Platońska alegoria jaskini - Alex Gendler

Zobacz pełną lekcję: http://ed.ted.com/lessons/plato-s-allegory-of-the-cave-alex-gendler

2400 lat temu Platon, jeden z największych myślicieli w historii, powiedział, że życie jest jak przebywanie w jaskini na łańcuchu, skąd widać jedynie grę cieni na ścianach. Pomijając nieco negatywny charakter tego porównania, co dokładnie miało ono na celu? Alex Gendler wyjaśnia alegorię jaskini, przedstawioną w księdze VII dzieła „Republika”.

Lekcja: Alex Gendler, animacja: Stretch Films, Inc.

Czym jest rzeczywistość,
wiedza, sens życia

Wielkie tematy można ująć w przenośni,

ujmując życie jako podróż
lub przeprawę przez ocean

wspinaczkę, wojnę,
książkę, nić, grę, okazję

lub ulotne migotanie płomienia.

2400 lat temu

jeden z największych myślicieli historii

przyrównał życie do przebywania
w jaskini na łańcuchu,

skąd widać tylko cienie na ścianach.

Fajnie, nie?

To właśnie sugerował Platon
w swojej alegorii jaskini,

w księdze VII "Republiki",

w którym grecki filozof przedstawił
wizję idealnego społeczeństwa,

badając pojęcia takie jak
sprawiedliwość, prawda czy piękno.

Grupa więźniów jest trzymana
od urodzenia w jaskini.

Nic nie wiedzą o świecie zewnętrznym.

Są przykuci tyłem do wyjścia,
nie mogą ruszyć głową.

a ogień za ich plecami
rzuca słabe światło.

Czasami obok ognia przechodzą ludzie,

niosąc rzeźby zwierząt i inne przedmioty,

które rzucając cienie na ściany.

Więźniowie nazywają
i klasyfikują te iluzje,

biorąc swoje percepcje za rzeczywistość.

Nagle jeden więzień odzyskuje wolność
i po raz pierwszy wychodzi poza jaskinię.

Światło razi go w oczy,
a otoczenie go dezorientuje.

Kiedy dowiaduje się,
że rzeczy wokół są prawdziwe,

a cienie to tylko odbicie świata,
nie może w to uwierzyć.

Cienie są dla niego bardziej zrozumiałe,

ale stopniowo wzrok mu przywyka,

aż może ujrzeć własne odbicie w wodzie,

zobaczyć przedmioty bezpośrednio

i w końcu może zobaczyć słońce,

którego światło było pierwotnym źródłem
wszystkiego, co widział.

Więzień wraca do jaskini
i dzieli się swoim odkryciem,

ale oczy odwykły mu już od mroku

i prawie nie widzi już cieni na ścianie.

Więźniowie myślą,
że przez podróż zgłupiał i oślepł

i agresywnie opierają się
próbom uwolnienia.

Platon przedstawia tę sytuację
jako analogię tego,

jak to jest być filozofem
próbującym uczyć ludzi.

Większość ludzi nie tylko
dobrze się ma w swojej ignorancji,

ale źle znosi, kiedy ktoś im ją wytknie.

Prawdziwy Sokrates został skazany
na śmierć przez ateńczyków

za burzenie ładu społecznego

i jego uczeń, Platon, w swojej "Republice"

szydzi z ateńskiej demokracji,

promując ideę króla-filozofa.

Przypowieścią o jaskini Platon dowodzi,

że masy są zbyt uparte i nieuświadomione,

by same sobą rządzić.

Ale alegoria rozpala wyobraźnię
od ponad 2400 lat,

bo można ją odczytywać
na wiele innych sposobów.

Co ważne, alegoria łączy się z teorią form

wymyśloną przez Platona w jego dialogach,

która utrzymuje,
że tak jak cienie na ścianach,

zjawiska fizyczne są tylko
odbiciem idealnych form,

takich jak okrągłość czy piękno.

Jaskinia prowadzi do wielu
zasadniczych pytań,

włączając w to źródło wiedzy,

problem reprezentacji

i naturę samej rzeczywistości.

Dla teologów idealne formy
istnieją w umyśle Stwórcy.

Dla filozofów języka formy
to koncepty lingwistyczne.

Teoria ukazuje problem
podziału konkretnych zjawisk

z użyciem abstrakcyjnych reguł.

Inni wciąż zastanawiają się,
jak stwierdzić na pewno,

czy rzeczy poza jaskinią są
bardziej rzeczywiste niż cienie.

A mówiąc o naszym życiu,

czy możemy ufać własnej wiedzy?

Być może pewnego dnia

przebłysk światła przedziurawi
nasze podstawowe założenia.

Czy wyrwiesz się, by podążyć do światła,

nawet za cenę utraty rodziny i przyjaciół?

Czy pozostaniesz przy wygodnych,
znanych iluzjach?

Prawda czy nawyk?
Światło czy cień? Trudne wybory.

Ale pociesz się, że nie jesteś sam.

Jest nas tu więcej.