Martin Jacques: Ta kuptojmë zhvillimin e Kinës

Duke folur tek TED Salon në Londër, ekonomisti Martin Jacques pyet: Si mund ta kuptojmë Kinën dhe zhvillimin e saj fenomenale? Autori i librit “Kur Kina do ta sundojë botën,” ekzaminon pse Perëndimi shpesh është në mëdyshje rreth ngritjes së fuqisë së ekonomisë kineze, dhe ofron tre fakte për të kuptuar se çfarë është Kina dhe çfarë do të bëhet.

Bota është duke ndryshuar

me shpejtësi jashtëzakonisht të madhe.

Nëse shikoni lart në tabelë,

do të shihni se në vitin 2025,

këto parashikime nga Goldman Sachs

sugjerojnë se ekonomia kineze

do të jetë pothuajse aq e madhe sa ekonomia amerikane.

Dhe nëse shikoni në tabelën

për vitin 2050,

është parashikuar se ekonomia kineze

do të jetë dy herë më e madhe se ekonomia amerikane,

ndërsa ekonomia indiane do të jetë pothuajse e njëjtë

me atë amerikane.

Dhe ne duhet ta kemi parasysh

se këto parashikime janë bërë

para krizës financiare Perëndimore.

Dy javë më parë,

po shihja parshikimet e fundit

nga BNP Paribas

për atë se kur Kina

do të ketë ekonominë më të madhe

se Amerika.

Parashikimi i Goldman Sachs ishte viti 2027.

Kurse tani pas krizës parashikohet

viti 2020.

Kjo është vetëm një dekadë larg.

do të ndryshojë botën

në dy aspekte kryesore.

Para së gjithash,

Kina është një vend gjigant në zhvillim

me një popullsi prej 1.3 miliard njerëz,

e cila për më shumë se 30 vjet

me rreth 10 për qind në vit.

Dhe brenda një dekade,

ajo do të ketë ekonominë më të madhe në botë.

Asnjëherë më parë në epokën moderne,

ekonomia më e madhe në botë

nuk ka qenë ajo e një vendi në zhvillim,

por e një vendi të zhvilluar.

Poashtu,

për herë të parë në epokën moderne,

vendi dominues në botë --

që unë mendoj se do të jetë Kina --

nuk do të jetë nga Perëndimi,

por do të jetë një vend me zanafillë të civilizimit shumë të ndryshme.

Tani, unë e di se është një supozim i përhapur në Perëndim

se vendet që janë në modernizim e sipër,

ato poashtu konsiderohen edhe Perëndimore.

Ky është një iluzion.

Është një supozim se modernizmi

është thjesht një produkt i konkurrencës, tregjeve, dhe teknologjisë.

Por nuk është ashtu; modernizimi poashtu definohet edhe nga

historia e kultura.

Kina nuk është si Perëndimi,

dhe nuk do të bëhet si Perëndimi.

Ajo do të mbetet në aspekte shumë thelbësore

shumë e ndryshme

Tani pikëpyetja qëndron në atë se

si mund ta kuptojmë Kinën.

Si duhet të përpiqemi të kuptojmë se çfarë është Kina?

Dhe problemi i madh që kemi tani në Perëndim

është se qasja konvencionale

është që ne e kuptojmë atë në aspekte Perëndimore,

duke përdorur idetë Perëndimore.

Ne nuk mund ta bëjmë këtë.

Tani, unë dua t’ju ofroj

tre fakte

për t’u përpjekur ta kuptojmë se çfarë është Kina --

sa për fillim.

E para është kjo,

se Kina në realitet nuk është një komb-shtet.

, e ka quajtur veten komb-shtet

100 vitet e fundit.

Por të gjithë ata që dinë diçka rreth Kinës

e dinë se është shumë më e vjetër se aq.

Kjo ishte se si dukej Kina me fitoren e dinastisë Qin

në 221 p.e.s. në përfundim të periudhës së shteteve ndërluftuese --

lindja e Kinës moderne.

Dhe ju mund ta shihni këtë kundrejt kufijve të Kinës moderne.

Ose menjëherë më pas, dinastia Han,

prapë 2000 vjet më parë.

Mund të shihni se kjo tashmë zë pjesën më të madhe

të asaj që ne tani e njohim si Kina Lindore,

ku kanë jetuar atëherë dhe jetojnë sot

pjesa më e madhe e kinezëve.

Tani çfarë është e jashtëzakonshme në lidhje me këtë

është se ajo që i jep Kinës sensin e të qënit Kinë,

dhe ajo që i jep kinezëve

sensin e të qënit kinez,

vjen jo nga njëqind vitet e fundit,

jo nga periudha e komb-shtetit,

e cila është ajo që ka ndodhur në Perëndim,

por nga periudha

e shtetit të civilizimit.

Unë jam duke menduar këtu, për shembull,

për kultet e paraardhësve,

për një nocion shumë të veçantë për shtetin,

gjithashtu, një nocion shumë të veçantë për familjen,

marrëdhëniet shoqërore si guanxi (lidhjet personale),

vlerat konfuciane dhe kështu me radhë.

Këto të gjitha vijnë

nga periudha e shtetit të civilizimit.

Me fjalë të tjera, Kina, ndryshe nga shtetet perëndimore dhe shumica e vendeve në botë,

është e definuar nga sensi i saj i civilizimit,

ekzistencën e saj si një shtet civilizimimi,

e jo si një komb-shtet.

Dhe këtu ka edhe diçka për të shtuar, dhe kjo është:

Natyrisht, ne e dimë se Kina është e madhe, gjigante,

demografikisht dhe gjeografikisht,

me një popullsi prej 1.3 miliard njerëz.

Ajo që ne shpesh nuk e dimë

është fakti

se Kina është jashtëzakonisht diverze

dhe shumë pluraliste,

dhe në shumë mënyra shumë e decentralizuar.

Nuk mund ta udhëheqësh një vend të kësaj shkalle nga Pekini,

edhe pse ne mendojmë që kështu ndodh.

Por nuk është ashtu.

Pra, kjo është Kina, më tepër një shtet civilizimi

sesa një komb-shtet.

Dhe çfarë do të thotë kjo?

Unë mendoj se kjo ka përplot implikime të thella.

Do t’u jap dy të shkurta.

E para është se

vlera më e rëndësishme politike për kinezët

është uniteti,

është ruajtja

e civilizimit kinez.

Ju e dini Evropën, 2000 vjet më parë:

dobësimi, ndarja e Perandorisë së Shenjtë Romake [Perandoria Romake].

U nda, dhe ka mbetur e ndarë që atëherë.

Kina, në të njëjtën kohë,

shkoi në drejtim krejtësisht të kundërt,

duke mbajtur me shumë mundime këtë civilizim të madh,

shteti civilizimi, të bashkuar.

E dyta

është ndoshta më e qartë,

Hong Kongu.

A ju kujtohet dorëzimi i Hong Kongut

që i është bërë Kinës nga ana e Britanisë në vitin 1997?

Ndoshta ju kujtohet

çfarë ishte propozimi kushtetues kinez.

Një shtet, dy sisteme.

Dhe unë vë bast

që rallë kush në Perëndim do ta besonte.

"Një fasadë.

Kur Kina ta marri në dorë Hong Kongun,

kjo nuk do të ndodhë."

Edhe pas 13 vitesh,

sistemit politik dhe juridik në Hong Kong

vazhdon të jetë edhe sot po aq i ndryshëm ishte në vitin 1997.

Ne kishim gabuar. Përse kemi gabuar?

Ne kishim gabuar, sepse kemi menduar, natyrisht,

në aspektin e komb-shtetit.

Mendoni për bashkimin e Gjermanisë, më 1990.

Çfarë ka ndodhi?

Në esencë Lindja u gëlltit nga Perëndimi.

Një komb, një sistem.

Ky është mentaliteti i komb-shtetit.

Por nuk mund ta udhëheqësh një vend si Kina,

një shtet civilizimi,

duke u bazuar në një civilizim, një sistem.

Nuk funksionon ashtu.

Prandaj, në realitet, reagimi i Kinës

ndaj çështjes së Hong Kongut --

siç do të jetë edhe ndaj çështjes së Tajvanit --

ishte një reagim i natyrshëm:

një civilizim, shumë sisteme.

Më lejoni t’u jap edhe një fakt tjetër

që të përpiqemi ta kuptojmë Kinën --

ndoshta jo aq të këndshëm.

Kinezët, për dallim nga shumë shtete tjera,

kanë një konceptim shumë, shumë të ndryshëm

sa i përket racës.

A e dini se,

nga 1.3 miliard kinez,

mbi 90 për qind e tyre

mendojnë se ata i përkasin të njëjtës racë,

Han.

Tani kjo është krejtësisht ndryshe

nga vendet tjera më të populluara të botës.

India, SHBA-të,

Indonezia, Brazili --

që të gjitha janë multiracore.

Kinezët nuk ndjehen ashtu.

Në fak, shkalla e multiracizmit në Kinë

është minimale.

Dhe pyetja është, pse?

Në esencë, unë mendoj se

arsyeja përsëri na kthen tek shteti i civilizimit.

Një histori e së paku 2,000 viteve,

një histori e pushtimit, nënshtrimit,

unifikimit, asimilimit dhe kështu me radhë,

çoi në një proces përmes së cilit,

me kalimin e kohës, lindi nocioni Han --

natyrisht, duke u zhvilluar

zhvilluar nga një ndjenjë shumë e fuqishme

e identitetit kulturor.

Tani, përparësia e madhe e kësaj përvoje historike

ka qenë se, pa Hanët,

Kina nuk do të mund të qëndronte e bashkuar.

Identiteti Han ka qenë çimento

që e ka mbajtur këtë vend të bashkuar.

Disavantazhi i madh i saj

është që Hanët kanë një konceptim shumë të kufizuar

të dallimeve kulturore.

Ata me të vërtetë besojnë

në superioritetin e tyre,

dhe nuk i respektojnë

ata që nuk janë Hanë.

Si për shembull, qëndrimi i tyre

ndaj Ujgurëve dhe të Tibetianëve.

Ose më lejoni t'ua jap faktin e tretë,

shteti kinez.

Tani, marrëdhëniet

në mes të shtetit dhe shoqërisë në Kinë

janë shumë të ndryshme nga ato në Perëndim.

Ne në Perëndim

më tepër mendojmë -- të paktën aktualisht --

se autoriteti dhe legjitimiteti i shtetit

është funksion i demokracisë.

Problemi me këtë pohim është

se shteti kinez

gëzon më shumë legjitimitet

dhe më shumë autoritet

në mesin e kinezëve

sesa

në çdo shtet tjetër Perëndimor.

Dhe arsyeja për këtë

është sepse --

mendoj që në fakt janë dy arsye.

Dhe kjo nuk ka të bëjë asgjë me demokracinë,

sepse sipas nesh, kinezët sigurisht që nuk kanë demokraci.

Dhe arsyeja për këtë është,

së pari, sepse shteti në Kinë

është shumë i veçantë --

gëzon një rëndësi shumë të veçantë

si përfaqësues,

personifikues dhe mbrojtës

i civilizimit kinez,

i shtetit të civilizimit.

Kjo është aq sa mund të marri Kina

një lloj roli spiritual.

Dhe arsyeja e dytë është sepse,

përderisa në Evropë

dhe Amerikën e Veriut,

fuqia e shtetit është sfiduar vazhdimisht --

dua të them në traditën evropiane

historikisht kundër kishës,

ndaj shtresave të tjera të aristokracisë,

ndaj tregtarëve dhe kështu me radhë --

për 1,000 vjet,

fuqia e shtetit kinez

nuk ka qenë e sfiduar.

Ajo nuk kishte asnjë rival serioz.

Kështu që ju mund të shihni

se mënyra se si është ndërtuar fuqia në Kinë

është shumë e ndryshme nga përvoja jonë

në historinë Perëndimore.

Rezultati është

se kinezët kanë perceptim shumë të ndryshëm për shtetin.

Përderisa ne e shohim si ndërhyrës,

të huaj,

sigurisht një organ

kompetencat e të cilit duhet të limitohen

ose të definohen dhe të kufizohen,

kinezët aspak nuk e shohin shtetin si të tillë.

Kinezët e shohin shtetin

si të afërt – faktikisht jo vetëm si të afërt,

si një anëtar të familjes --

në fakt jo vetëm si një anëtar të familjes,

por si kreun e familjes,

patriarkun e familjes.

Kjo është perspektiva e kinezëve për shtetin --

shumë, shumë e ndryshme nga ajo e jona.

Është e ngulitur në shoqëri në një mënyrë tjetër

në krahasim

me Perëndimin.

Dhe unë do t’ju sugjeroja se në fakt ajo me çfarë kemi të bëjmë këtu

në kontekstin kinez,

është një lloj i ri paradigme,

e ndryshme nga çdo gjë

për të cilën kemi menduar në të kaluarën.

E dimë se Kina beson në treg dhe në shtet.

Dua të them, Adam Smith,

që shkruante në fund të shekullit 18-të ka thënë,

"Tregu kinez është më i madh, më i zhvilluar

dhe më i sofistikuar

se kudo në Evropë."

Dhe, pavarësisht nga periudha e Maos,

pak a shumë akoma është ashtu.

Por ky është një kombinim

me një shtet shumë të fortë dhe të gjithpranishëm.

Shteti është kudo në Kinë.

Dua të them, janë firmat udhëheqëse,

shumica e të cilave janë ende prona publike.

Firmat private, sado të mëdha që janë, si Lenovo,

varen në shumë mënyra nga patronazhi i shtetit.

Synimet për ekonominë dhe të tjera

përcaktohen nga shteti.

Dhe shtetit, natyrisht, autoriteti i tij, shtrihet në shumë fusha të tjera --

siç e dimë --

për shembull politika për një fëmijë të vetëm.

Për më tepër, kjo është një traditë shumë e vjetër shtetërore,

një traditë shumë e vjetër e artit të udhëheqjes së shtetit.

Dua të them, nëse doni një ilustrim të kësaj,

Muri i Madh është një.

Por ky është një tjetër, ky është Kanali i Madh,

i cili filloi të ndërtohej

në shekullin e pestë para Krishtit

dhe përfundoi

në shekullin e 7-të pas Krishtit.

Kanali zgjatej për 1793 kilometra,

duke lidhur Pekinin

me Hangzhoun dhe Shangain.

Pra, është një histori e gjatë

e projekteve të jashtëzakonshme infrastrukturore

në Kinë,

të cilat unë mendoj që na ndihmojnë të shpjegojmë atë që shohim sot,

si p.sh. Three Gorges Dam (hidroelektrana më e madhe në botë)

dhe shume të tjera që dëshmojnë

kompetencën e shtetit

në Kinë.

Dhe ja ku kemi tre fakte

që na lejojnë të përpiqemi ta kuptojmë ndryshimin, që është Kina --

shtet civilizimi

nocioni i racës

dhe natyrës së shtetit

e marrëdhënies së saj me shoqërinë.

Dhe ne akoma jemi shumë këmbëngulës,

duke menduar se mund ta kuptojmë Kinën

duke u nisur thjesht nga përvoja jonë Perëndimore,

duke e shikuar atë me sy Perëndimorë,

duke përdorur konceptet Perëndimore.

Nëse doni ta dini pse

ne plotësisht gabojmë rreth Kinës --

parashikimet tona se çfarë do të ndodhë me Kinën janë të pasakta --

kjo është arsyeja.

Fatkeqësisht, unë mendoj,

duhet të them se mendoj

që qëndrimi ndaj Kinës

është ai i një lloj mentaliteti Perëndimor.

Është pak a shumë arrogant.

Është arrogant në kuptimin

që ne mendojmë se jemi më të mirët,

dhe prandaj bëjmë një matje universale.

Së dyti, është injorant.

Ne refuzojnë që realisht ta adresojmë

çështjen e ndryshimeve.

E dini, është një pasazh shumë interesant

në një libër nga Paul Cohen, historiani amerikan.

Dhe Paul Cohen thotë

se Perëndimi mendon për veten

si ndoshta më kozmopolitani

nga të gjitha kulturat tjera.

Por nuk është ashtu.

Në shumë mënyra,

është më i kufizuari,

sepse për 200 vjet,

Perëndimi ka qenë aq dominues në botë

sa që nuk ka qenë e nevojshme

të kuptonte kulturat e tjera,

civilizimet tjera.

Sepse, në fund të fundit,

edhe nëse me forcë,

do të vepronte sipas mënyrës së vet.

Ndërsa kulturat tjera --

faktikisht gjithë pjesa tjetër e botës --

të cilat kanë qenë në pozitë shumë më të dobët në krahasim me Perëndimin,

në këtë mënyrë kanë qenë të detyruara ta kuptojnë Perëndimin,

për shkak të pranisë së Perëndimit në shoqërimë e tyre.

Dhe pikërisht për këtë arsye, si rezultat,

ato janë në shumë mënyra më kozmopolitane se Perëndimi.

Konsideroni çështjen e Azisë Lindore.

Azia Lindore: Japonia, Korea, Kina, etj. --

një e treta e popullsisë së botës jeton atje,

tani rajoni me ekonominë më të madhe në botë.

Dhe tani unë do t'ju them,

se Aziatikët Lindorë, njerzit nga Azia Lindore,

kanë shumë më shumë njohuri

rreth Perëndimit

se Perëndimi që ka rreth Azisë Lindore.

Tani kjo, kam frikë, se ka shumë të bëjë

me të tanishmen.

Sepse çfarë po ndodh? Të kthehemi te tabela në fillim --

te tabela e Goldman Sachs.

Çfarë po ndodh

është se, shumë shpejt në askektin historik,

bota po drejtohet

dhe po definohet,

jo nga vendet e vjetra të zhvilluara,

por nga pjesa e botës në zhvillim.

Ne kemi parë këtë

me rastin e G20-tës --

që shumë shpejt e uzurpoi pozitën e G7-it,

ose G8-ës.

Dhe nga kjo ka dy pasoja.

Së pari, Perëndimi

shpejt po e humb

ndikimin e saj në botë.

Në fakt, vitin e kaluar kishte një ilustrim dramatik të kësaj --

Kopenhagë, konferenca për ndryshimet klimatike.

Evropa nuk ishte në tryezën e fundit të negociatave.

Kur ka qenë hera e fundit kur ka ndodhur kjo?

Unë vë bast se ishte ndoshta rreth para 200 viteve.

Dhe kjo është ajo që do të ndodhë në të ardhmen.

Dhe implikimi i dytë

është se bota në mënyrë të pashmangshme, si pasojë,

do të bëhet gjithnjë më e panjohur për ne,

sepse ajo do të definohet nga kultura, eksperienca dhe histori

të panjohura për ne

dhe të largëta.

Dhe në fund, kam frikë se – konsideroni Evropën,

Amerika është pak më e ndryshme --

por evropianët, në përgjithësi, duhet të them,

janë injorantë,

nuk janë në dijeni

për mënyrën se si po ndryshon bota.

Disa njerëz - kam një mik anglez në Kinë,

dhe ai tha, "Kontinenti është duke ecur në gjumë drejt harresës."

Në fakt, kjo edhe mund të jetë e vërtetë,

ndoshta është një ekzagjerim.

Por ka një tjetër problem që lidhet me këtë --

se Europa është gjithnjë e më shumë larg kontaktit me botën --

dhe kjo është një lloj

i humbjes së sensit për të ardhmen.

Dua të them, Evropa dikur, natyrisht, e udhëhiqte të ardhmen

me konfidencën e saj.

Konsideroni shekullin e 19-të, për shembull.

Por kjo, për fat të keq, nuk është më e vërtetë.

Nëse doni të ndjeni të ardhmen, nëse doni të shijoni të ardhmen,

provoni Kinën – atje ështe Konfuciusi i vjetër.

Ky ështe një stacion hekurudhor

siç nuk e keni parë kurrë më parë.

As që duket si një stacion hekurudhor.

Ky është stacioni i ri hekurudhor Guangzhou

për trenat me shpejtësi të lartë.

Kina tashmë ka një rrjet më të madh

se çdo vend tjetër në botë

dhe së shpejti do të ketë më shumë se gjithë pjesa tjetër e botës së bashku.

Ose kini parasysh këtë: Tani kjo është një ide,

por është një ide që do të provohet së shpejti

në një periferi të Pekinit.

Këtu keni një megabus,

mbi kuvertën e sipërme bart rreth 2,000 njerëz.

Ky mjet ecën në binarë

në rrugë urbane,

ndërsa makinat udhëtojnë nën të.

Poashtu, lëvizë deri në rreth 161 kilometra në orë.

Tani kjo është mënyra se si gjërat do të lëvizin,

sepse Kina ka një problem shumë të veçantë,

që është e ndryshme nga Evropa

dhe ndryshe nga SHBA-të.

Kina ka një numër të madh të njerëzve dhe nuk ka hapësirë.

Dhe, kjo është një zgjidhje për problemin

që Kina që do të ketë

shumë, shumë, shumë qytete

me mbi 20 milion njerëz.

Mirë, si do doja ta përmbyllja?

Pra, çfarë duhet të jetë qëndrimi ynë

ndaj kësaj bote

që ne po shohim

se shumë shpejt po zhvillohet

para nesh?

Unë mendoj se do të ketë gjëra të mira nga kjo dhe gjëra të këqija.

Por qëllimi im është t’u jap

një perspektivë të përgjithshme mbi këtë gjë pozitive për botën.

Për 200 vjet,

bota është qeverisur kryesisht

nga një pjesë e popullatës njerëzore.

Kjo është ajo çfarë përfaqësonin Evropa dhe Amerika e Veriut.

Ardhja e vendeve

si Kina dhe India --

me 38 për qind të popullsisë botërore

dhe të tjerave si Indonezia dhe Brazili e kështu me radhë,

paraqet aktin e vetëm më të rëndësishëm

të demokratizimit

në 200 vitet e fundit.

Civilizimet dhe kulturat,

të cilat janë injoruar, të cilat nuk kanë pasur zë,

të cilat nuk janë dëgjuar, të cilat ishin të panjohura,

tani do të kenë

një imazh tjetër në botë.

Si humanistë, ne sigurisht duhet ta mirëpresim

këtë transformim.

Dhe ne do të duhet të mësojmë

për këto civilizime.

Kjo anije e madhe këtu

ishte ajo që e lundroi Zheng He

në fillim të shekullit 15-të

gjatë udhëtimeve të tij

rreth Detit të Kinës Jugore, Detit të Kinës Lindore

dhe përgjatë Oqeanit Indian në Afrikën Lindore.

Barka e vogël para saj

ishte ajo me të cilën, 80 vjet më vonë,

Kristofer Kolumbus kaloi Atlantikun.

(Qeshje)

Ose, shikoni me kujdes

këtë rrotull mëndafshi

të bërë nga ZhuZhou

në 1368.

Unë mendoj se ata janë duke luajtur golf.

Krisht, kinezët edhe golfin e kanë shpikur.

Mirë se vini në të ardhmen. Faleminderit.

(Duartrokitje)