1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Bota është duke ndryshuar

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
me shpejtësi jashtëzakonisht të madhe.

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
Nëse shikoni lart në tabelë,

4
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
do të shihni se në vitin 2025,

5
00:00:09,000 --> 00:00:11,000
këto parashikime nga Goldman Sachs

6
00:00:11,000 --> 00:00:13,000
sugjerojnë se ekonomia kineze

7
00:00:13,000 --> 00:00:16,000
do të jetë pothuajse aq e madhe sa ekonomia amerikane.

8
00:00:16,000 --> 00:00:19,000
Dhe nëse shikoni në tabelën

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
për vitin 2050,

10
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
është parashikuar se ekonomia kineze

11
00:00:24,000 --> 00:00:27,000
do të jetë dy herë më e madhe se ekonomia amerikane,

12
00:00:27,000 --> 00:00:29,000
ndërsa ekonomia indiane do të jetë pothuajse e njëjtë

13
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
me atë amerikane.

14
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
Dhe ne duhet ta kemi parasysh

15
00:00:34,000 --> 00:00:36,000
se këto parashikime janë bërë

16
00:00:36,000 --> 00:00:39,000
para krizës financiare Perëndimore.

17
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
Dy javë më parë,

18
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
po shihja parshikimet e fundit

19
00:00:43,000 --> 00:00:45,000
nga BNP Paribas

20
00:00:45,000 --> 00:00:48,000
për atë se kur Kina

21
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
do të ketë ekonominë më të madhe

22
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
se Amerika.

23
00:00:52,000 --> 00:00:56,000
Parashikimi i Goldman Sachs ishte viti 2027.

24
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
Kurse tani pas krizës parashikohet

25
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
viti 2020.

26
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
Kjo është vetëm një dekadë larg.

27
00:01:04,000 --> 00:01:08,000
do të ndryshojë botën

28
00:01:08,000 --> 00:01:11,000
në dy aspekte kryesore.

29
00:01:11,000 --> 00:01:13,000
Para së gjithash,

30
00:01:13,000 --> 00:01:15,000
Kina është një vend gjigant në zhvillim

31
00:01:15,000 --> 00:01:19,000
me një popullsi prej 1.3 miliard njerëz,

32
00:01:19,000 --> 00:01:22,000
e cila për më shumë se 30 vjet

33
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
me rreth 10 për qind në vit.

34
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Dhe brenda një dekade,

35
00:01:26,000 --> 00:01:30,000
ajo do të ketë ekonominë më të madhe në botë.

36
00:01:30,000 --> 00:01:33,000
Asnjëherë më parë në epokën moderne,

37
00:01:33,000 --> 00:01:36,000
ekonomia më e madhe në botë

38
00:01:36,000 --> 00:01:38,000
nuk ka qenë ajo e një vendi në zhvillim,

39
00:01:38,000 --> 00:01:41,000
por e një vendi të zhvilluar.

40
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Poashtu,

41
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
për herë të parë në epokën moderne,

42
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
vendi dominues në botë --

43
00:01:48,000 --> 00:01:51,000
që unë mendoj se do të jetë Kina --

44
00:01:51,000 --> 00:01:54,000
nuk do të jetë nga Perëndimi,

45
00:01:54,000 --> 00:01:58,000
por do të jetë një vend me zanafillë të civilizimit shumë të ndryshme.

46
00:01:58,000 --> 00:02:02,000
Tani, unë e di se është një supozim i përhapur në Perëndim

47
00:02:02,000 --> 00:02:05,000
se vendet që janë në modernizim e sipër,

48
00:02:05,000 --> 00:02:07,000
ato poashtu konsiderohen edhe Perëndimore.

49
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
Ky është një iluzion.

50
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
Është një supozim se modernizmi

51
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
është thjesht një produkt i konkurrencës, tregjeve, dhe teknologjisë.

52
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
Por nuk është ashtu; modernizimi poashtu definohet edhe nga

53
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
historia e kultura.

54
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
Kina nuk është si Perëndimi,

55
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
dhe nuk do të bëhet si Perëndimi.

56
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
Ajo do të mbetet në aspekte shumë thelbësore

57
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
shumë e ndryshme

58
00:02:28,000 --> 00:02:31,000
Tani pikëpyetja qëndron në atë se

59
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
si mund ta kuptojmë Kinën.

60
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
Si duhet të përpiqemi të kuptojmë se çfarë është Kina?

61
00:02:35,000 --> 00:02:38,000
Dhe problemi i madh që kemi tani në Perëndim

62
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
është se qasja konvencionale

63
00:02:40,000 --> 00:02:42,000
është që ne e kuptojmë atë në aspekte Perëndimore,

64
00:02:42,000 --> 00:02:45,000
duke përdorur idetë Perëndimore.

65
00:02:45,000 --> 00:02:47,000
Ne nuk mund ta bëjmë këtë.

66
00:02:47,000 --> 00:02:49,000
Tani, unë dua t’ju ofroj

67
00:02:49,000 --> 00:02:51,000
tre fakte

68
00:02:51,000 --> 00:02:54,000
për t’u përpjekur ta kuptojmë se çfarë është Kina --

69
00:02:54,000 --> 00:02:56,000
sa për fillim.

70
00:02:56,000 --> 00:02:58,000
E para është kjo,

71
00:02:58,000 --> 00:03:01,000
se Kina në realitet nuk është një komb-shtet.

72
00:03:01,000 --> 00:03:03,000
, e ka quajtur veten komb-shtet

73
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
100 vitet e fundit.

74
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
Por të gjithë ata që dinë diçka rreth Kinës

75
00:03:07,000 --> 00:03:09,000
e dinë se është shumë më e vjetër se aq.

76
00:03:09,000 --> 00:03:12,000
Kjo ishte se si dukej Kina me fitoren e dinastisë Qin

77
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
në 221 p.e.s. në përfundim të periudhës së shteteve ndërluftuese --

78
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
lindja e Kinës moderne.

79
00:03:17,000 --> 00:03:20,000
Dhe ju mund ta shihni këtë kundrejt kufijve të Kinës moderne.

80
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
Ose menjëherë më pas, dinastia Han,

81
00:03:22,000 --> 00:03:24,000
prapë 2000 vjet më parë.

82
00:03:24,000 --> 00:03:26,000
Mund të shihni se kjo tashmë zë pjesën më të madhe

83
00:03:26,000 --> 00:03:28,000
të asaj që ne tani e njohim si Kina Lindore,

84
00:03:28,000 --> 00:03:31,000
ku kanë jetuar atëherë dhe jetojnë sot

85
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
pjesa më e madhe e kinezëve.

86
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
Tani çfarë është e jashtëzakonshme në lidhje me këtë

87
00:03:35,000 --> 00:03:38,000
është se ajo që i jep Kinës sensin e të qënit Kinë,

88
00:03:38,000 --> 00:03:41,000
dhe ajo që i jep kinezëve

89
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
sensin e të qënit kinez,

90
00:03:44,000 --> 00:03:46,000
vjen jo nga njëqind vitet e fundit,

91
00:03:46,000 --> 00:03:48,000
jo nga periudha e komb-shtetit,

92
00:03:48,000 --> 00:03:51,000
e cila është ajo që ka ndodhur në Perëndim,

93
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
por nga periudha

94
00:03:53,000 --> 00:03:55,000
e shtetit të civilizimit.

95
00:03:55,000 --> 00:03:58,000
Unë jam duke menduar këtu, për shembull,

96
00:03:58,000 --> 00:04:01,000
për kultet e paraardhësve,

97
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
për një nocion shumë të veçantë për shtetin,

98
00:04:04,000 --> 00:04:07,000
gjithashtu, një nocion shumë të veçantë për familjen,

99
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
marrëdhëniet shoqërore si guanxi (lidhjet personale),

100
00:04:09,000 --> 00:04:11,000
vlerat konfuciane dhe kështu me radhë.

101
00:04:11,000 --> 00:04:13,000
Këto të gjitha vijnë

102
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
nga periudha e shtetit të civilizimit.

103
00:04:16,000 --> 00:04:19,000
Me fjalë të tjera, Kina, ndryshe nga shtetet perëndimore dhe shumica e vendeve në botë,

104
00:04:19,000 --> 00:04:22,000
është e definuar nga sensi i saj i civilizimit,

105
00:04:22,000 --> 00:04:24,000
ekzistencën e saj si një shtet civilizimimi,

106
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
e jo si një komb-shtet.

107
00:04:26,000 --> 00:04:29,000
Dhe këtu ka edhe diçka për të shtuar, dhe kjo është:

108
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
Natyrisht, ne e dimë se Kina është e madhe, gjigante,

109
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
demografikisht dhe gjeografikisht,

110
00:04:34,000 --> 00:04:37,000
me një popullsi prej 1.3 miliard njerëz.

111
00:04:37,000 --> 00:04:40,000
Ajo që ne shpesh nuk e dimë

112
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
është fakti

113
00:04:42,000 --> 00:04:44,000
se Kina është jashtëzakonisht diverze

114
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
dhe shumë pluraliste,

115
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
dhe në shumë mënyra shumë e decentralizuar.

116
00:04:48,000 --> 00:04:51,000
Nuk mund ta udhëheqësh një vend të kësaj shkalle nga Pekini,

117
00:04:51,000 --> 00:04:54,000
edhe pse ne mendojmë që kështu ndodh.

118
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
Por nuk është ashtu.

119
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
Pra, kjo është Kina, më tepër një shtet civilizimi

120
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
sesa një komb-shtet.

121
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
Dhe çfarë do të thotë kjo?

122
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
Unë mendoj se kjo ka përplot implikime të thella.

123
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
Do t’u jap dy të shkurta.

124
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
E para është se

125
00:05:10,000 --> 00:05:14,000
vlera më e rëndësishme politike për kinezët

126
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
është uniteti,

127
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
është ruajtja

128
00:05:18,000 --> 00:05:20,000
e civilizimit kinez.

129
00:05:20,000 --> 00:05:23,000
Ju e dini Evropën, 2000 vjet më parë:

130
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
dobësimi, ndarja e Perandorisë së Shenjtë Romake [Perandoria Romake].

131
00:05:26,000 --> 00:05:29,000
U nda, dhe ka mbetur e ndarë që atëherë.

132
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
Kina, në të njëjtën kohë,

133
00:05:31,000 --> 00:05:33,000
shkoi në drejtim krejtësisht të kundërt,

134
00:05:33,000 --> 00:05:36,000
duke mbajtur me shumë mundime këtë civilizim të madh,

135
00:05:36,000 --> 00:05:39,000
shteti civilizimi, të bashkuar.

136
00:05:39,000 --> 00:05:41,000
E dyta

137
00:05:41,000 --> 00:05:43,000
është ndoshta më e qartë,

138
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
Hong Kongu.

139
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
A ju kujtohet dorëzimi i Hong Kongut

140
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
që i është bërë Kinës nga ana e Britanisë në vitin 1997?

141
00:05:50,000 --> 00:05:52,000
Ndoshta ju kujtohet

142
00:05:52,000 --> 00:05:54,000
çfarë ishte propozimi kushtetues kinez.

143
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
Një shtet, dy sisteme.

144
00:05:56,000 --> 00:05:58,000
Dhe unë vë bast

145
00:05:58,000 --> 00:06:00,000
që rallë kush në Perëndim do ta besonte.

146
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
"Një fasadë.

147
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
Kur Kina ta marri në dorë Hong Kongun,

148
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
kjo nuk do të ndodhë."

149
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
Edhe pas 13 vitesh,

150
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
sistemit politik dhe juridik në Hong Kong

151
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
vazhdon të jetë edhe sot po aq i ndryshëm ishte në vitin 1997.

152
00:06:13,000 --> 00:06:16,000
Ne kishim gabuar. Përse kemi gabuar?

153
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Ne kishim gabuar, sepse kemi menduar, natyrisht,

154
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
në aspektin e komb-shtetit.

155
00:06:21,000 --> 00:06:23,000
Mendoni për bashkimin e Gjermanisë, më 1990.

156
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
Çfarë ka ndodhi?

157
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
Në esencë Lindja u gëlltit nga Perëndimi.

158
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
Një komb, një sistem.

159
00:06:29,000 --> 00:06:32,000
Ky është mentaliteti i komb-shtetit.

160
00:06:32,000 --> 00:06:35,000
Por nuk mund ta udhëheqësh një vend si Kina,

161
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
një shtet civilizimi,

162
00:06:37,000 --> 00:06:40,000
duke u bazuar në një civilizim, një sistem.

163
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
Nuk funksionon ashtu.

164
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
Prandaj, në realitet, reagimi i Kinës

165
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
ndaj çështjes së Hong Kongut --

166
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
siç do të jetë edhe ndaj çështjes së Tajvanit --

167
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
ishte një reagim i natyrshëm:

168
00:06:51,000 --> 00:06:54,000
një civilizim, shumë sisteme.

169
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
Më lejoni t’u jap edhe një fakt tjetër

170
00:06:56,000 --> 00:06:58,000
që të përpiqemi ta kuptojmë Kinën --

171
00:06:58,000 --> 00:07:01,000
ndoshta jo aq të këndshëm.

172
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
Kinezët, për dallim nga shumë shtete tjera,

173
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
kanë një konceptim shumë, shumë të ndryshëm

174
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
sa i përket racës.

175
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
A e dini se,

176
00:07:10,000 --> 00:07:13,000
nga 1.3 miliard kinez,

177
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
mbi 90 për qind e tyre

178
00:07:15,000 --> 00:07:18,000
mendojnë se ata i përkasin të njëjtës racë,

179
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
Han.

180
00:07:20,000 --> 00:07:22,000
Tani kjo është krejtësisht ndryshe

181
00:07:22,000 --> 00:07:25,000
nga vendet tjera më të populluara të botës.

182
00:07:25,000 --> 00:07:27,000
India, SHBA-të,

183
00:07:27,000 --> 00:07:30,000
Indonezia, Brazili --

184
00:07:30,000 --> 00:07:33,000
që të gjitha janë multiracore.

185
00:07:33,000 --> 00:07:36,000
Kinezët nuk ndjehen ashtu.

186
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Në fak, shkalla e multiracizmit në Kinë

187
00:07:38,000 --> 00:07:41,000
është minimale.

188
00:07:41,000 --> 00:07:43,000
Dhe pyetja është, pse?

189
00:07:43,000 --> 00:07:45,000
Në esencë, unë mendoj se

190
00:07:45,000 --> 00:07:48,000
arsyeja përsëri na kthen tek shteti i civilizimit.

191
00:07:48,000 --> 00:07:51,000
Një histori e së paku 2,000 viteve,

192
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
një histori e pushtimit, nënshtrimit,

193
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
unifikimit, asimilimit dhe kështu me radhë,

194
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
çoi në një proces përmes së cilit,

195
00:07:57,000 --> 00:08:00,000
me kalimin e kohës, lindi nocioni Han --

196
00:08:00,000 --> 00:08:02,000
natyrisht, duke u zhvilluar

197
00:08:02,000 --> 00:08:05,000
zhvilluar nga një ndjenjë shumë e fuqishme

198
00:08:05,000 --> 00:08:08,000
e identitetit kulturor.

199
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
Tani, përparësia e madhe e kësaj përvoje historike

200
00:08:11,000 --> 00:08:15,000
ka qenë se, pa Hanët,

201
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
Kina nuk do të mund të qëndronte e bashkuar.

202
00:08:17,000 --> 00:08:20,000
Identiteti Han ka qenë çimento

203
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
që e ka mbajtur këtë vend të bashkuar.

204
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
Disavantazhi i madh i saj

205
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
është që Hanët kanë një konceptim shumë të kufizuar

206
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
të dallimeve kulturore.

207
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
Ata me të vërtetë besojnë

208
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
në superioritetin e tyre,

209
00:08:34,000 --> 00:08:36,000
dhe nuk i respektojnë

210
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
ata që nuk janë Hanë.

211
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
Si për shembull, qëndrimi i tyre

212
00:08:40,000 --> 00:08:43,000
ndaj Ujgurëve dhe të Tibetianëve.

213
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Ose më lejoni t'ua jap faktin e tretë,

214
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
shteti kinez.

215
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
Tani, marrëdhëniet

216
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
në mes të shtetit dhe shoqërisë në Kinë

217
00:08:53,000 --> 00:08:56,000
janë shumë të ndryshme nga ato në Perëndim.

218
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
Ne në Perëndim

219
00:08:59,000 --> 00:09:01,000
më tepër mendojmë -- të paktën aktualisht --

220
00:09:01,000 --> 00:09:05,000
se autoriteti dhe legjitimiteti i shtetit

221
00:09:05,000 --> 00:09:08,000
është funksion i demokracisë.

222
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
Problemi me këtë pohim është

223
00:09:10,000 --> 00:09:14,000
se shteti kinez

224
00:09:14,000 --> 00:09:16,000
gëzon më shumë legjitimitet

225
00:09:16,000 --> 00:09:18,000
dhe më shumë autoritet

226
00:09:18,000 --> 00:09:21,000
në mesin e kinezëve

227
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
sesa

228
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
në çdo shtet tjetër Perëndimor.

229
00:09:27,000 --> 00:09:29,000
Dhe arsyeja për këtë

230
00:09:29,000 --> 00:09:31,000
është sepse --

231
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
mendoj që në fakt janë dy arsye.

232
00:09:33,000 --> 00:09:35,000
Dhe kjo nuk ka të bëjë asgjë me demokracinë,

233
00:09:35,000 --> 00:09:38,000
sepse sipas nesh, kinezët sigurisht që nuk kanë demokraci.

234
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
Dhe arsyeja për këtë është,

235
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
së pari, sepse shteti në Kinë

236
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
është shumë i veçantë --

237
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
gëzon një rëndësi shumë të veçantë

238
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
si përfaqësues,

239
00:09:50,000 --> 00:09:53,000
personifikues dhe mbrojtës

240
00:09:53,000 --> 00:09:55,000
i civilizimit kinez,

241
00:09:55,000 --> 00:09:58,000
i shtetit të civilizimit.

242
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
Kjo është aq sa mund të marri Kina

243
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
një lloj roli spiritual.

244
00:10:04,000 --> 00:10:06,000
Dhe arsyeja e dytë është sepse,

245
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
përderisa në Evropë

246
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
dhe Amerikën e Veriut,

247
00:10:10,000 --> 00:10:13,000
fuqia e shtetit është sfiduar vazhdimisht --

248
00:10:13,000 --> 00:10:15,000
dua të them në traditën evropiane

249
00:10:15,000 --> 00:10:17,000
historikisht kundër kishës,

250
00:10:17,000 --> 00:10:19,000
ndaj shtresave të tjera të aristokracisë,

251
00:10:19,000 --> 00:10:21,000
ndaj tregtarëve dhe kështu me radhë --

252
00:10:21,000 --> 00:10:23,000
për 1,000 vjet,

253
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
fuqia e shtetit kinez

254
00:10:25,000 --> 00:10:27,000
nuk ka qenë e sfiduar.

255
00:10:27,000 --> 00:10:30,000
Ajo nuk kishte asnjë rival serioz.

256
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
Kështu që ju mund të shihni

257
00:10:33,000 --> 00:10:37,000
se mënyra se si është ndërtuar fuqia në Kinë

258
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
është shumë e ndryshme nga përvoja jonë

259
00:10:39,000 --> 00:10:42,000
në historinë Perëndimore.

260
00:10:42,000 --> 00:10:44,000
Rezultati është

261
00:10:44,000 --> 00:10:48,000
se kinezët kanë perceptim shumë të ndryshëm për shtetin.

262
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
Përderisa ne e shohim si ndërhyrës,

263
00:10:52,000 --> 00:10:55,000
të huaj,

264
00:10:55,000 --> 00:10:57,000
sigurisht një organ

265
00:10:57,000 --> 00:11:00,000
kompetencat e të cilit duhet të limitohen

266
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
ose të definohen dhe të kufizohen,

267
00:11:02,000 --> 00:11:04,000
kinezët aspak nuk e shohin shtetin si të tillë.

268
00:11:04,000 --> 00:11:07,000
Kinezët e shohin shtetin

269
00:11:07,000 --> 00:11:10,000
si të afërt – faktikisht jo vetëm si të afërt,

270
00:11:10,000 --> 00:11:12,000
si një anëtar të familjes --

271
00:11:12,000 --> 00:11:14,000
në fakt jo vetëm si një anëtar të familjes,

272
00:11:14,000 --> 00:11:16,000
por si kreun e familjes,

273
00:11:16,000 --> 00:11:18,000
patriarkun e familjes.

274
00:11:18,000 --> 00:11:21,000
Kjo është perspektiva e kinezëve për shtetin --

275
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
shumë, shumë e ndryshme nga ajo e jona.

276
00:11:23,000 --> 00:11:26,000
Është e ngulitur në shoqëri në një mënyrë tjetër

277
00:11:26,000 --> 00:11:28,000
në krahasim

278
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
me Perëndimin.

279
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
Dhe unë do t’ju sugjeroja se në fakt ajo me çfarë kemi të bëjmë këtu

280
00:11:33,000 --> 00:11:36,000
në kontekstin kinez,

281
00:11:36,000 --> 00:11:38,000
është një lloj i ri paradigme,

282
00:11:38,000 --> 00:11:40,000
e ndryshme nga çdo gjë

283
00:11:40,000 --> 00:11:43,000
për të cilën kemi menduar në të kaluarën.

284
00:11:44,000 --> 00:11:47,000
E dimë se Kina beson në treg dhe në shtet.

285
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
Dua të them, Adam Smith,

286
00:11:49,000 --> 00:11:52,000
që shkruante në fund të shekullit 18-të ka thënë,

287
00:11:52,000 --> 00:11:54,000
"Tregu kinez është më i madh, më i zhvilluar

288
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
dhe më i sofistikuar

289
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
se kudo në Evropë."

290
00:11:58,000 --> 00:12:00,000
Dhe, pavarësisht nga periudha e Maos,

291
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
pak a shumë akoma është ashtu.

292
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
Por ky është një kombinim

293
00:12:04,000 --> 00:12:08,000
me një shtet shumë të fortë dhe të gjithpranishëm.

294
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
Shteti është kudo në Kinë.

295
00:12:10,000 --> 00:12:12,000
Dua të them, janë firmat udhëheqëse,

296
00:12:12,000 --> 00:12:15,000
shumica e të cilave janë ende prona publike.

297
00:12:15,000 --> 00:12:18,000
Firmat private, sado të mëdha që janë, si Lenovo,

298
00:12:18,000 --> 00:12:20,000
varen në shumë mënyra nga patronazhi i shtetit.

299
00:12:20,000 --> 00:12:22,000
Synimet për ekonominë dhe të tjera

300
00:12:22,000 --> 00:12:24,000
përcaktohen nga shteti.

301
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
Dhe shtetit, natyrisht, autoriteti i tij, shtrihet në shumë fusha të tjera --

302
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
siç e dimë --

303
00:12:28,000 --> 00:12:30,000
për shembull politika për një fëmijë të vetëm.

304
00:12:30,000 --> 00:12:33,000
Për më tepër, kjo është një traditë shumë e vjetër shtetërore,

305
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
një traditë shumë e vjetër e artit të udhëheqjes së shtetit.

306
00:12:35,000 --> 00:12:38,000
Dua të them, nëse doni një ilustrim të kësaj,

307
00:12:38,000 --> 00:12:40,000
Muri i Madh është një.

308
00:12:40,000 --> 00:12:42,000
Por ky është një tjetër, ky është Kanali i Madh,

309
00:12:42,000 --> 00:12:44,000
i cili filloi të ndërtohej

310
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
në shekullin e pestë para Krishtit

311
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
dhe përfundoi

312
00:12:48,000 --> 00:12:50,000
në shekullin e 7-të pas Krishtit.

313
00:12:50,000 --> 00:12:54,000
Kanali zgjatej për 1793 kilometra,

314
00:12:54,000 --> 00:12:56,000
duke lidhur Pekinin

315
00:12:56,000 --> 00:12:59,000
me Hangzhoun dhe Shangain.

316
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
Pra, është një histori e gjatë

317
00:13:01,000 --> 00:13:04,000
e projekteve të jashtëzakonshme infrastrukturore

318
00:13:04,000 --> 00:13:06,000
në Kinë,

319
00:13:06,000 --> 00:13:09,000
të cilat unë mendoj që na ndihmojnë të shpjegojmë atë që shohim sot,

320
00:13:09,000 --> 00:13:11,000
si p.sh. Three Gorges Dam (hidroelektrana më e madhe në botë)

321
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
dhe shume të tjera që dëshmojnë

322
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
kompetencën e shtetit

323
00:13:15,000 --> 00:13:17,000
në Kinë.

324
00:13:17,000 --> 00:13:20,000
Dhe ja ku kemi tre fakte

325
00:13:20,000 --> 00:13:23,000
që na lejojnë të përpiqemi ta kuptojmë ndryshimin, që është Kina --

326
00:13:23,000 --> 00:13:26,000
shtet civilizimi

327
00:13:26,000 --> 00:13:28,000
nocioni i racës

328
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
dhe natyrës së shtetit

329
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
e marrëdhënies së saj me shoqërinë.

330
00:13:33,000 --> 00:13:36,000
Dhe ne akoma jemi shumë këmbëngulës,

331
00:13:36,000 --> 00:13:40,000
duke menduar se mund ta kuptojmë Kinën

332
00:13:40,000 --> 00:13:43,000
duke u nisur thjesht nga përvoja jonë Perëndimore,

333
00:13:43,000 --> 00:13:46,000
duke e shikuar atë me sy Perëndimorë,

334
00:13:46,000 --> 00:13:48,000
duke përdorur konceptet Perëndimore.

335
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
Nëse doni ta dini pse

336
00:13:50,000 --> 00:13:53,000
ne plotësisht gabojmë rreth Kinës --

337
00:13:53,000 --> 00:13:56,000
parashikimet tona se çfarë do të ndodhë me Kinën janë të pasakta --

338
00:13:56,000 --> 00:14:00,000
kjo është arsyeja.

339
00:14:00,000 --> 00:14:02,000
Fatkeqësisht, unë mendoj,

340
00:14:02,000 --> 00:14:05,000
duhet të them se mendoj

341
00:14:05,000 --> 00:14:07,000
që qëndrimi ndaj Kinës

342
00:14:07,000 --> 00:14:10,000
është ai i një lloj mentaliteti Perëndimor.

343
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
Është pak a shumë arrogant.

344
00:14:12,000 --> 00:14:14,000
Është arrogant në kuptimin

345
00:14:14,000 --> 00:14:16,000
që ne mendojmë se jemi më të mirët,

346
00:14:16,000 --> 00:14:19,000
dhe prandaj bëjmë një matje universale.

347
00:14:20,000 --> 00:14:22,000
Së dyti, është injorant.

348
00:14:22,000 --> 00:14:25,000
Ne refuzojnë që realisht ta adresojmë

349
00:14:25,000 --> 00:14:27,000
çështjen e ndryshimeve.

350
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
E dini, është një pasazh shumë interesant

351
00:14:29,000 --> 00:14:32,000
në një libër nga Paul Cohen, historiani amerikan.

352
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
Dhe Paul Cohen thotë

353
00:14:35,000 --> 00:14:39,000
se Perëndimi mendon për veten

354
00:14:39,000 --> 00:14:41,000
si ndoshta më kozmopolitani

355
00:14:41,000 --> 00:14:43,000
nga të gjitha kulturat tjera.

356
00:14:43,000 --> 00:14:45,000
Por nuk është ashtu.

357
00:14:45,000 --> 00:14:47,000
Në shumë mënyra,

358
00:14:47,000 --> 00:14:49,000
është më i kufizuari,

359
00:14:49,000 --> 00:14:52,000
sepse për 200 vjet,

360
00:14:52,000 --> 00:14:55,000
Perëndimi ka qenë aq dominues në botë

361
00:14:55,000 --> 00:14:57,000
sa që nuk ka qenë e nevojshme

362
00:14:57,000 --> 00:15:00,000
të kuptonte kulturat e tjera,

363
00:15:00,000 --> 00:15:02,000
civilizimet tjera.

364
00:15:02,000 --> 00:15:04,000
Sepse, në fund të fundit,

365
00:15:04,000 --> 00:15:07,000
edhe nëse me forcë,

366
00:15:07,000 --> 00:15:09,000
do të vepronte sipas mënyrës së vet.

367
00:15:09,000 --> 00:15:11,000
Ndërsa kulturat tjera --

368
00:15:11,000 --> 00:15:14,000
faktikisht gjithë pjesa tjetër e botës --

369
00:15:14,000 --> 00:15:17,000
të cilat kanë qenë në pozitë shumë më të dobët në krahasim me Perëndimin,

370
00:15:17,000 --> 00:15:20,000
në këtë mënyrë kanë qenë të detyruara ta kuptojnë Perëndimin,

371
00:15:20,000 --> 00:15:23,000
për shkak të pranisë së Perëndimit në shoqërimë e tyre.

372
00:15:23,000 --> 00:15:26,000
Dhe pikërisht për këtë arsye, si rezultat,

373
00:15:26,000 --> 00:15:29,000
ato janë në shumë mënyra më kozmopolitane se Perëndimi.

374
00:15:29,000 --> 00:15:31,000
Konsideroni çështjen e Azisë Lindore.

375
00:15:31,000 --> 00:15:34,000
Azia Lindore: Japonia, Korea, Kina, etj. --

376
00:15:34,000 --> 00:15:36,000
një e treta e popullsisë së botës jeton atje,

377
00:15:36,000 --> 00:15:38,000
tani rajoni me ekonominë më të madhe në botë.

378
00:15:38,000 --> 00:15:40,000
Dhe tani unë do t'ju them,

379
00:15:40,000 --> 00:15:42,000
se Aziatikët Lindorë, njerzit nga Azia Lindore,

380
00:15:42,000 --> 00:15:44,000
kanë shumë më shumë njohuri

381
00:15:44,000 --> 00:15:46,000
rreth Perëndimit

382
00:15:46,000 --> 00:15:50,000
se Perëndimi që ka rreth Azisë Lindore.

383
00:15:50,000 --> 00:15:53,000
Tani kjo, kam frikë, se ka shumë të bëjë

384
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
me të tanishmen.

385
00:15:55,000 --> 00:15:58,000
Sepse çfarë po ndodh? Të kthehemi te tabela në fillim --

386
00:15:58,000 --> 00:16:00,000
te tabela e Goldman Sachs.

387
00:16:00,000 --> 00:16:02,000
Çfarë po ndodh

388
00:16:02,000 --> 00:16:05,000
është se, shumë shpejt në askektin historik,

389
00:16:05,000 --> 00:16:08,000
bota po drejtohet

390
00:16:08,000 --> 00:16:10,000
dhe po definohet,

391
00:16:10,000 --> 00:16:12,000
jo nga vendet e vjetra të zhvilluara,

392
00:16:12,000 --> 00:16:14,000
por nga pjesa e botës në zhvillim.

393
00:16:14,000 --> 00:16:16,000
Ne kemi parë këtë

394
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
me rastin e G20-tës --

395
00:16:18,000 --> 00:16:21,000
që shumë shpejt e uzurpoi pozitën e G7-it,

396
00:16:21,000 --> 00:16:24,000
ose G8-ës.

397
00:16:25,000 --> 00:16:28,000
Dhe nga kjo ka dy pasoja.

398
00:16:28,000 --> 00:16:30,000
Së pari, Perëndimi

399
00:16:30,000 --> 00:16:32,000
shpejt po e humb

400
00:16:32,000 --> 00:16:34,000
ndikimin e saj në botë.

401
00:16:34,000 --> 00:16:37,000
Në fakt, vitin e kaluar kishte një ilustrim dramatik të kësaj --

402
00:16:37,000 --> 00:16:39,000
Kopenhagë, konferenca për ndryshimet klimatike.

403
00:16:39,000 --> 00:16:41,000
Evropa nuk ishte në tryezën e fundit të negociatave.

404
00:16:41,000 --> 00:16:43,000
Kur ka qenë hera e fundit kur ka ndodhur kjo?

405
00:16:43,000 --> 00:16:46,000
Unë vë bast se ishte ndoshta rreth para 200 viteve.

406
00:16:46,000 --> 00:16:49,000
Dhe kjo është ajo që do të ndodhë në të ardhmen.

407
00:16:49,000 --> 00:16:51,000
Dhe implikimi i dytë

408
00:16:51,000 --> 00:16:54,000
është se bota në mënyrë të pashmangshme, si pasojë,

409
00:16:54,000 --> 00:16:58,000
do të bëhet gjithnjë më e panjohur për ne,

410
00:16:58,000 --> 00:17:01,000
sepse ajo do të definohet nga kultura, eksperienca dhe histori

411
00:17:01,000 --> 00:17:04,000
të panjohura për ne

412
00:17:04,000 --> 00:17:06,000
dhe të largëta.

413
00:17:06,000 --> 00:17:08,000
Dhe në fund, kam frikë se – konsideroni Evropën,

414
00:17:08,000 --> 00:17:10,000
Amerika është pak më e ndryshme --

415
00:17:10,000 --> 00:17:13,000
por evropianët, në përgjithësi, duhet të them,

416
00:17:13,000 --> 00:17:16,000
janë injorantë,

417
00:17:16,000 --> 00:17:18,000
nuk janë në dijeni

418
00:17:18,000 --> 00:17:21,000
për mënyrën se si po ndryshon bota.

419
00:17:21,000 --> 00:17:24,000
Disa njerëz - kam një mik anglez në Kinë,

420
00:17:24,000 --> 00:17:27,000
dhe ai tha, "Kontinenti është duke ecur në gjumë drejt harresës."

421
00:17:29,000 --> 00:17:31,000
Në fakt, kjo edhe mund të jetë e vërtetë,

422
00:17:31,000 --> 00:17:33,000
ndoshta është një ekzagjerim.

423
00:17:33,000 --> 00:17:36,000
Por ka një tjetër problem që lidhet me këtë --

424
00:17:36,000 --> 00:17:39,000
se Europa është gjithnjë e më shumë larg kontaktit me botën --

425
00:17:39,000 --> 00:17:42,000
dhe kjo është një lloj

426
00:17:42,000 --> 00:17:44,000
i humbjes së sensit për të ardhmen.

427
00:17:44,000 --> 00:17:47,000
Dua të them, Evropa dikur, natyrisht, e udhëhiqte të ardhmen

428
00:17:47,000 --> 00:17:49,000
me konfidencën e saj.

429
00:17:49,000 --> 00:17:52,000
Konsideroni shekullin e 19-të, për shembull.

430
00:17:52,000 --> 00:17:55,000
Por kjo, për fat të keq, nuk është më e vërtetë.

431
00:17:55,000 --> 00:17:58,000
Nëse doni të ndjeni të ardhmen, nëse doni të shijoni të ardhmen,

432
00:17:58,000 --> 00:18:01,000
provoni Kinën – atje ështe Konfuciusi i vjetër.

433
00:18:01,000 --> 00:18:03,000
Ky ështe një stacion hekurudhor

434
00:18:03,000 --> 00:18:05,000
siç nuk e keni parë kurrë më parë.

435
00:18:05,000 --> 00:18:07,000
As që duket si një stacion hekurudhor.

436
00:18:07,000 --> 00:18:09,000
Ky është stacioni i ri hekurudhor Guangzhou

437
00:18:09,000 --> 00:18:11,000
për trenat me shpejtësi të lartë.

438
00:18:11,000 --> 00:18:13,000
Kina tashmë ka një rrjet më të madh

439
00:18:13,000 --> 00:18:15,000
se çdo vend tjetër në botë

440
00:18:15,000 --> 00:18:19,000
dhe së shpejti do të ketë më shumë se gjithë pjesa tjetër e botës së bashku.

441
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Ose kini parasysh këtë: Tani kjo është një ide,

442
00:18:21,000 --> 00:18:24,000
por është një ide që do të provohet së shpejti

443
00:18:24,000 --> 00:18:26,000
në një periferi të Pekinit.

444
00:18:26,000 --> 00:18:29,000
Këtu keni një megabus,

445
00:18:29,000 --> 00:18:32,000
mbi kuvertën e sipërme bart rreth 2,000 njerëz.

446
00:18:32,000 --> 00:18:34,000
Ky mjet ecën në binarë

447
00:18:34,000 --> 00:18:36,000
në rrugë urbane,

448
00:18:36,000 --> 00:18:39,000
ndërsa makinat udhëtojnë nën të.

449
00:18:39,000 --> 00:18:42,000
Poashtu, lëvizë deri në rreth 161 kilometra në orë.

450
00:18:42,000 --> 00:18:45,000
Tani kjo është mënyra se si gjërat do të lëvizin,

451
00:18:45,000 --> 00:18:47,000
sepse Kina ka një problem shumë të veçantë,

452
00:18:47,000 --> 00:18:49,000
që është e ndryshme nga Evropa

453
00:18:49,000 --> 00:18:51,000
dhe ndryshe nga SHBA-të.

454
00:18:51,000 --> 00:18:54,000
Kina ka një numër të madh të njerëzve dhe nuk ka hapësirë.

455
00:18:54,000 --> 00:18:56,000
Dhe, kjo është një zgjidhje për problemin

456
00:18:56,000 --> 00:18:58,000
që Kina që do të ketë

457
00:18:58,000 --> 00:19:00,000
shumë, shumë, shumë qytete

458
00:19:00,000 --> 00:19:02,000
me mbi 20 milion njerëz.

459
00:19:02,000 --> 00:19:05,000
Mirë, si do doja ta përmbyllja?

460
00:19:05,000 --> 00:19:08,000
Pra, çfarë duhet të jetë qëndrimi ynë

461
00:19:08,000 --> 00:19:11,000
ndaj kësaj bote

462
00:19:11,000 --> 00:19:13,000
që ne po shohim

463
00:19:13,000 --> 00:19:15,000
se shumë shpejt po zhvillohet

464
00:19:15,000 --> 00:19:17,000
para nesh?

465
00:19:18,000 --> 00:19:21,000
Unë mendoj se do të ketë gjëra të mira nga kjo dhe gjëra të këqija.

466
00:19:21,000 --> 00:19:23,000
Por qëllimi im është t’u jap

467
00:19:23,000 --> 00:19:26,000
një perspektivë të përgjithshme mbi këtë gjë pozitive për botën.

468
00:19:28,000 --> 00:19:30,000
Për 200 vjet,

469
00:19:30,000 --> 00:19:36,000
bota është qeverisur kryesisht

470
00:19:36,000 --> 00:19:40,000
nga një pjesë e popullatës njerëzore.

471
00:19:40,000 --> 00:19:44,000
Kjo është ajo çfarë përfaqësonin Evropa dhe Amerika e Veriut.

472
00:19:44,000 --> 00:19:46,000
Ardhja e vendeve

473
00:19:46,000 --> 00:19:48,000
si Kina dhe India --

474
00:19:48,000 --> 00:19:50,000
me 38 për qind të popullsisë botërore

475
00:19:50,000 --> 00:19:53,000
dhe të tjerave si Indonezia dhe Brazili e kështu me radhë,

476
00:19:56,000 --> 00:19:59,000
paraqet aktin e vetëm më të rëndësishëm

477
00:19:59,000 --> 00:20:01,000
të demokratizimit

478
00:20:01,000 --> 00:20:03,000
në 200 vitet e fundit.

479
00:20:03,000 --> 00:20:05,000
Civilizimet dhe kulturat,

480
00:20:05,000 --> 00:20:08,000
të cilat janë injoruar, të cilat nuk kanë pasur zë,

481
00:20:08,000 --> 00:20:10,000
të cilat nuk janë dëgjuar, të cilat ishin të panjohura,

482
00:20:10,000 --> 00:20:12,000
tani do të kenë

483
00:20:12,000 --> 00:20:15,000
një imazh tjetër në botë.

484
00:20:15,000 --> 00:20:17,000
Si humanistë, ne sigurisht duhet ta mirëpresim

485
00:20:17,000 --> 00:20:19,000
këtë transformim.

486
00:20:19,000 --> 00:20:21,000
Dhe ne do të duhet të mësojmë

487
00:20:21,000 --> 00:20:23,000
për këto civilizime.

488
00:20:23,000 --> 00:20:26,000
Kjo anije e madhe këtu

489
00:20:26,000 --> 00:20:28,000
ishte ajo që e lundroi Zheng He

490
00:20:28,000 --> 00:20:30,000
në fillim të shekullit 15-të

491
00:20:30,000 --> 00:20:32,000
gjatë udhëtimeve të tij

492
00:20:32,000 --> 00:20:35,000
rreth Detit të Kinës Jugore, Detit të Kinës Lindore

493
00:20:35,000 --> 00:20:38,000
dhe përgjatë Oqeanit Indian në Afrikën Lindore.

494
00:20:38,000 --> 00:20:42,000
Barka e vogël para saj

495
00:20:42,000 --> 00:20:44,000
ishte ajo me të cilën, 80 vjet më vonë,

496
00:20:44,000 --> 00:20:47,000
Kristofer Kolumbus kaloi Atlantikun.

497
00:20:47,000 --> 00:20:49,000
(Qeshje)

498
00:20:49,000 --> 00:20:51,000
Ose, shikoni me kujdes

499
00:20:51,000 --> 00:20:53,000
këtë rrotull mëndafshi

500
00:20:53,000 --> 00:20:56,000
të bërë nga ZhuZhou

501
00:20:56,000 --> 00:20:59,000
në 1368.

502
00:20:59,000 --> 00:21:01,000
Unë mendoj se ata janë duke luajtur golf.

503
00:21:01,000 --> 00:21:04,000
Krisht, kinezët edhe golfin e kanë shpikur.

504
00:21:04,000 --> 00:21:07,000
Mirë se vini në të ardhmen. Faleminderit.

505
00:21:07,000 --> 00:21:10,000
(Duartrokitje)