Ryan Lobo: Chụp những câu chuyện khuất

Ryan Lobo đã đi chu du thế giới, chụp những tấm hình kể những câu chuyện về những cuộc sống không bình thường. Trong cuộc nói chuyện ám ảnh này, anh tập trung vào những chủ đề gây tranh cãi bằng sự đồng cảm, để chúng ta có thể thấy được nỗi đau của một tội phạm chiến tranh ở người Libi, sức mạnh thầm lặng của những phụ nữ gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc và sự bền lòng của những người lính cứu hỏa Delhi mà không được trân trọng đúng mức.

Tôi tên là Ryan Lobo,

và tôi đã làm trong lĩnh vực phim tài liệu

khắp thế giới trong vòng 10 năm qua.

Trong quá trình làm những phim tài liệu này,

tôi thường chụp hình,

làm cho những người quay phim khó chịu.

Tôi nhân ra rằng việc chụp ảnh của mình gần như là bắt buộc.

Ở giai đoạn cuối của việc chụp hình, tôi thỉnh thoảng cảm thấy rằng

tôi có những tấm hình có thể kể câu chuyện tốt hơn

là một bộ phim tài liệu giật gân.

Tôi cảm thấy rằng, khi tôi có những bức ảnh,

là tôi đang giữ được những gì thật,

không phân biệt đó là công việc hay chính trị.

Năm 2007, tôi đi đến ba vùng chiến tranh.

Tôi đến Iraq, Afghanistan và Liberia.

Và ở những nơi đó, tôi trải qua

đau khổ của những người khác, một cách gần gũi,

chìm đắm bản thân trong những câu chuyện mãnh liệt và xúc động,

và một vài lần, tôi cảm thấy thực sự sỡ hãi cho cuộc sống của chính tôi.

Lần nào cũng vậy, tôi quay về Bangalore,

và thường có những cuộc trao đổi hào hứng ở nhà bạn bè,

nơi chúng tôi trao đổi nhiều vấn đề khác nhau

khi họ than vãn cay đắng về thời gian mở cửa của những quán bar,

nơi mà giá một ly đồ uống còn nhiều hơn những gì họ trả

cho người hầu 14 tuổi của họ.

Tôi cảm giác rất lẻ loi trong những cuộc trao đổi này.

Và cũng lúc đó, tôi tự hỏi bản thân

về sự thanh liêm của tôi, và lý do tôi kể chuyện.

Và tôi quyết định là tôi đã thỏa hiệp,

cũng như là bạn bè của tôi trong những cuộc trao đổi đó,

nơi mà chúng tôi kể chuyện

trong bối cảnh mà chúng tôi tìm những ngụy biện cho bản thân,

thay vì nhận lấy trách nhiệm.

Tôi sẽ không đi vào cụ thể về cái mà đã dẫn tôi đên quyết định của mình,

nhưng mà tôi sẽ nói là nó liên quan đến bia, rượu, thuốc lá,

những chất kích thích khác và một người phụ nữ.

(Cười)

Tôi về cơ bản là người quyết đinh chính tôi,

không phải máy ảnh hay là mạng truyền thông,

hoặc những thứ khác ngoài bản thân tôi,

đó là công cụ duy nhất trong việc kể truyện

là cần điều chỉnh.

Trong cuộc sống, khi tôi cố gắng đạt được điều gì

như là thành công hoặc là sự công nhận, tôi không đạt được.

Nghịch lý thay, khi tôi cho đi những mục đích này,

và làm việc từ lòng tự trọng và mục đích,

cố gắng tìm đến sự xuất sắc, thay vì kết quả của nó,

tất cả mọi thứ đến tự nhiên, bao gồm cả cảm giác trọn vẹn.

Nhiếp ảnh vượt qua văn hóa, ngay cả của tôi.

Và đối với tôi, nó là ngôn ngữ có thể giải thích những điều vô hình,

và mang lại tiếng nói cho con người cũng như những câu chuyện

Tôi kể cho các bạn nghe ba câu chuyện gần đây của tôi,

mà liên quan tới cách nhận thức này,

và tôi tin là minh họa cho những nguyên lý

của cái mà tôi gọi là lòng từ bi trong việc kể chuyện.

Năm 2007, tôi đến Liberia,

nơi mà một nhóm bạn của tôi và tôi

làm một bộ phim tự do, tự tài trợ và đang trong quá trình làm,

về một chúa tể chiến tranh rất nổi tiếng và tàn ác

tên là đại tướng Mông Trần.

Tên thật của ông ấy là Joshua và ông ấy chụp ở đây trong một phòng giam,

nơi mà ông ấy đã một thời tra tấn và giết người,

ngay cả trẻ con.

Joshua nói ông ấy đã tự giết

hơn 10.000 người trong cuộc nối chiến của Liberia.

Ông ấy có biệt danh Mông Trần bởi đánh nhau trần chuồng.

Và ông ấy có lẽ là 1 trong những kẻ giết người nhiều nhất

còn sống trên Trái Đất.

Người phụ nữ này chứng kiến ông ta giết anh của cô ấy.

Joshua ra lệnh cho những binh lính thiếu nhi thực hiện những tội ác không thể thốt nên lời,

và thi hành mệnh lệnh của mình với sự tàn ác khủng khiếp.

Ngày nay, rất nhiều những trẻ em này nghiện thuốc như là heroin,

và họ rất nghèo, như những người đàn ông này ở trong ảnh.

Làm sao mà họ có thể sống

nếu họ biết là mình đã từng làm những tội ác khủng khiếp?

Ngày nay, Đại tướng là nhà truyền giáo Công giáo.

Và ông ấy đang trên sứ mệnh.

Chúng tôi đi theo Joshua, khi ông ấy đi trên Trái Đất,

thăm những ngôi làng nơi ông đã từng giết hại và hãm hiếp.

Ông tìm sự tha thứ,

và ông tuyên bố sẽ cố gắng cải thiện

cuộc sống của những chú lính thiếu nhi.

Trong chuyến đi này, tôi nghĩ ông ấy

sẽ bị giết ngay tức khắc, và cả chúng tôi nữa.

Nhưng những cái tôi thấy cho tôi biết

đến sự tha thứ

cái mà tôi nghĩ là không thể.

Ở giữa sự nghèo đói và mất mát to lớn,

những người trắng tay, tha tội cho người

mà đã lấy đi tất cả mọi thứ từ họ.

Ông ấy xin sự tha thứ,

và nhận được nó từ chính người phụ nữ

mà có người anh trai bị giết hại.

Senegalese, người thanh niên trẻ đang ngồi chiếc xe lăn này,

đã từng là một người lính trẻ em, dưới sự chỉ huy của đại tướng,

cho đến khi anh không tuân theo mệnh lệnh,

và đại tướng đá bắn nát 2 chân anh ta.

Anh ấy đã tha thứ Đại tướng trong tấm hình này.

Đại tướng đã liều mạng của chính mình khi ông tới gặp những người

có gia đình đã bị ông giết.

Trong tấm hình này, một nhóm người giận dữ ở 1 khu ổ chuột bao quanh ông ý.

Và Joshua im lặng

khi họ trút giận lên đầu ông.

Tấm hình này, đối với tôi, rất giống một vở kịch của Shakespeare,

với một người đàn ông, bị bao quanh bởi nhiều ảnh hưởng khác nhau,

cố gắng giữ vững một điều thật trong lòng mình,

trong bối cảnh những đau khổ mà ông ấy đã tự tạo ra.

Tôi hết sức xúc động trong những cuộc gặp này.

Nhưng câu hỏi là,

sự tha thứ và cứu rỗi có thể thay thể được công lý?

Joshua đã nói ông không hề sợ

phải ra tòa cho những tội ác của mình,

và nói về những tội ác đó từ những hộp xà bông dọc Monrovia,

đến những khán giả bao gồm cả nạn nhân của ông.

Ông ấy là một phát ngôn viên hiếm có cho ý tưởng

tách rời nhà thờ và nhà nước.

Câu chuyện thứ 2 mà tôi muốn kể

là một nhóm những người phụ nữ chiến đấu đặc biệt

với những kỹ năng giữ hòa bình độc đáo.

Liberia đã bị tàn phá bởi một trong những cuộc nội chiến

đẫm máu nhất châu Phi,

đã làm hơn 200.000 người chết,

và hàng ngàn người phụ nữ mang vết xẹo của hiếp dâm và tội ác

theo quy mô lớn.

Liberia hiện giờ là nhà

của một nhóm phụ nữ liên hợp quốc

những người giữ hòa bình từ Ấn Độ.

Những người phụ nữ này, rất nhiều đến từ những thành phố nhỏ ở Ấn Độ,

đã giúp giữ hòa bình ở nơi cách xa nhà và gia đình của họ.

Họ dùng thương lượng và sự khoan dung

nhiều hơn là vũ khí.

Người chỉ huy nói với tôi rằng một người phụ nữ có thể thấy được

một nguy cơ bạo lực

tốt hơn đàn ông.

Và họ có thể giảng hòa 1 cách bình yên.

Người đàn ông này đã rất say,

và ông rất quan tâm tới máy ảnh của tôi,

cho tới khi ông ấy nhận ra những người phụ nữ, đã kịp xử lý ông

với nụ cười, và những khẩu súng AK-47 sẵn sàng, tất nhiên.

(Cười)

Đội ngũ này có vẻ như rất may mắn,

và chưa có mất mát nào,

mặc dù rất nhiều người giữ hòa bình đã bị giết ở Liberia.

Vâng, tất cả những người bị giết là đàn ông.

Rất nhiều những người phụ nữ lập gia đình đã có con,

và họ nói rằng khó khăn nhất trong công việc của họ

là ở xa con cái.

Tôi đi theo những người phụ nữ này trong những cuộc tuần tra,

và quan sát khi họ đi ngang qua những người đàn ông,

mà rất nhiều trong số đó đã phát biểu thô tục không ngừng.

Và khi tôi hỏi một trong những người phụ nữ này về phản ứng shock và sợ hãi,

cô ấy nói, "Đừng lo, ở nhà cũng vậy thôi.

Chúng tôi biết cách đối phó với những tên này,"

và làm bơ không biết họ.

Ở một đất nước bị tàn phá nhiều bởi bạo lực đối với phụ nữ,

những người Ấn Độ giữ hòa bình đã khiến nhiều phụ nữ địa phương

tham gia ngành công an.

Đôi khi, khi chiến tranh kết thúc và những đội làm phim ra đi,

những câu chuyện cảm hứng nhất là những câu chuyện

ở ngay dưới radar.

Tôi quay về Ấn Độ và không ai mua những câu chuyện này.

Và một biên tập viên nói với tôi rằng cô ấy không quan tâm

đến những thứ mà cô ấy gọi là "câu chuyện lao động thủ công"

Năm 2007 và 2009, tôi làm những câu chuyện về Phòng cháy chữa cháy Delhi,

mà trong mùa hè, có lẽ đây là đơn vị PCCC bận rộn nhất trên thế giới.

Họ trả lời hơn 5.000 cuộc điện thoại trong vòng 2 tháng.

Và đó là chưa kể đế những khó khăn

như sức nóng và kẹt xe.

Một điều kì lạ xảy ra trong lần quay phim này.

Bởi vì tắc đường, chúng tôi đã bị trễ khi đến một khu ổ chuột,

một khu ổ chuột lớn, vừa bị cháy.

Khi chúng tôi tới gần, những đám đông giận giữ tấn công xe chúng tôi

và ném đá, bởi hàng trăm người.

Những người này đã rất sợ hãi

khi đám đông tấn công xe của chúng tôi.

Tuy nhiên, mặc cho sự giận dữ,

những người lính cứu hỏa ra khỏi xe và thành công giập tắt lửa.

Chạy giữa đám đông giận giữ với đôi găng sắt,

và một vài người đội mũ bảo hiểm để tránh thương tích.

Một vài người địa phương giật lấy vòi nước

từ những người lính cứu hỏa để giập tắt nhà của họ.

Lúc này, hàng trăm nhà đã bị phá hủy.

Nhưng những câu hỏi vẩn vơ trong đầu tôi đó là,

nguyên nhân gì khiến họ tấn công những chiếc xe cứu hỏa

đến cứu gia đình họ?

Sự giận dữ này đến từ đâu?

Và làm thế nào để chúng ta chịu trách nhiệm cho việc này?

45% của 14 triệu người

sống ở Delhi trong những khu ổ chuột trái phép,

nới mà lúc nào cũng đông đúc.

Họ không có ngay cả những tiện nghi căn bản nhất.

Và đây là điểm chung đối với tất cả những thành phố lớn.

Quay về Delhi. Một kho hóa chất lớn đã phát hỏa,

và hàng ngàn thùng đựng chất hóa dầu

đã cháy và nổ xung quanh chúng tôi.

Nó nóng đến mức, những vòi nước phải phun vào

những người lính cứu hỏa

chiến đấu gần lửa và không có quần áo bảo vệ.

Ở Ấn Độ, chúng tôi thường thích than vãn về nhà nước.

Nhưng ở đây, những người lãnh đạo đội PCCC Delhi,

ông R.C. Sharman, ông A.K. Sharman,

đứng đầu đội cứu hỏa với những nhân viên của họ.

Một điều kì diệu ở một đất nước

mà lao động thủ công thường bị khinh rẻ.

(Vỗ tay)

Trong những năm qua, niềm tin của tôi về sức mạnh của việc kể chuyện đã được thử thách.

Và tôi có những nghi ngờ về sự hiệu quả của nó,

và về niềm tin của tôi về nhân loại.

Tuy nhiên, một bộ phim tôi quay đã được chiếu trên kênh National Geographic.

Và khi phát sống, tôi nhận được điện thoại từ những người tôi làm việc cùng

và họ nói rằng họ đã nhận được hàng trăm cuộc điện thoại chúc mừng.

Một vài lính cứu hỏa còn nói với tôi là họ được truyền cảm hứng

để làm tốt hơn vì họ rất vui

vì nhận được những lời cảm ơn, hơn là những cục gạch.

Và dường như câu chuyện này đã thay đổi quan điểm về đội PCCC Delhi,

ít nhất là trong tâm trí của những khán giả truyền hình,

đọc báo và nhà của họ không bị cháy.

Đôi khi, tập trung vào những điều anh hùng, đẹp đẽ và lý tưởng,

mà bất kể bối cảnh,

có thể giúp phóng đại những điều vô hình trong 3 cách khác nhau,

trong nhân vật chính của câu chuyện, trong khán giả,

và trong người kể chuyện.

Và đó là sức mạnh của việc kể chuyện.

Tập trung vào những gì trang nghiêm, can đảm và đẹp đẽ,

và nó sẽ phát triển. Cảm ơn.

(Vỗ tay)