WEBVTT

00:00:07.014 --> 00:00:12.249
‎ئیسانۆل: ئەم گەردیلەیە، لە گەردیلەی بچوکی
‎ کاربۆن درووست کراوە،

00:00:12.249 --> 00:00:15.089
کە بەرپرسیارە لە بێ ئاگابوون .

00:00:15.089 --> 00:00:17.750
کە زۆر جاریش بە سادەیی پێی دەوترێت 
ئەلکحول،

00:00:17.750 --> 00:00:21.120
ئیسانۆڵ پێکهاتەیەکی چالاکە لە ناو 
خواردنەوە مەست کەرەکاندا.

00:00:21.120 --> 00:00:23.840
سادەییەکەی یارمەتی دەدات بە ناو
توێژەکاندا تێپەڕێت

00:00:23.840 --> 00:00:26.160
پاشان لە بۆشاییە جیاوازەکاندا جێگیر دەبێت،

00:00:26.160 --> 00:00:31.369
کاریگەریەکی فراوان تر دروست دەکات
بە بەراورد بە گەردیلەکانی تر.

00:00:31.369 --> 00:00:33.979
بەم شێوەیە دەبێتە هۆکار بۆ سەرخۆش بوون،

00:00:33.979 --> 00:00:38.510
وە بۆچی بە شێوەیەکی بەرچاو کاریگەری
جیاوازی دەبێت لەسەر کەسە جیاوازەکان؟

00:00:38.510 --> 00:00:40.058
بۆ وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارانە،

00:00:40.058 --> 00:00:43.905
پێویستە چاودێری کحول بکەین کاتێک
گەشت دەکات بەناو لاشە ی مرۆڤدا.

00:00:43.905 --> 00:00:47.293
کحول لەسەر گەدە دەنیشێتە پاشان
لەلایەن خوێنەوە هەڵدەمژرێت

00:00:47.293 --> 00:00:51.300
بەنێو کرداری هەرسدا،
بە تایبەت ڕیخۆڵە بچووکەکان.

00:00:51.300 --> 00:00:53.820
پێکھاتەکانی گەدە کاریگەری لە سەر
توانای کحول هەیە

00:00:53.820 --> 00:00:57.563
بۆ چوونە ناو خوێنەوە لە دوای نان
خواردن، ماسوولکەی هێنەر،

00:00:57.563 --> 00:01:01.231
گەدە لە ڕیخۆڵە بچووکەکان جیا دەکاتەوە، 
دایدەخات.

00:01:01.231 --> 00:01:04.443
ئاستی کحول کە دەگاتە خوێن
لە دوای ژەمێکی قوورس

00:01:04.443 --> 00:01:09.066
تەنها یەک چارەکی ئەو کحولەیە
کە دەچێتە گەدەیەکی بەتاڵەوە.

00:01:09.066 --> 00:01:11.756
لە خوێنەوە، کحول دەچێتە لای ئەندامەکان،
بە تایبەتی

00:01:11.756 --> 00:01:14.073
بۆ ئەو بەشانەی ڕێژەیەکی
زیاتری خوێنیان تێدایە:

00:01:14.073 --> 00:01:16.673
جگەر و مێشک.

00:01:16.673 --> 00:01:19.583
سەرەتا بەر جگەر دەکەوێت،
پاشان ئەنزیمەکانی ناو جگەر

00:01:19.583 --> 00:01:22.953
گەردیلەکانی کحول بە دوو
هەنگاو تێک دەشکێنرێن.

00:01:22.953 --> 00:01:29.427
یەکەمجار، ئەنزیمی ADH کحول دەگۆڕێت بۆ
ئەسیتادێل، کە مادەیەکی ژەھراوییە.

00:01:29.427 --> 00:01:36.090
دواتر، ئەنزیمێکی تر بە ناوی ALDH
ئەسیتادێلی ژەھراوی دەگۆڕێ بە خوێی بێ ژەھر.

00:01:36.090 --> 00:01:40.210
لەکاتی سووڕی خوێندا، جگەر بەبەردەوامی 
خۆی خاڵی دەکاتەوە لە کحول—

00:01:40.210 --> 00:01:44.026
ئەم لە ناوبردنەی کحول دیاری دەکات 
کە چەندێک کحول

00:01:44.026 --> 00:01:47.269
دەگاتە مێشک و ئەندامەکانی تر.

00:01:47.269 --> 00:01:51.199
ھەستیاری مێشک بەرپرسە لە ھەست، ھۆش،

00:01:51.199 --> 00:01:56.623
و ھەروەھا ئەو کاریگەرە ڕەفتاریانەی کحول—
ناسراوە بە سەرخۆشبوون.

00:01:56.623 --> 00:02:01.360
‏‎کحول دەسکی سەرەکی مێشک ھەڵدەداتەوەو،
‏‎ دەماری گوێزەرەوەی GABA،

00:02:01.360 --> 00:02:06.081
‎گازی سەرەکی بڵاودەکاتەوە،
‎دەماری گوێزەرەوەی گلوتمەیت.

00:02:06.081 --> 00:02:08.631
‎ئەمەش وا دەکات هەستە دەمار
‎کەمتر زانیاری بگەیەن،

00:02:08.631 --> 00:02:13.375
بەکارهێنەر بەم دەرمانانە خاو دەبێتەوە،
بە خواردنەوەی زیاتر خەوی لێ دەکەوێت،

00:02:13.375 --> 00:02:19.330
و ڕێگری لە چالاکیەکانی مێشک دەکات
کە پێویستن بۆ ڕزگاربوون لە ژەھرەکە.

00:02:19.330 --> 00:02:22.100
هەروەها کحول هاوشێوەی گرووپێکی دەمارەخانە

00:02:22.100 --> 00:02:25.574
لە ناوەندی مێشکەوە بۆ کاکڵی 
مێشک درێژ دەبێتەوە،

00:02:25.574 --> 00:02:28.164
ناوچەیەکی گرنگ بۆ وروژاندن.

00:02:28.164 --> 00:02:29.854
وەکو هەموو دەرمانە ئالودەکەرەکان،

00:02:29.854 --> 00:02:32.944
بەهۆی ئەم کحولەوە دۆپامین دەوروژێت 
لەناو کاکڵی مێشکدا

00:02:32.944 --> 00:02:36.004
کە خۆشیەیەک بە بەکارهێنەر دەبەخشێت.

00:02:36.004 --> 00:02:40.746
کهول دەبێتە هۆکار بۆ هەندێک لە 
دەمارەخانەکان وا دەکات ئیندرۆفین دەربدەن.

00:02:40.746 --> 00:02:44.566
ئیندۆرفین یارمەتیمان دەدات ئارام بین
کاتێک تووشی فشار یا مەترسی دەبین.

00:02:44.566 --> 00:02:47.354
بەرزی ڕێژەی ئیندۆرفین دەبێتە
ھۆی مەست بوون

00:02:47.354 --> 00:02:51.104
حەسانەوە و خاوبوونەوەش پەیوەندی 
بە بەکارهێنانی کهولەوە هەیە.

00:02:51.104 --> 00:02:51.970
لە کۆتاییدا،

00:02:51.970 --> 00:02:55.776
لەکاتێکدا جگەر ئەو کحولە شی دەکاتەوە 
کە مێشک وەری دەگرێت،

00:02:55.776 --> 00:02:58.006
سەرخۆش بوون نامێنێت.

00:02:58.006 --> 00:03:00.616
جیاوازیی بەپێی کەسەکان
لەهەر شوێنێکی ئەم گەشتەدا

00:03:00.616 --> 00:03:03.966
وادەکات خەڵکی کەمتر یا زیاتر
سەرخۆش دەربکەون.

00:03:03.966 --> 00:03:07.846
بۆ نموونە، ژن و پیاوێک کە هەمان کێشیان
هەیە و بڕێکی یەکسان بخۆنەوە

00:03:07.846 --> 00:03:12.781
تەنانەت ژەمێکی چونیەکیان هەبێت ھێشتا
خەستی کهول لە خوێنیاندا جیاواز دەبێت،

00:03:12.781 --> 00:03:14.731
یان BACs.

00:03:14.731 --> 00:03:17.656
ئەمەش لەبەر ئەوەی ئافرەتان خوێنیان کەمترە—

00:03:17.656 --> 00:03:20.056
ڕێژەی قەڵەوی بە گشتی لە ئافرەتاندا بەرزە،

00:03:20.056 --> 00:03:22.466
ئەمەش پێویستی بە ڕێژەی خوێنی کەمترە
لە ماسوولکە.

00:03:22.466 --> 00:03:25.816
قەبارەیەکی کەمتری خوێن، هەمان ڕێژەی 
کحول هەڵدەگرێت،

00:03:25.816 --> 00:03:29.356
مانای وایە خەستیەکەی لە ئافرەتاندا زیاترە.

00:03:29.356 --> 00:03:34.908
جیاوازییە بۆماوەییەکان لەناو جگەردا
و پڕۆسەی ئەنزیمەکان و کاریگەری BAC.

00:03:34.908 --> 00:03:37.938
و خواردنەوەیەکی ئاسایی 
بەرهەمهێنانی ئەم ئەنزیمانە زیاد دەکات،

00:03:37.938 --> 00:03:40.103
و ئارامی دەبەخشێت.

00:03:40.103 --> 00:03:43.693
لە لایەکی ترەوە، ئەو کەسانەی بۆ 
ماوەیەکی درێژ لەڕادەبەدەر کهول دەخۆنەوە

00:03:43.693 --> 00:03:48.252
جگەریان زیانی پێ دەگات، کە ئەمەش
کاریگەریەکی خراپی دەبێت.

00:03:48.252 --> 00:03:52.092
لە هەمان کاتدا، جیاوازیە بۆماوەییەکان
لە دۆپامیندا، GABA،

00:03:52.092 --> 00:03:54.723
هەروەها بڵاوبونەوەی ئیندۆرفین لەوانەیە
مەترسی دروست بکات

00:03:54.723 --> 00:03:57.743
لەسەر بەکارھێنانی کحول بە ناڕێکی.

00:03:57.743 --> 00:04:01.253
ئەوانەی بە سروشتی ئیندۆرفینیان کەمە
یان دۆپامینیان جڵەو کردوە بە دەرمان

00:04:01.253 --> 00:04:02.574
لە خواردنەوەدا.

00:04:02.574 --> 00:04:05.183
هەندێک مەترسی گەورەیان توش 
دەبێت بەهۆی خواردنەوەی زۆر

00:04:05.183 --> 00:04:08.873
بەھۆی ئێندۆرفینی ھەستیارەوە زیاتر
وەڵامی کاریگەری خۆشنودەکەی

00:04:08.873 --> 00:04:10.243
کحول دەداتەوە.

00:04:10.243 --> 00:04:12.803
ئەوانی تر جیاوازییان هەیە لە گواستنەوەی
‏ GABA دا

00:04:12.803 --> 00:04:16.593
وایان لێ دەکات بە تایبەتی هەستیار بن
بە کاریگەریە سڕکەرەکانی کهول،

00:04:16.593 --> 00:04:20.873
مەترسی نەخۆش کەوتنیان بەهۆی 
خواردنەوەی ناڕێکەوە کەم دەکاتەوە.

00:04:20.873 --> 00:04:25.575
لە ھەمان کات، مێشک ڕادێت بە وەرگرتنی 
کھول بە بەردەوامی بە کەمکردنەوە GABA،

00:04:25.575 --> 00:04:30.423
بڵاوبوونەوەی دۆپامین، و ئیندرۆفین، چالاکی
گلوماتیک باشتردەکات.

00:04:30.423 --> 00:04:34.413
ئەمە واتا ئەو کەسانەی ڕێژەیەکی گونجاو 
دەخۆنەوە، ھیلاک دەبن، کێشەی خەویان دەبێت،

00:04:34.413 --> 00:04:37.513
و چێژی کەمتر وەر دەگرن.

00:04:37.513 --> 00:04:41.103
گۆڕانکاری لەم پێکهاتە و هاوکێشانە دەبێتە 
ھۆی خواردنەوە بە ناڕێکی

00:04:41.103 --> 00:04:45.053
کاتێک خواردنەوە ئاسایی دەبێت،
نەخواردنەوەی نا ئاسودەت دەکات،

00:04:45.053 --> 00:04:47.587
و ئەمەش سوڕێکی بەتاڵە.

00:04:47.587 --> 00:04:53.333
بۆماوەو ئەزمونەکەی پێشوو کاریگەری دەکاتە 
سەر ئەوەی چۆن کەسێک ئەزمونی کھول دەکات

00:04:53.333 --> 00:04:55.543
واتا ھەندێک کەس لاوازترن لە بەرامبەر
کھولدا

00:04:55.543 --> 00:04:58.247
لە چاو کەسانی تردا،

00:04:58.247 --> 00:05:02.847
و مێژووی خواردنەوەی بەکاربەر کاردەکاتە سەر
ھەڵسوکەوت و توڕەیی.