆنێکی ئەتۆم، کە بەرپرسە لە سەر خۆشبوون. زۆربەی کات ناو دەبرێت بە ئەلکحول، ئیسانۆل پێکھاتەیەکی چالاکە لە خواردنەوە کحولیەکاندا. کەوایە چۆن بە تەواوی دەبێتە ھۆی سەرخۆشبوون، و بۆ کاریگەری دەگۆڕێت بە پێی کەسەکان؟ جودی گریسڵ ڕێگای گەشتی ئەلکحول دەدۆزێتەوە بە نێو لاشەدا.

وانە لەلایەن جودی گریسڵ، دەرھێنان ئانتۆن بۆگاتی.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:04
Daban Q Jaff approved Kurdish subtitles for How does alcohol make you drunk?
himdad muhammed accepted Kurdish subtitles for How does alcohol make you drunk?
himdad muhammed edited Kurdish subtitles for How does alcohol make you drunk?
Ayan Organization edited Kurdish subtitles for How does alcohol make you drunk?
Ayan Organization edited Kurdish subtitles for How does alcohol make you drunk?
himdad muhammed declined Kurdish subtitles for How does alcohol make you drunk?
Ayan Organization edited Kurdish subtitles for How does alcohol make you drunk?
Ayan Organization edited Kurdish subtitles for How does alcohol make you drunk?
Show all

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.