Return to Video

Bu mantık hatasını zekâ yoluyla alt edebilir misiniz? - Alex Gendler

  • 0:07 - 0:08
    Lucy ile tanışın.
  • 0:08 - 0:10
    Üniversitede matematik okuyordu,
  • 0:10 - 0:14
    olasılık ve istatistik derslerinin
    hepsinden tam not almıştı.
  • 0:14 - 0:18
    Sizce hangisi daha olasıdır:
    Lucy'nin bir portre ressamı olması mı,
  • 0:18 - 0:23
    yoksa Lucy'nin poker de oynayan
    bir portre ressamı olması mı?
  • 0:23 - 0:28
    Bunun gibi benzer sorulara
    dair çalışmalarda
  • 0:28 - 0:30
    katılımcıların %80'e yakını
    ikinci önermeyi seçiyor:
  • 0:30 - 0:34
    yani Lucy'nin poker de oynayan
    bir portre ressamı olduğunu.
  • 0:34 - 0:38
    Ama sonuçta, Lucy'nin sanata yatkınlığı
    hakkında hiçbir şey bilmiyoruz,
  • 0:38 - 0:42
    ama istatistik ve olasılık
    pokerde işe yarar.
  • 0:42 - 0:45
    Yine de bu yanlış bir cevap.
  • 0:45 - 0:47
    Seçeneklere tekrar bakın.
  • 0:47 - 0:50
    İlk önermenin doğru olmaya daha
    yakın olduğunu nasıl biliyoruz?
  • 0:50 - 0:54
    Çünkü ilk önerme, ikinci önermenin
    daha az özel olan bir versiyonu.
  • 0:54 - 0:58
    Lucy'nin bir portre ressamı
    olduğunu söylemek
  • 0:58 - 1:02
    başka ne yapıp yapmadığına dair
    herhangi bir önermede bulunmuyor.
  • 1:02 - 1:07
    Verilen bilgilere dayanarak, Lucy'nin
    poker oynadığını düşünmek, resim yaptığını
  • 1:07 - 1:08
    düşünmekten çok daha kolay olsa da
  • 1:08 - 1:13
    ikinci önerme sadece her ikisini de
    yaptığı zaman geçerlidir.
  • 1:13 - 1:17
    Lucy'yi bir ressam olarak düşünmek
    her ne kadar mantıksız görünse de
  • 1:17 - 1:23
    ikinci senaryo, bir koşul daha ekleyip
    durumu daha az olası kılıyor.
  • 1:23 - 1:28
    Herhangi olası olaylar kümesinde,
    A'nın gerçekleşme olasılığı
  • 1:28 - 1:33
    A ve B'nin birlikte gerçekleşme
    olasılığından daima daha fazladır.
  • 1:33 - 1:37
    Matematik mezunu olan bir milyon kişi
    içinden rastgele bir örnek alırsak
  • 1:37 - 1:42
    portre ressamlarından oluşan alt küme
    nispeten küçük olacaktır.
  • 1:42 - 1:44
    Ama kesinlikle hem portre ressamı,
  • 1:44 - 1:47
    hem de poker oynayanların
    alt kümesinden daha büyük olacaktır.
  • 1:47 - 1:51
    İkinci gruba dahil olan herkes birinci
    gruba da dahildir,
  • 1:51 - 1:52
    ama tersi geçerli değildir.
  • 1:52 - 1:58
    Koşullar arttıkça, bir olayın
    gerçekleşme olasılığı azalır.
  • 1:58 - 2:02
    O halde neden daha fazla koşullu önermeler
    bazen daha inandırıcı görünür?
  • 2:02 - 2:06
    Bu "çakışma yanılgısı" denilen
    bir olgu olarak bilinir.
  • 2:06 - 2:09
    Hızlı karar vermemiz istendiğinde
    kısa yollar aramaya yatkın oluruz.
  • 2:09 - 2:12
    Bu durumda, istatistiksel olarak
    daha olası olanları aramak yerine
  • 2:12 - 2:15
    daha makul olanları ararız.
  • 2:15 - 2:20
    Başlı başına, Lucy'nin ressam olması
    önceki bilginin oluşturduğu
  • 2:20 - 2:22
    beklentilerle örtüşmüyor.
  • 2:22 - 2:25
    Lucy'nin ayrıca poker oynadığı bilgisi
  • 2:25 - 2:28
    bize sezgilerimize hitap eden
    bir hikâye veriyor,
  • 2:28 - 2:30
    bu da durumu daha olası gibi gösteriyor.
  • 2:30 - 2:35
    Bu yüzden büyük resmi daha iyi
    temsil eden seçeneği tercih ediyoruz
  • 2:35 - 2:38
    ve onun gerçek olasılığını
    göz ardı ediyoruz.
  • 2:38 - 2:41
    Bu etki, istatistiği iyi
    anlayan katılımcılarda
  • 2:41 - 2:45
    yani peş peşe zar atışlarına
    bahse giren öğrencilerden,
  • 2:45 - 2:48
    diplomatik kriz olasılıklarını tahmin eden
  • 2:48 - 2:53
    dış politika uzmanlarına kadar,
    birçok çalışmada gözlemlenmiştir.
  • 2:53 - 2:58
    Çakışma yanılgısı sadece varsayımsal
    durumlarda meydana gelen bir sorun değil.
  • 2:58 - 3:01
    Komplo teorileri ve yanlış haberler
  • 3:01 - 3:05
    güvenilir görünmek için genelde çakışma
    yanılgısının bir türüne dayanırlar-
  • 3:05 - 3:09
    saçma bir hikâyeye yankılanacak detaylar
    ne kadar çok eklenirse
  • 3:09 - 3:12
    o kadar daha çok olası görünmeye başlar.
  • 3:12 - 3:15
    Ama nihayetinde, bir hikâyenin
    doğru olma olasılığı,
  • 3:15 - 3:20
    en düşük olasılıklı bileşeninin doğru
    olma olasılığından daha büyük asla olamaz.
Title:
Bu mantık hatasını zekâ yoluyla alt edebilir misiniz? - Alex Gendler
Speaker:
Alex Gendler
Description:

Dersin tamamı için tıklayın: https://ed.ted.com/lessons/can-you-outsmart-this-logical-fallacy-alex-gendler

Lucy ile tanışın. Üniversitede matematik okudu ve tüm olasılık ve istatistik derslerinden tam not aldı. Sizce hangisi daha olasıdır: Lucy'nin bir portre ressamı olması mı, yoksa Lucy'nin poker de oynayan bir portre ressamı olması mı? Hangi önermenin daha doğru olma olasılığını nasıl bilebiliriz? Alex Gendler kısa yol aramaya yatkınlığımızı ve çakışma yanılgısı diye bilinen olguyu araştırıyor.

Ders: Alex Gendler, yönetmen: Artrake Studio.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:21

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.