-
Videonu dayandırıb
-
bu iki kəsrin fərqini
-
tapmağa çalışın.
-
Yaxşı, gəlin baxaq.
-
İlk baxışda bizə
-
məlum olur ki, bu iki
-
kəsrin məxrəcləri fərqlidir və
-
ortaq məxrəci tapmaq lazımdır.
-
Elə isə bu iki kəsri
-
ortaq məxrəcə gətirək.
-
Ortaq məxrəc bu iki
-
məxrəcə tam bölünən olmalıdır.
-
Deməli, ortaq məxrəc bu məxrəclərin
-
bütün vuruqlarından ibarət
-
olacaq və bu məxrəclər
vuruqlara ayrılıb.
-
Gəlin ortaq məxrəci yazaq.
-
İlk olaraq sarı rəngli
ifadə ilə başlayaq.
-
Əslində,
-
hər iki kəsri də
-
yazacağam və sonra da
sarı rəngli ifadədən
-
çəhrayı rəngli ifadəni
çıxacağam.
-
Burada səhv etdim. Sarı deyib
çəhrayı çəkdim.
-
Deməli, sarı
-
rəngli ifadə ilə başlayacağıq
-
və uzun bir kəsr xətti çəkirəm.
-
Deməli, sarı rəngli ifadə
-
çıxılsın çəhrayı rəngli ifadə.
-
Ortaq məxrəcimiz
-
həm sarı, həm də çəhrayı
rəngli ifadələrin
-
məxrəcindəki vuruqlara bölünən
-
olmalıdır.
-
Deməli, ortaq məxrəcdə
olacaq: Z üstəgəl 8,
-
vur 9z, çıxılsın 5.
-
Eyni zamanda bu ikisi də
ortaq məxrəcdə olacaq.
-
Biz artıq ortaq məxrəcdə
9z çıxılsın 5-i yazmışıq.
-
Deməli, son olaraq
Z üstəgəl 6 da yazmalıyıq.
-
Gördüyünüz kimi hər iki
-
məxrəcdə
-
9z çıxılsın 5
-
ortaq vuruqdur və
-
ona görə də onu bir
-
dəfə yazmağımız
-
kifayət edir.
-
İndi isə surəti yazaq.
-
Biz məxrəci
-
z üstəgəl 6-ya vurduq,
-
deməli, surəti də vurmalıyıq.
-
Mənfi Z kubu vur
Z üstəgəl 6.
-
İndi buna baxaq.
-
Ortaq məxrəcə gətirdiyimiz üçün
-
məxrəcə Z üstəgəl 8,
-
vur Z, üstəgəl 6,
-
vur 9z, çıxılsın 5
yazırıq.
-
Bunlar bərabərdir.
-
Burada sadəcə vuruqların
yerini dəyişdim,
-
ancaq hasil yenə də dəyişmir.
-
Bizdə surətdə 3 var
-
və məxrəci Z üstəgəl 8-ə
vurduğumuz üçün
-
Surəti də
Z üstəgəl 8-ə vurmalıyıq.
-
Gəlin bunu edək.
-
Deməli,
-
bu ifadə bərabərdir--
-
uzun bir kəsr xətti çəkək--
-
Bu ifadə bərabərdir,
-
bəlkə də
-
bu qədər yerə ehtiyacım olacaq.
-
Deməli, bizim məxrəcimiz olduğu kimi qalır
-
və bunu fərqli rənglə yazacağam.
-
Z üstəgəl 8, vur 9z, çıxılsın
5, vur Z, üstəgəl 6.
-
Surətdə isə,
-
buradakı mənfi Z kubunu
mötərizə daxilinə paylayacağam.
-
Mənfi Z kubu vur
Z, mənfi z üstü 4 edir.
-
Mənfi Z kubu vur 6, mənfi 6z kubu edir.
-
Buradakı mənfinin
-
əvəzinə isə işimizi
-
rahatlaşdırmaq üçün
-
buraya müsbət,
-
buraya mənfi yazaq.
-
Bunu mənfi 3 vur Z, üstəgəl 8
kimi də düşünə bilərik.
-
İndi mötərizə daxilinə paylayaq.
-
Elə isə gəlin bunu edək.
-
Mənfi 3 vur Z, mənfi 3z edir
-
və mənfi 3 vur 8, mənfi 24 edir.
-
Budur,
-
bitirdik.
-
Ortaq məxrəci tapdıq.
-
Ortaq məxrəci tapdıqdan sonra
-
kəsrlərin surətlərini toplaya
-
və ya çıxa bilərsiniz.
-
Bu misalda mən surətləri topladım
-
və bunun üçün mənfini 3-ün
qarşısına yazdım
-
və daha sonra mötərizə
daxilinə payladım.
-
Bunu artıq sadələşdirə bilmərik.
-
Bəzən misalları həll edərkən
-
üstü iki və ya bir olan
-
və ya sadəcə sabitlər olan
-
bir neçə hədd görə bilər
-
və onları toplama və ya çıxma ilə
-
sadələşdirə bilərsiniz,
ancaq bu misalda bütün qüvvətlər
-
fərqlidir və ona görə ifadəni
belə saxlayacağıq.
Khan Academy
