Τι κάνει μια λέξη «πραγματική»;

Κάποιος θα διαφωνούσε ότι λέξεις της αργκό όπως ‘hangry,’ ‘defriend’ και ‘adorkable’ συμπληρώνουν σημαντικά κενά της Αγγλικής γλώσσας, ακόμη και εάν δεν εμφανίζονται σε λεξικά. Εξάλλου, ποιος πραγματικά αποφασίζει ποιες λέξεις θα εισέλθουν στις ασφαλισμένες σελίδες; Η ιστορικός της γλώσσας Αν Κουρζάν δίνει μια ελκυστική άποψη των ανθρώπων πίσω από τα λεξικά, και τις επιλογές που κάνουν σε σταθερή βάση.

Θα ήθελα να ξεκινήσω
και να σας πω λίγα πράγματα

για την κοινωνική μου ζωή,

που, το ξέρω,
μπορεί να φαίνονται άσχετα,

αλλά δεν είναι.

Όταν οι άνθρωποι με συναντούν σε πάρτυ

και μαθαίνουν ότι είμαι καθηγήτρια Αγγλικών

με ειδίκευση στη γλώσσα,

γενικά έχουν δύο αντιδράσεις.

Μια κατηγορία ανθρώπων τρομάζουν.
(Γέλιο)

Συνήθως λένε κάτι, όπως,

«Αχ, μάλλον θα πρέπει να προσέχω τι λέω.

Είμαι σίγουρος ότι θα προσέξεις
κάθε λάθος που κάνω.»

Και έπειτα σταματάνε να μιλούν.
(Γέλια)

Και περιμένουν να φύγω

για να μιλήσουν με κάποιον άλλο.

Η άλλη κατηγορία ανθρώπων,

τα μάτια τους φωτίζονται,

και λένε,

«Είσαι ακριβώς ο άνθρωπος
με τον οποίο θέλω να μιλήσω."

Και μετά μου μιλούν για οτιδήποτε θεωρούν
ότι πάει στραβά με την Αγγλική γλώσσα.

(Γέλια)

Πριν δυο βδομάδες,
ήμουν σε πάρτι με δείπνο

και ο άντρας στα δεξιά μου

άρχισε να μου λέει για όλους τους τρόπους

με τους οποίος το διαδίκτυο
υποβαθμίζει την αγγλική γλώσσα.

Ανέφερε το Facebook, και είπε,

«Defriend (=Σβήνω από φίλο);
Υπάρχει τέτοια λέξη;»

Θέλω να μείνω λίγο
σε αυτή την ερώτηση:

Τι κάνει μια λέξη πραγματική;

Ο συνδαιτημόνας μου και εγώ ξέρουμε

τι σημαίνει «σβήνω από φίλο» (defriend),

κι έτσι, πότε μια καινούρια λέξη,
όπως το "defriend",

γίνεται πραγματική;

Ποιός τελικά έχει αρμοδιότητα να βγάζει
τέτοιες επίσημες αποφάσεις για τις λέξεις;

Για αυτά τα ερωτήματα
θα ήθελα να μιλήσω σήμερα.

Οι περισσότεροι άνθρωποι,
όταν λένε ότι μια λέξη δεν υπάρχει,

εννοούν ότι δεν εμφανίζεται
σε ένα κανονικό λεξικό.

Αυτό, φυσικά, δημιουργεί
ένα πλήθος ερωτημάτων,

ανάμεσά τους το ποιός γράφει τα λεξικά;

Πριν προχωρήσω παραπέρα,

επιτρέψτε μου να διασαφηνίσω το ρόλο μου
σε όλο αυτό.

Δεν γράφω λεξικά.

Παρόλα αυτά, συλλέγω νέες λέξεις

όπως περίπου κάνουν οι εκδότες λεξικών,

και το ωραίο του να είσαι
ιστορικός της Αγγλικής γλώσσας

είναι ότι το αποκαλώ αυτό «έρευνα.»

Όταν διδάσκω την ιστορία
της Αγγλικής γλώσσας,

ζητώ από τους φοιτητές

να μου διδάξουν δύο νέες λέξεις της αργκό

πριν ξεκινήσω το μάθημα.

Όλα αυτά τα χρόνια, έχω μάθει

μερικές υπέροχες νέες λέξεις της αργκό
με αυτόν τον τρόπο,

όπως το "hangry", που

(Χειροκρότημα)

που λέγεται όταν είσαι γκρινιάρης
ή θυμωμένος (=angry)

επειδή πεινάς (=hungry),

και το "adorkable",

όταν είσαι αξιαγάπητος (adorable)

με έναν ανόητο (dorky) τρόπο,

ξεκάθαρα καταπληκτικές λέξεις,

που γεμίζουν σημαντικά κενά
της Αγγλικής γλώσσας.

(Γέλια)

Αλλά πόσο πραγματικές είναι,

αν τις χρησιμοποιούμε
κατά βάση στην αργκό

και δεν εμφανίζονται ακόμα σε λεξικό;

Και μ' αυτό, ας πάμε στα λεξικά.

Θα το κάνω αυτό με ανάταση χεριών:

Πόσοι από εσάς ανατρέχετε ακόμα
τακτικά σε ένα λεξικό,

έντυπο ή ηλεκτρονικό;

Εντάξει, όπως φαίνεται,
οι περισσότεροι από εσάς.

Τώρα μια δεύτερη ερώτηση.
Πάλι με την ανάταση χεριών:

Πόσοι από εσάς έχετε ψάξει ποτέ

ποιος εξέδωσε το λεξικό
που χρησιμοποιείτε;

Εντάξει, πολύ λιγότεροι.

Κατά κάποιον τρόπο, ξέρουμε
ότι υπάρχουν ανθρώπινα χέρια

πίσω από τα λεξικά,

αλλά πραγματικά δεν είμαστε σίγουροι
σε ποιους ανήκουν αυτά τα χέρια.

Πραγματικά αυτό με συναρπάζει.

Ακόμη και οι πιο επικριτικοί άνθρωποι
εκεί έξω

δεν είναι τόσο επικριτικοί
απέναντι στα λεξικά,

δεν κάνουν διακρίσεις μεταξύ τους

και δεν κάνουν ένα σωρό ερωτήσεις

σχετικά με το ποιός τα εξέδωσε.

Απλώς σκεφτείτε τη φράση

"Ψάξ' το στο λεξικό"

που υποδηλώνει ότι όλα τα λεξικά
είναι ακριβώς το ίδιο.

Σκεφτείτε τη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου,

όπου πηγαίνετε στο αναγνωστήριο,

και εκεί υπάρχει ένα μεγάλο λεξικό

πάνω σε ένα αναλόγιο σε τιμητική θέση,

ανοιχτό, ώστε να μπορούμε
να σταθούμε μπροστά του

για να πάρουμε απαντήσεις.

Όμως, μην με παρεξηγείτε,

τα λεξικά είναι φανταστικές πηγές,

αλλά είναι φτιαγμένα από τον άνθρωπο

και δεν είναι διαχρονικά.

Ως καθηγήτρια εκπλήσσομαι

που λέμε στους φοιτητές
να αντιμετωπίζουν κριτικά

κάθε κείμενο που διαβάζουν,
κάθε ιστοσελίδα που επισκέπτονται,

εκτός από τα λεξικά,

τα οποία τείνουμε να αντιμετωπίζουμε
σαν να μην έχουν συγγραφέα,

σαν να ήρθαν από το πουθενά
για να μας δώσουν απαντήσεις

για το τι σημαίνουν πραγματικά οι λέξεις.

Εδώ είναι το ζήτημα:

Αν ρωτήσετε τους εκδότες λεξικών,

θα σας πουν ότι προσπαθούν
να συμβαδίσουν μαζί μας

καθώς εμείς αλλάζουμε τη γλώσσα.

Παρακολουθούν τι λέμε
και τι γράφουμε

και προσπαθούν να καταλάβουν τι θα μείνει

και τι δεν πρόκειται να μείνει.

Πρέπει να ρισκάρουν,

επειδή θέλουν να φαίνονται ενήμεροι

και να πιάσουν τις λέξεις
που θα τα καταφέρουν,

όπως το LOL,

αλλά δε θέλουν να φανούν παράλογοι

και να συμπεριλάβουν λέξεις
που δε θα τα καταφέρουν,

και μάλλον μια λέξη που παρακολουθούν τώρα
είναι το YOLO

(You Only Live Once = Ζεις μόνο μια φορά)

Τώρα, κάνω παρέα με εκδότες λεξικών,

και μάλλον θα εκπλαγείτε

με ένα από τα μέρη που συχνάζουμε.

Κάθε Ιανουάριο, πηγαίνουμε

στην ετήσια συγκέντρωση
της Αμερικανικής Κοινότητας Διαλεκτικής

όπου, ανάμεσα σε άλλα,

ψηφίζουμε τη λέξη της χρονιάς.

Έρχονται περίπου 200 ή 300 άνθρωποι,

μερικοί από τους πιο γνωστούς
γλωσσολόγους των ΗΠΑ.

Για να καταλάβετε το πνεύμα της συγκέντρωσης,

συμβαίνει ακριβώς πριν
από την ώρα των κοκτέιλ.

Όλοι όσοι έρχονται ψηφίζουν.

Ο πιο σημαντικός κανόνας είναι

ότι μπορείς να ψηφίσεις μόνο με ένα χέρι.

Στο παρελθόν,
μερικές από τις λέξεις που κέρδισαν

ήταν το "tweet" το 2009

και το "hashtag" το 2012.

Το "chad" ήταν η λέξη της χρονιάς το 2000,

γιατί ποιος ήξερε
τι ήταν "chad" πριν το 2000,

και "WMD" το 2002.

Έχουμε και άλλες κατηγορίες
στις οποίες ψηφίζουμε,

και η αγαπημένη μου κατηγορία

είναι η πιο ευφάνταστη λέξη της χρονιάς.

Προηγούμενες νικήτριες λέξεις
σ' αυτήν την κατηγορία

συμπεριελάμβαναν το
"recombobulation area",

ένας χώρος στο Αεροδρόμιο Μιλγουόκι
μετά τον έλεγχο ασφαλείας,

όταν «ανασυντάσσεσαι».

(Γέλια)

Μπορείς να φορέσεις τη ζώνη σου,

να βάλεις τον υπολογιστή
πάλι στην τσάντα σου.

Και η σταθερά αγαπημένη μου λέξη
σ' αυτή την ψηφοφορία,

είναι το "multi-slacking".

(Γέλια)

Το multi-slacking είναι

να έχεις πολλαπλά παράθυρα
ανοιχτά στην οθόνη

ώστε να φαίνεται σαν να δουλεύεις

ενώ εσύ χαζεύεις στο διαδίκτυο.

(Γέλια)
(Χειροκρότημα)

Θα μείνουν όλες αυτές οι λέξεις;
Σίγουρα όχι.

Και έχουμε κάνει
κάποιες αμφιλεγόμενες επιλογές,

για παράδειγμα το 2006

που η λέξη της χρονιάς ήταν το "plutoed",

που σήμαινε «υποβιβασμένος.»

(Γέλια)

Αλλά μερικές από τις προηγούμενες νικήτριες

τώρα φαίνονται εντελώς συνηθισμένες,

όπως το "app"

και το "e" ως πρόθημα,

και το "google" ως ρήμα.

Λοιπόν, μερικές εβδομάδες
πριν την ψηφοφορία μας,

το Πανεπιστήμιο Lake Superior State

εκδίδει τη δική του λίστα
των απαγορευμένων λέξεων της χρονιάς.

Και αυτό που είναι εκπληκτικό

είναι ότι πραγματικά συνήθως
μεγάλη επικάλυψη

της δικής τους λίστας
με τη λίστα που εμείς εξετάζουμε

ως λέξεις της χρονιάς,

και αυτό γιατί παρατηρούμε
το ίδιο πράγμα.

Παρατηρούμε τις λέξεις
που προβάλλονται πολύ.

Είναι πραγματικά θέμα στάσης.

Ενοχλείστε από τη γλωσσική μόδα
και τη γλωσσική αλλαγή,

ή τη βρίσκετε διασκεδαστική
και ενδιαφέρουσα,

κάτι που αξίζει μελέτης
ως ένα κομμάτι μιας ζωντανής γλώσσας;

Η λίστα του Πανεπιστημίου
Lake Superior State

συνεχίζει μια αρκετά μακρά παράδοση
στα Αγγλικά

με διαμαρτυρίες για τις καινούριες λέξεις.

Εδώ είναι, λοιπόν,
ο κοσμήτορας Χένρι Άλφορντ το 1875

που προβληματίζεται πολύ
γιατί το "desirability"

είναι πραγματικά μια απαίσια λέξη.

Το 1760 ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν

έγραψε ένα γράμμα στον Ντέιβιντ Χιουμ

αποκηρύσσοντας ως κακή
τη λέξη "colonize" (= αποικώ).

Με το πέρασμα των χρόνων,

έχουμε δει επίσης ανησυχίες
για νέες προφορές.

Εδώ ο Σάμουελ Ρότζερς το 1855

που προβληματίζεται
για κάποιες μοντέρνες προφορές

τις οποίες βρίσκει προσβλητικές,

και λέει ότι

«σαν να μην έφτανε το "contemplate",
το "balcony" με αηδιάζει.»

(Γέλια)

Η λέξη είναι δανεισμένη από τα ιταλικά

και προφερόταν /μπαλ-κό-νι/

Αυτά τα παράπονα
μας φαίνονται τώρα γραφικά,

αν όχι απολύτως "adorkable."
(Γέλια)

αλλά εδώ είναι το ζήτημα:

Ακόμη εκνευριζόμαστε
με τη γλωσσική αλλαγή.

Έχω έναν ολόκληρο φάκελο στο γραφείο μου

με άρθρα εφημερίδων

που εκφράζουν προβληματισμό
για νόθες λέξεις

που δε θα έπρεπε να έχουν μπει στο λεξικό,

ανάμεσά τους και το "LOL",
όταν μπήκε στο Αγγλικό Λεξικό Όξφορντ,

και το "defriend"
όταν μπήκε στο Αμερικανικό Λεξικό Όξφορντ.

Επίσης έχω άρθρα
που εκφράζουν προβληματισμό

για το "invite" ως ουσιαστικό,

το "impact" ως ρήμα,

γιατί μόνο τα δόντια
μπορούν να επηρεαστούν (impacted)

και το "incentivize" περιγράφεται
σαν "άξεστο, γραφειοκρατικό λάθος".

Λοιπόν, δεν είναι ότι οι εκδότες λεξικών

αδιαφορούν για αυτά τα είδη
αντιμετώπισης της γλώσσας.

Προσπαθούν να μας παρέχουν
μια καθοδήγηση για τις λέξεις

που θεωρούνται αργκό,
ή ανεπίσημες ή προσβλητικές,

συχνά με τους χαρακτηρισμούς χρήσης,

αλλά βρίσκονται σε μια δύσκολη θέση

επειδή προσπαθούν
να περιγράψουν τι κάνουμε,

και ξέρουν ότι συχνά
ανατρέχουμε στα λεξικά

για να βρούμε πληροφόρηση

για την καλή ή κατάλληλη χρήση των λέξεων.

Σε απάντηση, τα λεξικά
της Αμερικανικής Κληρονομιάς

περιλαμβάνουν σημειώσεις χρήσης.

Οι σημειώσεις χρήσης βρίσκονται
σε λέξεις που είναι κάπως προβληματικές,

και ένας τρόπος να γίνουν προβληματικές
είναι όταν αλλάζει το νόημά τους.

Οι σημειώσεις χρήσης περιλαμβάνουν
πολύ ανθρώπινες αποφάσεις,

και πιστεύω ότι ως χρήστες λεξικών,

συχνά δε αντιλαμβανόμαστε
αυτές τις ανθρώπινες αποφάσεις

όπως θα έπρεπε.

Για να δείξω τι εννοώ,
θα δούμε ένα παράδειγμα

αλλά πριν το δούμε,

θέλω να σας εξηγήσω
τι προσπαθούν οι εκδότες να αντιμετωπίσουν

με τις σημειώσεις χρήσης.

Σκεφτείτε τη λέξη "peruse" (= διαβάζω)

και το πώς χρησιμοποιούμε αυτή τη λέξη.

Υποθέτω ότι πολλοί από εσάς σκέφτεστε

διαβάζω βιαστικά, ρίχνω μια ματιά,
διαβάζω γρήγορα.

Μερικοί ίσως συμπεριλαμβάνετε
και λίγο περπάτημα,

επειδή περιδιαβάζετε (peruse)
τα ράφια του μπακάλικου,

ή κάτι τέτοιο.

Θα εκπλαγείτε αν μάθετε

ότι αν κοιτάξετε στα επίσημα λεξικά,

ο πρώτος ορισμός θα είναι
«διαβάζω προσεκτικά»,

ή «εντρυφώ».

Το λεξικό American Heritage
έχει αυτό ως πρώτο ορισμό.

Μετά έχουν ως δεύτερο ορισμό
το «διαβάζω βιαστικά»,

και δίπλα λένε «πρόβλημα χρήσης».

(Γέλια)

Και μετά περιλαμβάνουν
μια σημείωση χρήσης,

που αξίζει να τη δούμε.

Ορίστε λοιπόν η σημείωση χρήσης:

«Το peruse σήμαινε
για πολύ καιρό «εξετάζω»...

Αλλά συχνά χρησιμοποιείται πιο χαλαρά
και σημαίνει απλώς «διαβάζω»"...

Η επέκταση της λέξης να σημαίνει
«ρίχνω γρήγορη ματιά»

παραδοσιακά θεωρείται ως λάθος,

αλλά τα αποτελέσματα της κάλπης δείχνουν
ότι γίνεται κάπως πιο αποδεκτό.

Όταν ερωτήθηκαν για την πρόταση:

«Είχα μόνο μια στιγμή για να διαβάσω
(peruse) το εγχειρίδιο»

το 66% της επιτροπής [Χρήσης]
το βρήκαν μη αποδεκτό το 1988,

58% το 1999,

και 48% το 2011.»

Α, η Επιτροπή Χρήσης,

αυτό το έμπιστο σώμα γλωσσικών αυθεντιών

που γίνεται πιο επιεικές για αυτό.

Αυτό που ελπίζω
ότι σκέφτεστε τώρα είναι,

«Μια στιγμή,
ποιος είναι στην Επιτροπή Χρήσης;

Και τι πρέπει να κάνω
με τις διακηρύξεις τους;"

Αν κοιτάξετε τις πρώτες σελίδες
των Λεξικών American Heritage

πράγματι θα βρείτε τα ονόματα
των μελών της Επιτροπής Χρήσης.

Αλλά ποιος κοιτάζει τις πρώτες σελίδες;

Υπάρχουν περίπου 200 άνθρωποι
στην Επιτροπή Χρήσης.

Ανάμεσά τους ακαδημαϊκοί,
δημοσιογράφοι, δημιουργικοί συγγραφείς.

Υπάρχει ένα δικαστής του Αρείου Πάγου
και μερικοί γλωσσολόγοι.

Από το 2005 η λίστα περιλαμβάνει κι εμένα.

(Χειροκρότημα)

Και να τι μπορούμε να κάνουμε για σας.

Μπορούμε να σας δώσουμε μια εικόνα

του φάσματος των απόψεων
για την υπό διαμάχη χρήση.

Αυτός είναι και θα έπρεπε να είναι
ο βαθμός της εξουσίας μας.

Δεν είμαστε μια ακαδημία γλώσσας.

Σχεδόν μια φορά το χρόνο
λαμβάνω ένα δελτίο που με ρωτάει

αν οι νέες χρήσεις, οι νέες προφορές,
τα νέα νοήματα, είναι αποδεκτά.

Και να τι κάνω
για να συμπληρώσω το δελτίο.

Προσέχω τι λένε και τι γράφουν
οι άλλοι άνθρωποι.

Δεν προσέχω τι μου αρέσει
και τι δε μου αρέσει

σε σχέση με την Αγγλική γλώσσα.

Θα είμαι ειλικρινής μαζί σας:

Δε μου αρέσει η λέξη "impactful"

αλλά αυτό δεν έχει σχέση

με το αν το "impactful" καθιερώνεται
και γίνεται πιο αποδεκτό στο γραπτό λόγο.

Έτσι, για να είμαι σωστή,

αυτό που κάνω είναι να δω τη χρήση,

που συνήθως περιλαμβάνει
αναζήτηση σε βάσεις δεδομένων,

όπως τα Google Books.

Αν ψάξετε το "impactful" στα Google Books,
να τι θα βρείτε.

Λοιπόν, σίγουρα φαίνεται
ότι το "impactful" αποδεικνύεται χρήσιμο

για έναν μεγάλο αριθμό συγγραφέων,

και γίνεται όλο και πιο χρήσιμο
τα τελευταία 20 χρόνια.

Τώρα, πρόκειται να γίνουν αλλαγές

που δεν αρέσουν σε όλους μας στη γλώσσα.

Θα γίνουν τέτοιες αλλαγές που θα σκέφτεστε

«Αλήθεια;
Πρέπει η γλώσσα να αλλάξει έτσι;»

Αυτό που εννοώ είναι

ότι δεν πρέπει βιαστικά να αποφασίσουμε
ότι αυτή η αλλαγή είναι απαίσια,

να βιαστούμε λιγότερο να επιβάλλουμε
τις γλωσσικές μας αρέσκειες ή δυσαρέσκειες

στους άλλους ανθρώπους,

και θα πρέπει να είμαστε πολύ διστακτικοί

πριν σκεφτούμε ότι η Αγγλική γλώσσα
βρίσκεται σε κίνδυνο.

Δε βρίσκεται.
Είναι πλούσια και ζωντανή

και γεμάτη με τη δημιουργικότητα
των ομιλητών που τη μιλούν.

Αναδρομικά, θεωρούμε ότι είναι εκπληκτικό

ότι η λέξη "nice" (=καλός) σήμαινε ανόητος

και ότι η λέξη "decimate" (=αποδεκατίζω)
σήμαινε ότι σκοτώνω τον έναν στους δέκα.

(Γέλια)

Πιστεύουμε ότι ο Μπεν Φράνκλιν
γινόταν ανόητος

όταν ανησυχούσε για το "notice" (=παρατηρώ)
ως ρήμα.

Λοιπόν, ξέρετε κάτι;

Θα φαινόμαστε αρκετά ανόητοι
σε εκατό χρόνια

ανησυχώντας για το "impact" ως ρήμα

και το "invite" ως ουσιαστικό.

Η γλώσσα δε θα αλλάξει τόσο γρήγορα

ώστε να μην μπορούμε να συμβαδίσουμε.

Η γλώσσα απλά δεν λειτουργεί έτσι.

Ελπίζω ότι αυτό που θα κάνετε

θα είναι να δείτε τη γλωσσική αλλαγή
όχι ως ανησυχητική

αλλά ως διασκεδαστική και συναρπαστική,

όπως κάνουν και οι εκδότες λεξικών.

Ελπίζω ότι θα μπορείτε να απολαμβάνετε
να είστε μέρος της δημιουργικότητας

που ανακατασκευάζει συνεχώς τη γλώσσα μας
και τη διατηρεί ακμαία.

Πώς μπαίνει λοιπόν μια λέξη σε ένα λεξικό;

Μπαίνει επειδή τη χρησιμοποιούμε
και συνεχίζουμε να τη χρησιμοποιούμε,

και οι εκδότες λεξικών μας παρατηρούν.

Αν σκέφτεστε, «Αλλά αυτό επιτρέπει
σε όλους μας να αποφασίζουμε

τι σημαίνουν οι λέξεις»,

θα έλεγα,
«Ναι, μας επιτρέπει

και πάντα μας επέτρεπε».

Τα λεξικά είναι θαυμάσιοι οδηγοί
και πηγές,

αλλά δεν υπάρχει εκεί έξω
κάποια αντικειμενική αυθεντία στα λεξικά

που να είναι ο τελικός κριτής
για το τι σημαίνουν οι λέξεις.

Αν μια κοινότητα ομιλητών
χρησιμοποιεί μια λέξη

και ξέρει τι σημαίνει,
τότε είναι πραγματική.

Αυτή η λέξη μπορεί να είναι αργκό,

αυτή η λέξη μπορεί να είναι ανεπίσημη,

μπορεί να είναι μια λέξη
που θεωρείτε παράλογη ή άχρηστη,

αλλά αυτή η λέξη που χρησιμοποιούμε,

αυτή η λέξη είναι πραγματική.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)