0:00:06.810,0:00:08.000
Lucy ile tanışın.

0:00:08.000,0:00:09.980
Üniversitede matematik okuyordu,

0:00:09.980,0:00:14.110
olasılık ve istatistik derslerinin[br]hepsinden tam not almıştı.

0:00:14.110,0:00:18.462
Sizce hangisi daha olasıdır:[br]Lucy'nin bir portre ressamı olması mı,

0:00:18.462,0:00:23.490
yoksa Lucy'nin poker de oynayan[br]bir portre ressamı olması mı?

0:00:23.490,0:00:27.506
Bunun gibi benzer sorulara[br]dair çalışmalarda

0:00:27.506,0:00:30.010
katılımcıların %80'e yakını[br]ikinci önermeyi seçiyor:

0:00:30.010,0:00:33.646
yani Lucy'nin poker de oynayan[br]bir portre ressamı olduğunu.

0:00:33.646,0:00:38.368
Ama sonuçta, Lucy'nin sanata yatkınlığı[br]hakkında hiçbir şey bilmiyoruz,

0:00:38.368,0:00:42.180
ama istatistik ve olasılık[br]pokerde işe yarar.

0:00:42.180,0:00:44.738
Yine de bu yanlış bir cevap.

0:00:44.738,0:00:46.528
Seçeneklere tekrar bakın.

0:00:46.528,0:00:50.268
İlk önermenin doğru olmaya daha[br]yakın olduğunu nasıl biliyoruz?

0:00:50.268,0:00:54.448
Çünkü ilk önerme, ikinci önermenin[br]daha az özel olan bir versiyonu.

0:00:54.448,0:00:58.118
Lucy'nin bir portre ressamı[br]olduğunu söylemek

0:00:58.118,0:01:01.618
başka ne yapıp yapmadığına dair[br]herhangi bir önermede bulunmuyor.

0:01:01.618,0:01:06.508
Verilen bilgilere dayanarak, Lucy'nin[br]poker oynadığını düşünmek, resim yaptığını

0:01:06.508,0:01:08.388
düşünmekten çok daha kolay olsa da

0:01:08.388,0:01:13.073
ikinci önerme sadece her ikisini de[br]yaptığı zaman geçerlidir.

0:01:13.073,0:01:17.274
Lucy'yi bir ressam olarak düşünmek[br]her ne kadar mantıksız görünse de

0:01:17.274,0:01:23.227
ikinci senaryo, bir koşul daha ekleyip[br]durumu daha az olası kılıyor.

0:01:23.227,0:01:27.756
Herhangi olası olaylar kümesinde,[br]A'nın gerçekleşme olasılığı

0:01:27.756,0:01:33.478
A ve B'nin birlikte gerçekleşme[br]olasılığından daima daha fazladır.

0:01:33.478,0:01:37.368
Matematik mezunu olan bir milyon kişi[br]içinden rastgele bir örnek alırsak

0:01:37.368,0:01:41.520
portre ressamlarından oluşan alt küme[br]nispeten küçük olacaktır.

0:01:41.520,0:01:43.730
Ama kesinlikle hem portre ressamı,

0:01:43.730,0:01:47.390
hem de poker oynayanların[br]alt kümesinden daha büyük olacaktır.

0:01:47.390,0:01:51.000
İkinci gruba dahil olan herkes birinci[br]gruba da dahildir,

0:01:51.000,0:01:52.490
ama tersi geçerli değildir.

0:01:52.490,0:01:57.600
Koşullar arttıkça, bir olayın[br]gerçekleşme olasılığı azalır.

0:01:57.600,0:02:02.219
O halde neden daha fazla koşullu önermeler[br]bazen daha inandırıcı görünür?

0:02:02.219,0:02:05.539
Bu "çakışma yanılgısı" denilen[br]bir olgu olarak bilinir.

0:02:05.539,0:02:09.339
Hızlı karar vermemiz istendiğinde[br]kısa yollar aramaya yatkın oluruz.

0:02:09.339,0:02:12.459
Bu durumda, istatistiksel olarak[br]daha olası olanları aramak yerine

0:02:12.459,0:02:15.469
daha makul olanları ararız.

0:02:15.469,0:02:19.900
Başlı başına, Lucy'nin ressam olması[br]önceki bilginin oluşturduğu

0:02:19.900,0:02:22.070
beklentilerle örtüşmüyor.

0:02:22.070,0:02:24.810
Lucy'nin ayrıca poker oynadığı bilgisi

0:02:24.810,0:02:28.170
bize sezgilerimize hitap eden[br]bir hikâye veriyor,

0:02:28.170,0:02:30.340
bu da durumu daha olası gibi gösteriyor.

0:02:30.340,0:02:34.681
Bu yüzden büyük resmi daha iyi[br]temsil eden seçeneği tercih ediyoruz

0:02:34.681,0:02:37.631
ve onun gerçek olasılığını[br]göz ardı ediyoruz.

0:02:37.631,0:02:41.221
Bu etki, istatistiği iyi[br]anlayan katılımcılarda

0:02:41.221,0:02:44.901
yani peş peşe zar atışlarına[br]bahse giren öğrencilerden,

0:02:44.901,0:02:47.615
diplomatik kriz olasılıklarını tahmin eden

0:02:47.615,0:02:53.218
dış politika uzmanlarına kadar,[br]birçok çalışmada gözlemlenmiştir.

0:02:53.218,0:02:57.556
Çakışma yanılgısı sadece varsayımsal[br]durumlarda meydana gelen bir sorun değil.

0:02:57.556,0:03:00.686
Komplo teorileri ve yanlış haberler

0:03:00.686,0:03:05.274
güvenilir görünmek için genelde çakışma[br]yanılgısının bir türüne dayanırlar-

0:03:05.274,0:03:08.904
saçma bir hikâyeye yankılanacak detaylar[br]ne kadar çok eklenirse

0:03:08.904,0:03:11.754
o kadar daha çok olası görünmeye başlar.

0:03:11.754,0:03:14.644
Ama nihayetinde, bir hikâyenin[br]doğru olma olasılığı,

0:03:14.644,0:03:19.794
en düşük olasılıklı bileşeninin doğru[br]olma olasılığından daha büyük asla olamaz.