< Return to Video

Thành phần đường trên bề mặt tế bào nói lên điều gì|Carolyn Bertozzi|TEDxStandford

  • 0:01 - 0:03
    Đây là bài diễn thuyết
    về đường và ung thư.
  • 0:04 - 0:07
    Tôi muốn tìm hiểu về đường
    khi tôi lên đại học.
  • 0:07 - 0:09
    Không phải loại đường này.
  • 0:09 - 0:14
    Nó là loại đường mà giáo sư
    sinh vật học dạy chúng ta
  • 0:14 - 0:18
    trong lớp vỏ tế bào.
  • 0:19 - 0:23
    Có thể bạn không biết
    tế bào được phủ đường.
  • 0:23 - 0:24
    Và tôi cũng không biết điều đó,
  • 0:24 - 0:27
    cho đến khi tôi chọn
    môn học này ở đại học.
  • 0:27 - 0:28
    nhưng mà khi đó,
  • 0:28 - 0:32
    lúc đó là vào khoảng
    những năm 1980s,
  • 0:33 - 0:37
    người ta không biết nhiều
    về lý do tế bào được phủ đường.
  • 0:37 - 0:41
    Khi tôi tìm trong sổ ghi chép,
    tôi nhận ra tôi đã viết rằng
  • 0:41 - 0:45
    lớp phủ đường của các tế bào
    giống như lớp đường phủ trên
  • 0:45 - 0:47
    đậu phộng M&M.
  • 0:47 - 0:51
    Chúng ta nghĩ rằng
    lớp phủ đường trên các tế bào
  • 0:51 - 0:53
    như là một lớp bảo vệ
  • 0:53 - 0:56
    mà bằng cách nào đó
    làm các tế bào mạnh mẽ hơn.
  • 0:57 - 0:59
    Nhưng chúng ta biết,
    vào nhiều thập niên sau đó
  • 0:59 - 1:01
    quá trình đó phức tạp
    hơn nhưng gì đã biết,
  • 1:02 - 1:06
    đường phủ trên những tế bào
    thật sự rất phức tạp.
  • 1:07 - 1:13
    Nếu bạn có thể biến mình
    thành một chiếc máy bay thu nhỏ
  • 1:13 - 1:17
    và bay theo bề mặt của các tế bào,
  • 1:17 - 1:19
    nó có thể giống như thế này
  • 1:19 - 1:21
    kèm theo những
    đặc điểm địa lý.
  • 1:21 - 1:25
    sự phức tạp của lớp vỏ đường
    như là những cây cối và bụi rậm
  • 1:25 - 1:28
    những cây liễu đung đưa trong gió
  • 1:28 - 1:30
    và bay phất phơ.
  • 1:30 - 1:34
    Khi tôi nghĩ về sự phức tạp
    của lớp vỏ đường
  • 1:34 - 1:37
    như những mảng trên tế bào,
  • 1:37 - 1:40
    chúng trở thành những rắc rối
    thú vị mà tôi gặp phải
  • 1:40 - 1:43
    với cương vị là một nhà sinh vật học
    và nhà hóa học
  • 1:44 - 1:47
    Chúng ta thường nghĩ rằng
  • 1:47 - 1:50
    đường đang cư trú
    trên bề mặt tế bào
  • 1:50 - 1:52
    như là một loại ngôn ngữ
  • 1:52 - 1:56
    Chúng mang theo nhiều thông tin
    dự trữ trong cấu tạo phức tạp của chúng
  • 1:57 - 2:00
    Nhưng chúng đang muốn
    truyền tải điều gì cho chúng ta?
  • 2:01 - 2:04
    Tôi có thể nói rằng chúng ta
    biết một số thông tin
  • 2:04 - 2:05
    đến từ những lớp đường này,
  • 2:06 - 2:08
    và những thông tin này
    thật ra rất quan trọng
  • 2:08 - 2:10
    trong thế giới y học.
  • 2:11 - 2:14
    Ví dụ, một thứ mà lớp đường
    cho chúng ta biết
  • 2:14 - 2:16
    đó là nhóm máu của chúng ta.
  • 2:17 - 2:21
    Những tế bào máu, tế bào hồng cầu
    được phủ bởi lớp đường
  • 2:21 - 2:26
    và những cấu tạo hóa học của
    những lớp đường quyết định nhóm máu.
  • 2:26 - 2:30
    Lại lấy ví dụ, tôi thuộc nhóm máu O.
  • 2:30 - 2:33
    Bao nhiêu trong số các bạn
    thuộc nhóm máu O?
  • 2:33 - 2:34
    Hãy giơ tay lên.
  • 2:34 - 2:35
    Đó là một nhóm phổ biến,
  • 2:35 - 2:38
    Khi có ít người giơ tay,
    thì hoặc là bạn không chú ý nghe
  • 2:38 - 2:41
    hoặc không biết nhóm của mình,
    cả hai điều đều không tốt.
  • 2:41 - 2:42
    (Cười)
  • 2:42 - 2:45
    Những bạn cùng thuộc
    nhóm máu O như tôi,
  • 2:45 - 2:48
    điều đó có nghĩa là chúng ta
    có cấu trúc hóa học
  • 2:48 - 2:50
    trên bề mặt của những tế bào máu
  • 2:50 - 2:54
    Ba phân tử đường đơn kết hợp
    để tạo thành một phức hợp đường.
  • 2:54 - 2:56
    và theo định nghĩa, nó là nhóm máu O.
  • 2:57 - 2:59
    Có bao nhiêu người
    thuộc nhóm máu A?
  • 3:01 - 3:02
    Ở đây.
  • 3:02 - 3:05
    Điều đó có nghĩa bạn có
    một loại enzyme trong tế bào
  • 3:05 - 3:07
    có thêm một cấu trúc,
  • 3:07 - 3:09
    đường đỏ,
  • 3:09 - 3:10
    để dựng nên một cấu trúc phức tạp hơn
  • 3:11 - 3:14
    Có bao nhiêu bạn thuộc nhóm máu B?
  • 3:14 - 3:15
    Có một vài bạn.
  • 3:15 - 3:18
    Bạn có loại enzyme hơi khác
    người thuộc nhóm A một chút,
  • 3:18 - 3:20
    bạn có một cấu trúc hơi khác,
  • 3:20 - 3:22
    và những bạn thuộc nhóm AB
  • 3:23 - 3:26
    thừa hưởng enzyme từ mẹ,
    và enzyme từ cha,
  • 3:26 - 3:30
    bạn có cấu trúc của cả hai
    với tỉ lệ bằng nhau.
  • 3:30 - 3:32
    và khi điều đó được phát hiện,
  • 3:32 - 3:35
    từ thế kỷ trước,
  • 3:35 - 3:38
    nó cho phép một trong những thủ thuật
    quan trọng nhất trong y học thế giới
  • 3:38 - 3:41
    dĩ nhiên đó là việc truyền máu.
  • 3:41 - 3:43
    bởi biết được nhóm máu của bạn
  • 3:43 - 3:45
    chúng ta có thể khẳng định,
    nếu bạn cần truyền máu,
  • 3:45 - 3:48
    người hiến tặng có cùng
    một nhóm máu,
  • 3:48 - 3:51
    để cơ thể bạn không phát hiện
    phân tử đường ngoại lai,
  • 3:52 - 3:54
    nó không thể dung hợp,
    và sẽ bị đào thải
  • 3:56 - 4:00
    Còn điều gì mà các lớp đường
    trên bề mặt tế bào muốn truyền tải?
  • 4:01 - 4:06
    Lớp vỏ đường có thể
    cho bạn biết bạn bị ung thư.
  • 4:07 - 4:09
    Một vài thập kỉ trước,
  • 4:09 - 4:14
    mối tương quan xuất hiện
    từ sự phân tích mô khối u.
  • 4:14 - 4:19
    Tình huống phổ biến là bệnh nhân
    có những khối u được phát hiện,
  • 4:19 - 4:23
    mô khối u sẽ được loại bỏ bằng
    thủ thuật sinh thiết
  • 4:23 - 4:26
    sau đó sẽ được gửi đến
    phòng thí nghiệm bệnh lý
  • 4:26 - 4:30
    nơi mà các tế bào sẽ được phân tích
    để tìm kiếm sự biến đổi hóa học
  • 4:30 - 4:34
    để các bác sĩ ung bướu biết
    cách điều trị tốt nhất.
  • 4:35 - 4:38
    Những nghiên cứu đã chỉ ra rằng
  • 4:38 - 4:41
    những phân tử đường có thay đổi
  • 4:41 - 4:46
    khi tế bào biến đổi từ
    khỏe mạnh đến khi phát bệnh.
  • 4:47 - 4:52
    Mối tương quan vẫn được
    tiếp tục phát hiện.
  • 4:52 - 4:57
    Nhưng câu hỏi lớn được đặt ra
    trong ngành là: Tại sao?
  • 4:57 - 5:01
    Tại sao ung thư có loại đường khác nhau?
    Sự quan trọng của sự khác nhau đó là gì?
  • 5:01 - 5:05
    Tại sao nó lại xảy ra, và chúng ta
    có thể làm gì nếu nó
  • 5:05 - 5:08
    có liên quan đến quá trình phát bệnh?
  • 5:10 - 5:13
    Một trong những thay đổi mà
    chúng tôi nghiên cứu
  • 5:13 - 5:19
    là sự tăng trưởng về
    mật độ của một loại đường
  • 5:19 - 5:21
    tên là axit sialic.
  • 5:22 - 5:26
    Tôi nghĩ nó sẽ là một trong
    những loại đường quan trọng nhất
  • 5:26 - 5:27
    của thời chúng ta,
  • 5:27 - 5:31
    nên tôi sẽ khuyến khích mọi người
    làm quen với thuật ngữ này.
  • 5:32 - 5:34
    Axit sialic không phải là
    loại đường mà chúng ta ăn.
  • 5:34 - 5:36
    Chúng là một loại khác.
  • 5:37 - 5:40
    Nó là loại đường mà
    được tìm thấy
  • 5:40 - 5:43
    ở một lớp nhất định trong tất cả
    các tế bào trong cơ thể bạn.
  • 5:43 - 5:46
    Nó khá phổ biến trong các tế bào.
  • 5:46 - 5:48
    Nhưng bởi vì một số lí do,
  • 5:48 - 5:54
    tế bào ung thư, ít nhất là
    loại bệnh có sự tiến triển,
  • 5:54 - 5:57
    thường có nhiều axit sialic
  • 5:57 - 5:59
    hơn những tế bào thường và
    khỏe mạnh thường có.
  • 5:59 - 6:01
    Tại sao lại như thế?
  • 6:01 - 6:02
    Điều đó có nghĩa gì?
  • 6:03 - 6:05
    Điều mà chúng ta học được
  • 6:05 - 6:08
    là nó có liên quan đến
    hệ thống miễn dịch.
  • 6:09 - 6:13
    Để tôi nói bạn nghe một chút về
    tầm quan trọng của hệ miễn dịch
  • 6:13 - 6:14
    trong ung thư.
  • 6:14 - 6:17
    Và điều đó xuất hiện khá nhiều
    trên tin tức ngày nay.
  • 6:17 - 6:20
    Con người đang trở nên
    quen thuộc với cụm từ
  • 6:20 - 6:23
    "Liệu pháp miễn dịch ung thư."
  • 6:23 - 6:25
    Một số bạn có thể có người quen
  • 6:25 - 6:29
    được lợi từ những phương pháp
    trị liệu ung thư mới.
  • 6:30 - 6:33
    Điều mà chúng ta biết
    là những tế bào miễn dịch,
  • 6:33 - 6:37
    đó là những tế bào bạch cầu
    trong máu của bạn,
  • 6:37 - 6:42
    bảo vệ bạn hàng ngày
    từ những thứ độc hại -
  • 6:42 - 6:43
    bao gồm cả ung thư.
  • 6:44 - 6:46
    Trong bức hình này,
  • 6:46 - 6:49
    những hình cầu màu xanh
    là những tế bào miễn dịch,
  • 6:49 - 6:52
    và tế bào lớn màu hồng
    là tế bào ung thư.
  • 6:52 - 6:57
    những tế bào miễn dịch di chuyển và
    và tiếp xúc các tế bào trong cơ thể bạn.
  • 6:57 - 6:58
    Đó là công việc của chúng.
  • 6:59 - 7:02
    Các tế bào hầu hết đều bình thường.
  • 7:02 - 7:04
    Nhưng lâu lâu, sẽ có một tế bào xấu.
  • 7:05 - 7:07
    Hi vọng đó là tế bào ung thư,
  • 7:07 - 7:09
    khi tế bào miễn dịch
    nhận diện được tế bào xấu,
  • 7:09 - 7:12
    Nó bắt đầu tấn công để
    tiêu diệt những tế bào đó
  • 7:13 - 7:14
    Chúng ta biết điều đó.
  • 7:14 - 7:18
    Chúng ta cũng biết nếu bạn có thể
    tăng cường khả năng nhận diện
  • 7:18 - 7:22
    nếu bạn có thể kích thích tế bào
    miễn dịch tiêu diệt một phần lớn
  • 7:22 - 7:23
    tế bào ung thư,
  • 7:23 - 7:27
    bạn sẽ có thể bảo vệ
    chính bản thân khỏi ung thư mỗi ngày
  • 7:27 - 7:29
    và có thể thật sự chữa khỏi ung thư.
  • 7:30 - 7:32
    Bây giờ có một số loại thuốc
    ở ngoài thị trường
  • 7:32 - 7:34
    được sử dụng cho bệnh nhân ung thư
  • 7:34 - 7:37
    mà tiến hành theo quá trình này.
  • 7:38 - 7:39
    Chúng khởi động hệ thống miễn dịch
  • 7:39 - 7:42
    để hệ thống miễn dịch
    trở nên mạnh mẽ hơn
  • 7:42 - 7:44
    để bảo vệ chúng ta khỏi ung thư.
  • 7:44 - 7:46
    Sự thật là, một trong những loại thuốc
  • 7:46 - 7:49
    đã cứu sống
    tổng thống Jimmy Carter.
  • 7:50 - 7:54
    Bạn có nhớ, tổng thống Carter
    có khối u ác tính
  • 7:54 - 7:57
    đã di căn đến não,
  • 7:57 - 8:00
    và chẩn đoán thường đi cùng các con số
  • 8:00 - 8:02
    ví dụ như "số tháng để sống."
  • 8:03 - 8:07
    Nhưng ông ấy đã được chữa trị
    bằng loại thuốc kích thích miễn dịch mới,
  • 8:08 - 8:11
    và bây giờ khối u của ông ấy
    có dấu hiệu thuyên giảm,
  • 8:11 - 8:13
    Đó là một điều đáng chú ý
  • 8:13 - 8:16
    cân nhắc đến việc
    chỉ một vài năm về trước.
  • 8:16 - 8:18
    Thật sự thì, nó rất là đáng nhớ
  • 8:18 - 8:21
    để lời tuyên bố khiêu khích thế này:
  • 8:21 - 8:24
    "Thời khắc penicillin của ung thư,"
    mọi người đều nói vậy,
  • 8:24 - 8:26
    với thuốc kích thích hệ miễn dịch.
  • 8:26 - 8:29
    Tôi nghĩ đó là một lời nói
    mạnh dạn về một căn bệnh
  • 8:29 - 8:32
    mà chúng ta đã chiến đấu
    trong thời gian dài
  • 8:32 - 8:34
    và gần như đã thua
    trong cuộc chiến này
  • 8:35 - 8:36
    Cho nên điều này rất là thú vị
  • 8:37 - 8:39
    Điều đó thì có liên quan gì đến đường?
  • 8:39 - 8:42
    Tôi sẽ nói với bạn
    điều chúng tôi học được.
  • 8:43 - 8:49
    Khi mà hệ thống miễn dịch co mình
    tiếp xúc để chống lại tế bào ung thư
  • 8:49 - 8:52
    Nó tìm kiếm dấu hiệu bệnh tật,
  • 8:52 - 8:54
    và nếu nó tìm thấy những dấu hiệu đó,
  • 8:54 - 8:58
    tế bào được kích hoạt để tiêu diệt
    các tế bào ung thư.
  • 8:59 - 9:05
    Nếu tế bào ưng thư có mật độ dày đặc
    của loại đường như axit sialic,
  • 9:06 - 9:09
    nó sẽ có vị tốt.
  • 9:10 - 9:14
    Có một loại protein bám lấy
    axit sialic trên tế bào miễn dịch
  • 9:14 - 9:18
    và nếu protein đó được giữ tại synap
  • 9:18 - 9:20
    giữa tế bào miễn dịch và tế bào ung thư,
  • 9:21 - 9:23
    nó đưa hệ miễn dịch
    vào trạng thái ngủ.
  • 9:24 - 9:26
    Axit sialic truyền tải đến
    tế bào miễn dịch,
  • 9:26 - 9:30
    "Tế bào này bình thường,
    không có gì ở đây, hãy di chuyển.
  • 9:30 - 9:32
    Tìm kiếm ở nơi khác."
  • 9:33 - 9:34
    Nói một cách khác,
  • 9:34 - 9:39
    miễn là các tế bào được phủ bởi
    một lớp axit sialic dày,
  • 9:39 - 9:41
    nó nhìn thật tuyệt vời, có phải không?
  • 9:42 - 9:43
    Nó thật tuyệt vời.
  • 9:45 - 9:48
    Và nếu bạn lấy bỏ lớp vỏ bọc đó
  • 9:48 - 9:50
    và lấy đi lớp đường?
  • 9:50 - 9:53
    Hệ thống miễn dịch
  • 9:53 - 9:57
    có thể thấy được tế bào ung thư
  • 9:57 - 9:59
    như một thứ gì đó cần phải bị tiêu diệt.
  • 10:01 - 10:03
    Đó là điều tôi đang làm
    ở phòng thí nghiệm
  • 10:04 - 10:06
    Chúng tôi đang nghiên cứu
    những loại thuốc mới
  • 10:06 - 10:09
    về cơ bản là nó loại bỏ những thứ
    trên bề mặt tế bào
  • 10:10 - 10:14
    những phân tử có thể đi sâu vào
    bề mặt của những tế bào ung thư
  • 10:14 - 10:16
    và loại bỏ axit sialic,
  • 10:16 - 10:21
    để hệ thống miễn dịch có thể
    hoạt động với công suất tối đa
  • 10:21 - 10:23
    trong việc loại bỏ tế bào
    ung thư trong cơ thể.
  • 10:25 - 10:27
    Để kết luận,
  • 10:28 - 10:30
    hãy để tôi nhắc bạn một lần nữa:
  • 10:30 - 10:32
    Các tế bào của bạn được phủ một lớp đường.
  • 10:33 - 10:38
    Đường cho các tế bào gần đó biết rằng
  • 10:38 - 10:40
    tế bào này là tốt hay xấu.
  • 10:41 - 10:42
    và điều đó là quan trọng
  • 10:42 - 10:45
    bởi vì hệ thống miễn dịch
    cần tránh các tế bào khỏe mạnh.
  • 10:45 - 10:47
    Nếu không, chúng ta sẽ bị
    bệnh tự miễn dịch.
  • 10:48 - 10:51
    Nhưng lâu lâu, ung thư có khả năng
  • 10:51 - 10:53
    gắn thêm loại đường mới.
  • 10:53 - 10:54
    Và giờ chúng ta đã hiểu
  • 10:54 - 10:58
    cách các loại đường này
    đánh lừa hệ thống miễn dịch.
  • 10:58 - 11:02
    Chúng ta có thể điều chế loại thuốc mới
    để thức tỉnh những tế bào miễn dịch,
  • 11:02 - 11:05
    nói với chúng rằng, "Đừng để ý đường,
    loại bỏ các tế bào này
  • 11:05 - 11:08
    và hãy có món tráng miệng thật ngon,
    bằng tế bào ung thư."
  • 11:09 - 11:10
    Cảm ơn.
  • 11:10 - 11:13
    (Vỗ tay)
Title:
Thành phần đường trên bề mặt tế bào nói lên điều gì|Carolyn Bertozzi|TEDxStandford
Speaker:
Carolyn Bertozzi
Description:

Các tế bào được phủ bởi lớp đường chứa đựng các thông tin như một loại mật ngữ. Nó đang muốn truyền tải điều gì cho bạn? Nhóm máu của bạn, và có thể là căn bệnh ung thư. Nhà nghiên cứu sinh hóa Carolyn Bertozzi đang nghiên cứu về lớp đường trên tế bào ung thư tiếp xúc (đôi khi đánh lừa) với hệ thống miễn dịch. Hãy tìm hiểu thêm về cách cơ thể phát hiện ung thư và những phương thuốc chống ung thư mới nhất cố thể giúp hệ thống miễn dịch chống lại căn bệnh này.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:25

Vietnamese subtitles

Revisions